جمعه, ۱۴ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 3 May, 2024
مجله ویستا
پانل: گردهمایی صاحبنظران
پانل روشی است که هم به عنوان روش اصلی و هم به صورت روش تکمیلی استفاده میشود. کمتر پروژهی آیندهپژوهی را می توان یافت که پانل در آن جایی نداشته باشد.
مرور فعالیتهای آیندهپژوهی انجام یافته در دهههای گذشته، استفادهی گسترده از پانلها در فرایند اجرای پروژهها را نشان میدهند. پانل به گروهی از افراد گفته میشودکه دور یک میز نشستهاند. آیندهپژوهی فعالیتی مشارکتی است که باید مبتنی بر بهترین شواهد و قضاوتهای موجود باشد. در این شرایط، آیندهپژوهان استفاده از پانلها را در میان مجموعهی روشهای موجود، انتخابی طبیعی میدانند. و امروزه روش پانل در تمامی پروژههای آیندهپژوهی به عنوان روش اصلی و یا کمکی استفاده میشود. پانلها نه تنها فرایند را به روی صدها نفر میگشایند. بلکه گردهماییهای ایدهآلی برای مباحثه و بحثهای عمیق در حوزههای مرتبط را ایجاد میکنند.
● تعریف پانل
پانلها از ذینفعان، خبرگان وکارشناسان تشکیل شدهاند و هر پانل، بین ۱۲ تا ۲۰ نفر است.که در مدتزمانی بین ۳ تا ۱۸ ماه، در مورد آیندهی موضوع پانل اندیشه کرده و به مشورت میپردازند. با وجود استفادهی فراگیر از این روش، در گسترهی ادبیات آیندهپژوهی مورد توجه قرار نگرفته نشدهاند. و بسیاری بر این باورندکه سازماندهی و مدیریت پانلها به عنوان امری معمولی و آسان است. اما تجربه نشان داده که سازماندهی ومدیریت پانلها به هیج عنوان امری مرسوم و به دور از مشکل نیست.
پانلها در شکلها و اندازههای گوناگونی تشکیل میشوند. پانلها میتوانند افراد غیرحرفهای را نیز در خود جا دهند. در واقع اعضای پانلها ممکن است تخصص و خبرگی لازم را نداشته نباشند. چنین پانلهایی، از ذینفعان یعنی افرادی که سهم و منفعتی در نتایج فرایند پانل دارند و در بعضی مواقع نمایندهی یک سازمان خاص هستند، تشکیل مییابند. در این صورت تجربههای کاری چنین افرادی، معیار عضویت آنها در گروه میباشد.
کاربرد گستردهی پانلها در پروژههای آیندهپژوهی مزایای فراوان استفاده از این روش را نشان میدهند. برخی از این مزایا عبارتاند از:
۱) دسترسی راحت به قضاوت افراد خبره و کارشناسان ؛ این امر به ویژه هنگامی که با ابهاماتی در رابطه با آینده سر و کار داریم، اهمیت دارد.
۲) تعامل زیاد و هدفمند و شبکهسازی بین رشتههای علمی و تخصصهای گوناگون؛
۳) تکمیل کردن روشهای دیگر مورد استفاده در پروژههای آیندهپژوهی؛ در واقع استفاده از پانلها برای تهیه کردن ورودیها، تفسیر نتایج و یا هدایت کامل فرایند، به همراه برخی روشهای دیگر ضروری است.
۴) اعتبار و اقتدار بخشیدن به پروژهی آیندهپژوهی؛ معرفی سوابق اعضای پانل و توزیع نتایج جلسات پانلها به پروژه اعتبار میبخشد
● شیوهی فعالیت پانلها
پانلها در هر پروژهی آیندهپژوهی، یک مجموعه فعالیتهای خاص را دریک دورهی زمانی مشخص انجام میدهند. وجود سرپرست (رئیس) برای پانلها ضروری است. سرپرست، فعالیتهای خاص پانل را مشخص و چگونگی انجام این فعالیتها را به اعضای پانل توضیح میدهد. به گونهای که دستکم اعضا بفهمند چه انتظاری از آنها وجود دارد. در انتخاب رئیس یا سرپرست پانل باید دقت ویژهای شود. دو معیار اصلی برای انتخاب سرپرست پانل عبارتند از تجربهی کاری افراد و زمان در دسترس آنها. اگر سرپرست پانل فردی شناخته شده است و یا مهمتر از آن در انجمن یا سازمانی خاص، و یا جامعهی دانشگاهی، مورد احترام باشد کمک فوقالعادهای به پیشرفت کار پانل کرده و به اقتدار و مشروعیت بیشتر آن منجر میشود.
