خط سیاه روی آرامش شهر

هاشمی تشكری، معاون حمل و نقل و ترافیك شهرداری تهران كه پیش از این با او در نیروی انتظامی نیز همكاری داشته است، رهبندان را خط سیاهی روی آرامش، آسایش، وقت و حتی هزینه های زندگی پایتخت نشینان می داند؛ خط سیاهی كه پاك كردن آن از شهر نیازمند یك بسیج عمومی در همه دستگاه ها است كه با مدیریت شهرداری محقق می شود.
«مدیریت یكپارچه شهری را نمی توان نادیده گرفت». این جمله ای است كه در تمام طول مصاحبه به آن تأكید می كند. در حقیقت او معتقد است حل مشكلات ترافیك مانند پازلی است كه مدیریت یكپارچه شهری در آن نقش كلیدی دارد كه باید هر چه سریع تر محقق شود.
● با توجه به گذشت حدود یك ماه از راه اندازی تونل رسالت، فكر می كنید این تونل توانسته بار ترافیك شرق به غرب به خصوص در همت را كاهش دهد؟
- راه اندازی تونل رسالت در همین مدت كوتاه توانسته بار ترافیك غرب به شرق در قسمت بزرگراه شهید حكیم را به جای ورود به كردستان و شهید همت به خوبی پوشش داده و ترافیك بزرگراه شهید همت را كاهش دهد. دلیل این موضوع نیز در كوتاه شدن این مسیر از طریق تونل رسالت بوده است. پیش از این مردم از طریق یك نیم حلقه مسیر را طی می كردند و با ارتباط امتداد رسالت به شهید حكیم امروز علاوه بر ساماندهی ترافیك، شاهد كاهش مصرف سوخت و پایین آمدن میزان آلاینده ها و كم شدن اتلاف وقت مردم هستیم.
اما واقعیت این است كه شهر تهران در زمینه ترافیك با مشكلات زیادی روبه رو است كه با راه اندازی تونل رسالت تنها بخش كوچكی از این مشكلات حل شده است.
● در حال حاضر چه پروژه هایی برای گشودن گره های ترافیكی تهران در حال انجام است؟
- قبل از اینكه بخواهم در مورد پروژه های ترافیكی كه تأثیر خوبی در كاهش ترافیك خواهند داشت، چیزی بگویم، باید تأكید كنم در شهری كه حجم خودروهایش ۳ برابر ظرفیت معابر آن است، این طرح ها تنها مرهمی بر مشكلات آن است و اینكه فكر كنیم با انجام این چند پروژه مشكل ترافیك تهران به طور كامل حل می شود و همه خودروها در یك ترافیك روان و در كوتاه ترین زمان به مقصد می رسند، اشتباه است.
در حال حاضر پروژه های خوبی در دستور كار مدیریت شهری در حوزه فنی و عمرانی قرار دارد كه از جمله می توان به زیرگذر توحید كه انتهای بزرگراه شهید چمران را به ابتدای بزرگراه شهید نواب وصل می كند، ادامه بزرگراه شهید همت به سمت شرق كه مسیر مناسبی را برای حركت از شرق به غرب فراهم خواهد كرد، امتداد بزرگراه های امام علی(ع) و شهید صیاد شیرازی كه شمال و جنوب تهران را به هم متصل می كند و بزرگراه آسیا كه در حال اجراست و می تواند گره های ترافیكی غرب تهران در انتهای همت تا آزادراه تهران- كرج را باز كند،اشاره كرد. در حقیقت كارهای كوتاه مدت و بلندمدت به طور جدی و موازی و در راستای هم در حال پیگیری است.
● با توجه به این توضیحات، اصلی ترین مشكل ترافیك تهران چیست؟
- برای این توضیح باید به چهار محوری كه در دستور كار مدیریت شهری است توجه ویژه كرد: ۱- فرهنگ ترافیك با محوریت مردم، ۲- انتظامات ترافیك و انضباط ترافیك، ۳- اجرای طرح های عمرانی و اصلاحات هندسی معابر با محوریت شهرداری و ۴- مدیریت یكپارچه شهری كه هماهنگ كننده سه اصل قبلی است و البته هیچ كدام از این چهار محور به تنهایی نمی تواند عملكرد قابل قبولی داشته باشد، اما تحقق هریك از این چهار محور نیز با ارجحیت موضوع مدیریت ترافیك تحقق می یابد. اگر بخواهیم فرهنگ سازی كنیم، نظم و انضباط را در شهر حاكم كنیم یا پروژه های عمران شهری و اصلاحات و كارهای توسعه ای را مدنظر قرار دهیم، بدون داشتن یك مدیریت جامع، هماهنگ و یكپارچه به خودی خود نتیجه قابل قبولی نخواهیم گرفت. در حقیقت نبود مدیریت یكپارچه در ترافیك باعث شده تا هركس در گوشه ای از شهر به تناسب سلیقه خود و با ابزارهای در اختیار مجموعه خود، كاری انجام دهد.
