حرص‌نخور، سفید می‌شود

بعضی والدین گمان می‌کنند استرس ناشی از تربیت فرزندان موجب می‌شود موهایشان سفید شود ولی تاکنون مشخص نشده که نگرانی یا استرس سبب سفید شدن موها شود یا نه. آیا این مساله باور غلطی است که بچه‌های مشکل‌ساز و پرزحمت موجب می‌شوند، موهای والدین‌شان سفید شود؟ آیا موهای افراد آرام و بی‌خیال، کمتر از دیگران سفید می‌شود؟ و بالاخره این حکایت که می‌گویند یک شبه موها سفید می‌شود، حقیقت دارد؟
رنگ مو بیشتر از آنچه تصور می‌کنید، اهمیت دارد. رنگ مو جدا از نقش آرایشی و زیبایی‌اش، پرتوهای ماورای بنفش را جدا کرده و دفع می‌کند. تعین رنگ مو کار پیچیده و دشواری است. ملانوسیت‌ها، سلول‌هایی که در لایه فوقانی پوست و قاعده فولیکول مو قرار دارند، رنگدانه‌هایی به نام ملانین تولید می‌کنند که رنگ مو را به وجود می‌آورد. این سلول‌ها دو نوع ملانین تولید می‌کنند به نام یوملانین رنگ‌دانه قهوه‌ای- مشکی و فئوملانین رنگ دانه زرد- قرمز. ژن‌هایی که از والدین به ارث می‌رسند، مخلوطی از رنگ‌دانه‌هایی را که ملانوسیت‌ها تولید می‌کنند، تعیین می‌کنند و سبب تشابه رنگ مو در میان اعضای خانواده می‌شوند.
● راز سپید شدن موها
زمانی که فولیکول مو، مو را می‌سازد، رنگ آن تغییر نمی‌کند، در حالی که مو طی زمان جوگندمی و سفید می‌شود. مو ممکن است پیگمانته (قهوه‌ای، مشکی، قرمز، بور)، سفید (زمانی که ملانوسیت‌ها، پیگمان ندارند) یا خاکستری (زمانی که مقدار پیگمان کاهش می‌یابد) باشد. به این دلیل است که مواد شیمیایی و رنگ‌ها ممکن است به طور موقت رنگ مو را تغییر دهند. اما زمانی که مو رشد می‌کند، رنگ واقعی آن دوباره در ریشه ظاهر می‌شود. به طور معمول، موهای جوگندمی در میان موهای پیگمانته (دارای رنگ دانه) پنهان شده و فقط در صورتی نمایان می‌شوند که موهای پیگمانته، طی زمان طولانی ریزش کنند.
به‌طور کامل مشخص نیست که چرا ملانوسیت‌ها، تولید ملانین را متوقف می‌کنند. بخشی از آن می‌تواند به پدیده آپرپتوزیس مربوط باشد، به این معنا که پس از مدت زمان خاصی مرگ سلول به وسیله خود سلول آغاز می‌شود. ملانوسیت‌ها در هر دهه به هر دلیلی ۱۰ تا ۲۰ درصد ظرفیت خود را از دست می‌دهند. اولین موهای جوگندمی یا سفید ممکن است در سن نوجوانی نمایان شوند اما اغلب بین سنین ۳۵ و ۵۰ سالگی ظاهر می‌شوند. موی مردان زودتر از زنان سفید می‌شود اما تا حدی به ژن‌های ارث یافته از والدین هم بستگی دارد. نژاد نیز اهمیت دارد. در میان جوامع گوناگون، تفاوت‌هایی در این زمینه وجود دارد. برای مثال، موهای قفقازی‌ها زودتر از موهای آسیایی‌ها یا آفریقایی‌ها سفید می‌شود. مساله دیگر این است که به طور کل ابتدا موهای شقیقه سفید می‌شود، بعد فرق سر و از آنجا گسترش یافته و کل موی سر سفید می‌شود. چنانچه روند طبیعی ریزش مو سریع‌تر شود، موها زودتر سفید می‌شوند و این حالت تحت شرایط نسبتا معمولی، ریزش ناگهانی و مرحله خاموش و ساکن سیکل رشد مو یا فاز تلوژن نامیده می‌شود و به جای آنکه روزانه ۱۰۰ مو ریزش کند که روندی طبیعی است،‌ روزانه ۳۰۰ مو می‌ریزد. بیماری‌های شدید و استرس‌های زیاد می‌توانند این مشکل را ایجاد کنند.