همچنین چون سرپرست پانل باید در جلسات گوناگون حضور یافته و نقشهای متنوعی ایفا نماید، و در مقایسه با دیگر اعضای پانل زمان بیشتری را باید اختصاص دهد. زمانی که گسترهی موضوعی پانل مشخص شد، میتوان برای گردآوری افراد برای تشکیل پانل اقدام کرد. نخستین گام برای این کار، تدوین شرح کوتاهی در بارهی ویژگیهای پانل با رعایت دو ملاحظهی زیر است:
۱) ترکیب[۱] پانل: چه ترکیبی از دانشها و تخصصها به منظور پیگیری حوزهی عمل پانل مورد نیاز است؟
۲) تعادل[۲] در پانل: چه ترکیبی از دیدگاهها، مقامها، قضاوتهای ارزشی و رشتههای علمی باید در پانل حضور داشته باشند تا تحلیلها و نتیجهگیریها به صورت بیطرف و منصفانه انجام پذیرد.
به منظور شناسایی و فراخواندن اعضای پانلها، روشهایی وجود دارد که در گزارش روش دلفی معرفی شدند. اما در مورد تعداد پانلها در یک پروژهی آیندهپژوهی، هیچ قانون ثابتی وجود ندارد. برخی پروژهها تعداد کمی پانل در حدود ۶ تا ۸ را در بر میگیرند، در صورتی که برخی پروژههای دیگر جهت تحقق بخشیدن به همین هدف، تعداد ۱۵ تا ۲۰ پانل را تشکیل میدهند. تصمیم در مورد تعداد پانلها با توجه به محدودیت منابع، مانند هزینههای مالی، وظایف مدیریت پروژه و ...، اتخاذ میشود. تعداد بیشتر پانل، اجازهی تمرکز بیشتر و عمیقتر بر موضوعها را میدهد اما در صورت نبودن ساز و کارهای ارتباطاتی مناسب خطر متلاشی شدن و تکه تکه شدن پروژه را افزایش میدهد.
زمانی که سرپرست و سایر اعضای پانل تعیین شدند، لازم است در خصوص فعالیتهای پانل توضیح داده شود. این امر میتواند از طریق ملاقاتهای رو در رو در نخستین جلسهی پانل انجام شود و به وسیلهی توزیع کلیهی برنامههای پروژه و خلاصهای از روشهای مورد استفاده در پانل و خلاصهی تجربیاتی از سایر اعضای پانل قبل از برگزاری نخستین جلسه، تکمیل شود. توزیع این اطلاعات قبل از نخستین جلسه، سبب میشود که اعضا، در جلسهی نخست پانل، سطح دانشی مطلوبی نسبت به کل پروژه کسب کنند. در بسیاری از پروژههای آیندهپژوهی در سطح ملی، به منظور آگاه ساختن اعضای پانل از موقعیتهای کاری و روشهای مورد استفاده، کارگاههای آموزشی برگزار میشود. این کارگاهها، به ویژه زمانی توصیه میشوند که اعضای پانل بخواهند روشهای ناشناختهای را به کار گیرند. به طور کلی موضوعاتی که نیازمند مطرح شدن در پانل و بحث و تصمیمگیری هستند عبارتند از:
۱) فعالیتهای کاری و ساختار پانل: به عنوان مثال آیا پانل به عنوان یک کل کار میکند و یا از طریق زیر گروههایش؟ آیا اعضایی از پانل، به عنوان گروه کار[۳] جهت هدایت موضوعاتی خاص انتخاب میشوند؟
۲) روشهای مورد استفاده: نیازمندیهای اطلاعاتی و تحقیقاتی روشهای مورد استفاده کدامند؟ اطلاعات چگونه گردآوری و تحلیل میشوند؟ چه کسی تحقیقات را هدایت میکند؟ چه مشورتهای گستردهتری انجام خواهد شد؟ چه تسهیلاتی برای این روششناسی خاص مورد نیاز است؟ پانلها جهت پاسخگویی مؤثر به چنین پرسشهایی، نیازمند کمک مجریان و دستاندرکاران پروژه هستند.
۳) زمانبندی جلسات پانل: چه تعداد جلسه و به چه ترتیبی برگزار شود؟ حتی پانلها و یا تیم مدیریت پروژه، ممکن است راجع به موضوع هر جلسه نیز تصمیمگیری کنند. به عنوان مثال جلسهی سوم ممکن است به منظور تحلیل SWOT برنامهریزی شود.
۴) برنامهی زمانی پانل جهت ارایهی نتایج چه خواهد بود؟
نقش پانلها در پروژههای آیندهپژوهی متفاوت است. در برخی موارد، پانلها مراکز اصلی و قطبهای فرایند آیندهپژوهی هستند بهگونهای که دادهها و نظرات گروههای گوناگون را گردآوری وتحلیل کرده و بسیاری از روشهای آیندهپژوهی، مثل سناریونویسی، را به کار گرفته و اولویتها و پیشنهادهایی را برای اجرا تدوین میکنند. در مقابل و در برخی موارد دیگر، پانلها وظایف بسیار خاصتری را در فرایندی گسترده به عهده دارند. به عنوان مثال، تدوین گزارهها و عناوین برای انجام یک پروژه دلفی.