بنابراین در یك نگاه كلی حضور مدیریت یكپارچه واحد ترافیك این چهار محور را كارآمدتر خواهد كرد، هر چند در حال حاضر این مدیریت محقق نشده، لیكن سه محور دیگر یعنی فرهنگ سازی، نظم و انضباط و اصلاحات هندسی در حال انجام است، اما به دلیل كمرنگ بودن مدیریت یكپارچه شهری، نتیجه مورد انتظار به دنبال نداشته است.
● برای تحقق مدیریت یكپارچه شهری چه باید كرد؟
- در حال حاضر مدیریت یكپارچه شهری در درون شهرداری تهران به اجرا درآمده. به این منظور اخیراً جمعی از مدیران ارشد كمیسیون حمل و نقل و عمران اضافه شده اند و هرگونه تصمیم در خصوص ترافیك تهران در این مجموعه گرفته می شود. به این معنی كه در معاونت های مختلف از جمله فنی عمرانی، خدمات شهری و... اقدامی بدون در نظر گرفتن ملاحظات ترافیكی و فعالیتی بدون هماهنگی با حوزه حمل و نقل و ترافیك اجرا نمی شود و البته نباید از یاد برد كه راهی طولانی را پیش رو داریم، اما موضوع این است كه مشكلات ترافیك تنها در داخل شهرداری تهران نیست و دستگاه های همكار بسیار زیادی وجود دارند كه هر كدام سهم و نقشی مستقیم و غیرمستقیم در ترافیك دارند كه نمی توان آنها را نادیده گرفت، اما در حال حاضر جایگاهی كه از یك طرف ارتباطات، سیاست ها و هماهنگی های مورد نظر را در دستگاه ها تعریف و از آنها مطالبه كند و از طرف دیگر خود نیز در مقابل مردم پاسخگو باشد، وجود ندارد.
●تا به حال چنین موضوعی برای ایجاد مدیریت یكپارچه شهری برای تمام دستگاه های درگیر در موضوع ترافیك پیش بینی شده است؟
- حدود یك سال ونیم قبل طرحی در هیأت دولت تصویب شد كه حاصل حدود یك سال كاری بود كه بنا به درخواست ریاست جمهور وقت دستگا ه های دست اندركار در موضوع ترافیك ملزم به ارائه آن بودند. هر یك از دستگاه ها طرح خود را برای حل ترافیك تهران ارائه كردند و در آن زمان طرحی كه دكتر قالیباف در نیروی انتظامی تهیه كرده بودند، بیشتر مورد توجه قرار گرفت و به تصویب هیأت وزیران رسید و مقرر شد ظرف ۱۸ ماه همه دستگاه ها به وظایف پیش بینی شده در این طرح عمل كنند و یك كار گروه نیز تشكیل شود و در این كار گروه موضوعات جدید تر و سرفصل های با اهمیت با اختیارات هیأت دولت كه به این كار گروه تنفیذ شده بود، مشكل ترافیك تهران با حضور دستگاه های ذیربط حل و فصل شود، اما چون اواخر دوره هیأت وزیران قبلی بود، فرصت نشد كار زیادی روی آن انجام شود و بعد از آن هنوز این كار گروه تشكیل نشده تا مصوبات مذكور را مرور و در جهت تحقق آن اقدام كند.
پس اینكه آیا فكری برای مدیریت یكپارچه شده بود؟ حتماً فكری وجود داشته است، مدل ارائه شده و در این موضوعات قابل پاسخ دهی است، اما فعلاً فراموش شده است.
● می توانید كمی در مورد این مدل توضیح دهید؟ اینكه چه كار گروه هایی قرار بود در آن دخیل باشند؟
- قبل از هر چیز باید بگویم این كار گروه الزاماً ابزار مدیریتی نیست و حتماً در كنار خود ابزارهایی را تولید خواهد كرد و از آنجایی كه اختیارات هیأت دولت را دارند، مصوباتی را ابلاغ می كنند كه می تواند بسیار راه گشا باشد، اما متأسفانه در حال حاضر ما از اصول كار جمعی و تیمی در حل ترافیك محروم هستیم.
● این طرح هنوز در اختیار دولت است و دولت باید آن را پیگیری كند؟
- در آن زمان طرح از طریق ریاست جمهوری وقت ابلاغ شد و مسئولیت تشكیل این كار گروه و ریاست آن به وزارت كشور سپرده شد. حالا هم دست استمداد را به سوی دوستانمان در وزارت كشور دراز می كنیم و تقاضا داریم برای حل مهم ترین دغدغه مردم تهران همه با هم بسیج شویم و انرژی هایمان را كنار یكدیگر بگذاریم و تلاش كنیم تا این مهم حل شود كه یكی از مهم ترین راه های حل كنار یكدیگر قرار گرفتن، است.
