کتیبه گنج‌نامه ، همدان

كتیبه‌های گنج‌نامه كه یادگاری از دوران داریوش و خشایار شاه هخامنشی است بر دل یكی از صخره‌های كوه الوند در فاصله 5 كیلومتری غرب همدان و در انتهای دره عباس‌آباد حكاكی شده است. كتیبه‌ها هر كدام در سه ستون 20 سطری به زبان‌های پارسی قدیم، بابلی و عیلامی قدیم نوشته شده‌‌اند. متن پارسی در سمت چپ هر دو لوح قرار گرفته است و پهنایی معادل 115 سانتی‌متر دارد. متن بابلی در وسط هر دو كتیبه نوشته شده و متن عیلامی نیز در ستون سوم قرار دارد.
با توجه به سوراخ‌های كنار كتیبه، به نظر می‌رسد كه كتیبه‌ها روپوشی داشته‌اند كه آنان را از گزند باد و باران حفظ می‌كرده است.
لوح طرف چپ كه كمی بالاتر از كتیبه دیگر در كوه كنده شده است مربوط به داریوش بزرگ هخامنشی است. طول آن حدود 290 سانتی‌متر، ارتفاعش 190 سانتی‌متر و دارای متنی به شرح زیر است :

«خدای بزرگ است. اهورامزدا كه این زمین را آفرید كه آن آسمان را آفرید كه مردم را آفرید كه شادی برای مردم آفرید كه داریوش را شاه كرد، شاهی از بسیاری، فرمانروایی از بسیاری.
منم داریوش، شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه سرزمین‌ها كه نژادهای گوناگون دارند،‌ شاه سرزمین دور و دراز، پسر ویشتاسب هخامنشی».

كتیبه خشایار شاه نیز در قسمت پایین همین كتیبه است به طول 270 سانتی‌متر و ارتفاع 190 سانتی‌‌متر و متن آن عبارت است از :

«خدای بزرگ است اهورامزدا بزرگ‌ترین خدایان است كه این زمین را آفریده كه آن آسمان را آفرید كه مردم را خلق كرد كه برای مردم شادی آفرید كه خشایارشاه را شاه كرد، یگانه از میان شاهان بسیار، یگانه فرمانروا، از میان فرمانروایان بی‌شمار.
من خشایارشاه، شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه كشورهای دارای ملل بسیار، شاه این سرزمین بزرگ دوردست پهناور، پسر داریوش هخامنشی».