پانلها میتوانند در کنار فعالیتهای خود، از نظرات گستردهی افراد و کارشناسان خارج از پانل نیز بهرهمند شوند. ضرورت و مزایای تبادل نظر با دیگران در کار پانلها، امری بدیهی است. پانلهایی که به بحثها و مشورتهای داخلی خود اکتفا میکنند، حتا اگر اعضای آنها افرادی با پسزمینهها و تجربیات گوناگون باشند، احتمال دارد که اطلاعات و دیدگاههای مهمی را نادیده بگیرند.
یکی از اصلی ترین اهداف تشکیل و راهاندازی پانلها در آیندهپژوهی، ترویج بحث و مذاکره بین اعضای پانلها (کارشناسان یا ذینفعان) دربارهی مجموعهای از موضوعها است، با این هدف که مذاکرات موجب روشنگری و ارایهی رهنمودهایی جهت سیاستگزاری شود. رهنمودهایی که برای سیاستگزاری ارایه میشوند (مثل اولویتها و پیشنهادها) باید به صورت صریح و مشخص بیان شوند. این رهنمودها مشخص میکنند که چه کارهایی باید انجام پذیرد و چرا باید این کارها را انجام داد. حتا پیشنهادها مشخص میکنند که چه کسی یا کسانی باید وارد عمل شوند.
اگر اختلاف نظرهای جدی بین اعضای پانل وجود دارد، باید به جای نادیده گرفته شدن، مورد تاکید قرار گیرد. در برخی پروژههای آیندهپژوهی ممکن است دستیابی پانلها به اجماع یا شناسایی اولویتها مد نظر نباشد و تنها طرحریزی پیشنهادها برای سیاستگزاری و سرمایهگذاری مورد نیاز باشد. در این حالت، وظیفهی گروهها به تحلیل وتفسیر اطلاعات محدود میشود. اما در پروژههایی که شناسایی اولویتها مد نظر است، اولویتها باید معتبر باشند و تعیین آنها به روشی شفاف و منظم انجام پذیرد. دستیابی پانل به اولویتها، مستلزم دستیابی اعضای پانل به سطحی از همفکری و اجماع است. این اجماع، معمولاً از طریق قدرت مباحثه و تحلیل پانل حاصل میشود.
پانلها باید هم در حین کار و هم در پایان فعالیت خود،گزارش یافتههای خود را ارایه کنند. علت اصلی گزارشدهی پانلها، انتشار تحلیلها و یافتههای آنها و ارایهی اولویتها و پیشنهادها به منظور اقدامهای بعدی است. این گزارشها باید متناسب با خواست و نیاز استفادهکنندگان باشد. تدوین گزارش باید از ابتدای کار پانل، مورد توجه قرار گیرد و به پایان کار انتقال داده نشود. بهتر است که در ابتدا، ساختار و طرح گزارش را تعیین کرده و در هنگام کار آن را اصلاح کرد. انتظار میرود زمانی که وظیفهی پانلها بسیار مشخص و معین است، تهیهی گزارش آسانتر از زمانی باشد که پانلها آزادی عمل بیشتری دارند و باید قلمروی گستردهتری را پوشش دهند.
[۱] - Composition
[۲] - Balance
[۳] - Task Force
نوشته: عبدالرحیم پدرام
[۲] - Balance
[۳] - Task Force
نوشته: عبدالرحیم پدرام
منبع : کشف آینده
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
ایران اسرائیل غزه مجلس شورای اسلامی دولت نیکا شاکرمی روز معلم معلمان رهبر انقلاب مجلس بابک زنجانی دولت سیزدهم
هلال احمر قوه قضاییه یسنا آتش سوزی تهران پلیس بارش باران سیل شهرداری تهران آموزش و پرورش سازمان هواشناسی دستگیری
قیمت خودرو بازار خودرو حقوق بازنشستگان قیمت طلا قیمت دلار خودرو دلار سایپا ایران خودرو بانک مرکزی کارگران تورم
فضای مجازی سریال شهاب حسینی تلویزیون نمایشگاه کتاب عفاف و حجاب مسعود اسکویی سینما فیلم سینمای ایران دفاع مقدس موسیقی
رژیم صهیونیستی فلسطین آمریکا حماس جنگ غزه اوکراین چین نوار غزه ترکیه انگلیس یمن ایالات متحده آمریکا
استقلال فوتبال پرسپولیس علی خطیر سپاهان باشگاه استقلال لیگ برتر ایران تراکتور لیگ قهرمانان اروپا رئال مادرید لیگ برتر بایرن مونیخ
هوش مصنوعی کولر تلفن همراه گوگل اپل آیفون همراه اول خودروهای وارداتی تبلیغات اینستاگرام ناسا
فشار خون کبد چرب بیمه دیابت بیماری قلبی کاهش وزن داروخانه رابطه جنسی