شنبه, ۲۲ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 11 May, 2024
مجله ویستا

جهانی‌ شدن‌


جهانی‌ شدن‌
● بررسی‌ معنای‌ جهانی‌ شدن‌
برای‌ جهانی‌ شدن‌، به‌ مانند دیگر واژه‌های‌ علوم‌ اجتماعی‌ انسانی‌ با پنداشت‌ها و دریافت‌های‌ مختلفی‌ مواجه‌ هستیم‌ كه‌ بخشی‌ از این‌ اختلاف‌ ناشی‌ از پیچیدگی‌ مفهوم‌ و بخشی‌ از آن‌ هم‌ ناشی‌ از نظرگاه‌های‌ گوناگونی‌ است‌ كه‌ نسبت‌ به‌ این‌ واژه‌ وجود دارد. به‌ نظر «شولت‌» جهانی‌ شدن‌ به‌ واژه‌یی‌ دارای‌ بار سنگین‌ مبدل‌ شده‌ است‌. مردم‌ این‌ مفهوم‌ را تقریباً در ارتباط‌ با تغییرات‌ اجتماعی‌ كه‌ درباره‌ آن‌ هم‌ بسیار بحث‌ شده‌ و شامل‌ ظهور دوران‌ اطلاعات‌، عقب‌نشینی‌ دولت‌ها، اضمحلال‌ فرهنگ‌های‌ سنتی‌، ظهور دوره‌ پسا مدرن‌ و... است‌ در ارتباط‌ می‌دانند. از نظر ارزشی‌ برخی‌ جهانی‌ شدن‌ را با پیشرفت‌، رفاه‌ و صلح‌ مرتبط‌ می‌دانند اما برای‌ برخی‌ دیگر این‌ واژه‌ تداعی‌ كننده‌ محرومیت‌، بدبختی‌ و فلاكت‌ است‌. هیچ‌كس‌ نسبت‌ به‌ آن‌ بی‌اعتنا نیست‌ اما بیشتر مردم‌ سردرگم‌ هستند.
شولت‌ با مروری‌ كه‌ بر برداشت‌های‌ مختلف‌ مربوط‌ به‌ جهانی‌ شدن‌ دارد پنج‌ تعریف‌ گسترده‌ را از جهانی‌ شدن‌ در نظر می‌گیرد كه‌ به‌ رغم‌ همپوشایی‌ كه‌ با یكدیگر دارند، از یكدیگر متمایز هستند.
▪ جهانی‌ شدن‌ به‌ معنای‌ بین‌المللی‌ شدن‌
«پل‌ هرست‌» و «گراهام‌ تامپسون‌» از این‌ منظر جهانی‌ شدن‌ را جریان‌ یافتن‌ گسترده‌ رو به‌ رشد تجارت‌ و به‌ كار انداختن‌ «سرمایه‌ در میان‌ كشورها» تعریف‌ می‌كنند. شواهد این‌ نوع‌ جهانی‌ شدن‌ نیز از قرار معلوم‌ در تحرك‌ و جابه‌جایی‌ فزاینده‌ مردم‌، پیام‌ها و اندیشه‌ها در میان‌ كشورها یافت‌ می‌شود.
▪ جهانی‌ شدن‌ به‌ معنای‌ آزادسازی‌
در این‌ معنا جهانی‌ شدن‌ به‌ فرآیند برداشته‌ شدن‌ محدودیت‌هایی‌ اطلاق‌ می‌شود كه‌ دولت‌ها در فعالیت‌های‌ میان‌ كشورها برقرار می‌كنند و هدف‌ آن‌ به‌ وجود آوردن‌ اقتصاد جهانی‌ آزاد و بدون‌ مرز است‌.
▪ جهانی‌ شدن‌ به‌ معنای‌ جهان‌ گستری‌
در این‌ معنا جهانی‌ شدن‌ یعنی‌ فرآیند انتشار تجربیات‌ و هدف‌های‌ گوناگون‌ برای‌ مردم‌ چهارگوشه‌ دنیا است‌.
جهانی‌ شدن‌ به‌ معنای‌ غربی‌ كردن‌ یا نوگرایی‌ بویژه‌ به‌ شكل‌ امریكایی‌ شده‌ آن‌ در این‌ معنا جهانی‌ شدن‌ نوعی‌ پویایی‌ است‌ كه‌ از طریق‌ آن‌ ساختارهای‌ اجتماعی‌ نوگرایی‌ (سرمایه‌داری‌، عقل‌گرایی‌، صنعت‌گرایی‌، دیوان‌ سالاری‌ و...) در سراسر دنیا گسترش‌ می‌یابند و بطور طبیعی‌ فرهنگ‌های‌ پیشین‌ و خود مختار محلی‌ را نابود خواهد كرد.
▪ جهانی‌ شدن‌ به‌ معنای‌ قلمروزدایی‌
در این‌ معنا جهانی‌ شدن‌ شامل‌ تجدید شكل‌بندی‌ جغرافیایی‌ است‌، بطوری‌ كه‌ فضای‌ اجتماعی‌ دیگر بطور كامل‌ برحسب‌ سرزمین‌ها، فاصله‌های‌ ارضی‌ و مرزهای‌ سرزمین‌ شناسایی‌ نمی‌شود. به‌ نظر شولت‌ تعریف‌های‌ دیوید هلد و تونی‌ مك‌ گرو مبنی‌ بر جهانی‌ شدن‌ به‌ عنوان‌ فرآیند یا مجموعه‌یی‌ از فرآیندها كه‌ در برگیرنده‌ دگرگونی‌ در سازمان‌ فضایی‌ روابط‌ اجتماعی‌ و تبادل‌ها است‌ قریب‌ به‌ این‌ معنای‌ پنجم‌ از جهانی‌ شدن‌ است‌.
جهانی‌ شدن‌ فرآیندی‌ است‌ كه‌ از طریق‌ آن‌ تعامل‌ میان‌ جوامع‌ و دولت‌ها در حوزه‌های‌ گوناگون‌ اجتماعی‌، سیاسی‌، اقتصادی‌، فرهنگی‌ گسترده‌تر و متراكم‌ تر شده‌ است‌. به‌ گونه‌یی‌ كه‌ هر نوع‌ تغییر در بخش‌هایی‌ از جهان‌ موجب‌ تغییر و اثرگذاری‌ در دیگر بخش‌های‌ جهان‌ در مقیاس‌های‌ جهانی‌، منطقه‌یی‌، ملی‌ و محلی‌ می‌شود.
منبع : روزنامه اعتماد