● وزارت كشور طبق مصوبه پیشین می تواند این موضوع را پیگیری كند یا نه دوباره باید موضوع به هیأت وزیران ارجاع داده شود؟
- مصوبات مذكور همچنان معتبر است و هیچ چیزی در جهت خلاف و یا در رد آن داده نشده و از نظر حقوقی این مصوبه كاملاً پابرجاست و نه تنها این كار گروه می تواند به وظایف خود بپردازد بلكه می تواند مصوبات دیگری كه در همین آیین نامه آمده و تعریف شده است را اجرا كند.
به عنوان مثال در خصوص مسئولیت خودروسازان، سرمایه گذاری هایی كه در زمینه حمل و نقل عمومی صورت خواهد گرفت و بسیاری از موارد دیگر ابزارهایی را فراهم كرده و اعتبارات فاینانس را عملی كند.
این كار گروه منابع زیادی را در اختیار دارد كه از این طریق می تواند برای سازمان ها تعیین تكلیف كند.
● می توانید یك مثال ساده برای توضیح بیشتر بگویید؟
- یكی از مشكلاتی كه راهبندان را افزایش می دهد تقاضای سفر است كه با یك برنامه ریزی ساده می توان آن را كاهش داد. یعنی هر سازمانی برای خدماتی كه به مردم ارائه می كند، آنها را وادار به مراجعه به دستگاه مربوطه می كند تا حضوری این خدمات را بگیرند. یكی از كارهایی كه در آیین نامه این كار گروه پیش بینی شده بود و به تصویب رسید، این بود كه دستگاه ها مكلف شدند در خصوص كاهش تقاضای سفر اقدامات جدی انجام دهند.
● یعنی شهر الكترونیك؟
- درست است حركت به سمت شهر الكترونیك یكی از موضوعاتی است كه دنیا روی آن سرمایه گذاری می كند و ما هم باید در آن پیش برویم. این یكی از موضوعاتی است كه نیاز به بحث مدیریتی دارد.
● با توجه به این موضوع تفكر نرم افزاری بر تفكر سخت افزاری پیشی می گیرد.
- نمی توان این موضوع را نادیده گرفت كه تفكر نرم افزاری بیش از تفكر سخت افزاری می تواند مشكل ترافیك را حل كند و برخلاف ذهنیتی كه عده ای دارند كه می گویند طول و عرض اتوبان ها را زیاد كنیم و تقاطع غیر همسطح بسازیم، ما می گوییم این شرط لازم است اما كافی نیست و حذف راهبندان از تهران كه مانند یك خط سیاه بر رفاه، آرامش، سلامت، وقت و هزینه مردم كشیده شده است، یكی از هدف گذاری های ما در جهت تحقق شهر الكترونیك باشد كه باید گام های نرم افزاری و ساخت شهر الكترونیك را نیز پیش رو داشت.
●خط ویژه بزرگراهی در بزرگراه شهید چمران نوید بخش یك حركت مثبت در جایگزینی حمل و نقل عمومی بر خودرو شخصی بود، با توجه به بهره برداری آزمایشی از این مسیر ارزیابی شما از این حركت چیست؟
- حمل و نقل عمومی باید برای مردم ترجیحی شود. با این حركت می توان قسمت قابل توجهی از معابر عمومی را به حمل و نقل عمومی اختصاص داد تا مسافران را جابه جا كنند. ما قبول داریم وقتی مسافر در ایستگاه می ایستد و با از دست دادن یك مسیر حركتی تصمیم می گیرد از اتوبوس استفاده كند اما با گذشت زمان از اتوبوس به حد مطلوب خبری نیست، نقض غرض می شود و اعتراض مردم در این مورد به جا خواهد بود و بزرگراه شهید چمران یك گزینه برای راه اندازی خطوط ویژه پیوسته در شهر بوده و هست.
۲۱۵ دستگاه اتوبوس در بزرگراه شهیدچمران در حركت هستند و اگر این رقم را به ۱۱ كیلومتر رفت و ۱۱ كیلومتر برگشت طول این بزرگراه تقسیم كنیم، در حال حاضر كه در مراحل آزمایشی قرار داریم كافی است، هر چند این رقم در آینده افزایش پیدا می كند.
● دلیل اصلی راه اندازی این خط در بزرگراه چمران چیست؟
- راه اندازی خطوط ویژه، یك حالت هم افزایی دارد، یعنی وقتی اتوبوس به اندازه كافی باشد، تقاضای مردم به سمت اتوبوسرانی زیاد شود، ناوگان حمل و نقل عمومی تقویت خواهد شد اما این اتفاقی پلكانی است و بزرگراه شهید چمران نمونه ای از شبكه یكپارچه ای است كه در آینده راه اندازی خواهد شد.
با راه اندازی خط ویژه بزرگراهی به صورت آزمایشی در بزرگراه شهید چمران ایرادات كار تا میزان زیادی پیدا شده و در برنامه توسعه خطوط ویژه كه در آینده خواهیم داشت، مورد توجه قرار می گیرد كه امیدواریم با طرح هایی كه برای شبكه جامع حمل و نقل عمومی در نظر گرفته شده جابه جایی انبوه مسافران را در تهران انجام بدهیم.

آزاده بهشتی

منبع : روزنامه همشهری