● موهای بیمار
سفید شدن موی بیشتر مردم به سن ارتباط دارد. اگرچه بعضی اوقات سفید یا جوگندمی شدن مو نشان‌دهنده بیماری است، به خصوص اگر در سن نوجوانی رخ دهد. سفید شدن مو ممکن است علامت بعضی از بیماری‌ها باشد مانند:
▪ نوروفیبروماتوز: بیماریی ارثی است که در این بیماری، تومورها در طول اعصاب رشد می‌کنند و ناهنجاری‌هایی در پوست و مو و استخوان نیز ایجاد می‌کند.
▪ توبروز اسکلروز: نوعی بیماری ارثی غیرمعمول همراه با تومور‌های خوش‌خیم در چند عضو است (شامل مغز، قلب، کلیه‌ها، چشم‌ها، ریه و پوست)
▪ بیماری ویتیلیگو: که در آن ملانوسیت‌ها از بین رفته یا تخریب می‌شود، شاید به این دلیل که سیستم ایمنی اثر مطلوب و مورد نظر خود را نداشته و به جای عامل عفونی، پوست را مورد حمله قرار می‌دهد. چنانچه پوست سر را مبتلا کند، مناطقی از موی سر سفید می‌شود.
▪ آلوپسی آره‌آتا: نوعی اختلال خودایمنی دیگر است که ممکن است تکه‌های مو به خصوص موهای پیگمانته، به طور ناگهانی ریزش کنند. موها ممکن است یک شبه سفید شوند، زیرا با ریزش موهای تیره، ناگهان موهای جوگندمی یا سفید قبلی مشخص می‌شوند. زمانی که رشد موها دوباره آغاز شد، ممکن است جوگندمی باشد اما موهای طبیعی پیگمانته مجددا برمی‌گردند.
به علاوه، تحقیقات نشان داده که سفید شدن زودهنگام مو، با بعضی بیماری‌ها مثل بیماری‌های قلبی و کاهش توده استخوانی که زمینه‌ساز استئوپروز است، ارتباط دارد البته چگونگی این رابطه نامشخص است. سیگار کشیدن هم ممکن است سبب زودتر سفید شدن موها شود.
● استرس و سفید شدن مو
همانند بسیاری از باورهای طبی، این عقیده وجود دارد که استرس می‌تواند موجب سفید شدن موها شود. اگر چه اغلب این مساله درست نیست زیرا ساقه مو نمی‌تواند یکباره تغییر رنگ دهد، مگر اینکه در معرض مواد شیمیایی قرار گیرد مانند مواد آرایشی و رنگ مو. مو نمی‌تواند با یا بدون استرس ناگهان سفید شود، اگر چه کچلی می‌تواند سبب ریزش موهای پیگمانته شود و استرس را عامل به وجود آورنده این شرایط در نظر گرفته‌اند. (هنوز تحققات جدید این مساله را ثابت نکرده‌اند). در نتیجه واقعه‌های عاطفی و استرس‌زا، گهگاه می‌تواند سبب ریزش موهای تیره شود که موهای جوگندمی و سفید باقی مانده و ناگهان محسوس می‌شوند. با این حال این مساله استثنایی است و قانون نیست. بیشتر اوقات، استرس تاثیر کمی بر موهای شخصی دارد.

منبع : روزنامه سلامت