ترکیه و یونان؛ متحد یا دشمن

از سال ۱۹۹۰ تا كنون، «دیپلماسی به اصطلاح گسترده» باعث تقویت روابط میان تركیه - یونان شده و برای اولین بار در ۶۰ سال اخیر، فرصتی واقعی برای بهبود و پیشرفت در روابط فراهم آورده است. كتاب «روابط یونان - تركیه در عصر نزدیكی روابط» نوشته علی كاركوغلو و باری روبین انگیزه این توافقات را بررسی كرده و این پیشینه را در روابط تجاری، درك فرهنگی، محیط زیست و هزینه های دفاعی در هر دو كشور به بررسی می گذارد.
با وجود برخی شكاف ها و معایب، نتیجه گزارش جالبی است از مسائل، چشم اندازها و محدودیت در تماس های دوجانبه. از جنبه مثبت، این كتاب محصول همكاری مثبت دانشمندان دو طرف در دو سوی دریای اژه است كه به وسیله علی كاركوغلو و باری روبین ویرایش شده است. این كتاب به خواننده تحلیلی عمیق از دگرگونی های سیاسی و فرهنگی در یونان ارائه می دهد كه این آشتی را علاوه بر تاثیر ایالات متحده، تشویق عضویت تركیه در اتحادیه اروپا، نگاهی بر افكار عمومی تركیه، مسائل مرتبط با بودجه های دفاعی در هر دو كشور امكان پذیر می داند. یافته های جالبی وجود دارد مثل عدم حضور توالی كنش - واكنش در هزینه های دفاعی در هر دو كشور و در پایان كمی فقدان تئوری كه كاركوغلو چشم اندازی دوجانبه یا دوسطحی را وارد بحث می كند. تمام اینها كتاب را جالب و خواندنی می سازد.
در هر حال، كمی ها و كاستی هایی هم وجود دارد. به عنوان یك مجلد ویرایش شده، این كتاب فاقد یك چارچوب نظری است. مقدمه ضعیف و كوتاه است و نظری مشخص را منتقل نمی كند. لذا خواننده به حال خود رها شده تا خود دریابد كه مقالات چرا و چگونه با هم مرتبطند. این موضوع مهمی نیست. برای مثال، «احمد اوین»، خلاصه ای جالب از دگرگونی ها در برداشتی یونانی از تركیه را ارائه می دهد كه این توافق را امكان پذیر ساخت. استدلال او درست بود چرا كه عمدتاً فرآیندی نخبه گرایانه باقی می ماند كه به ندرت بر توده اثر گذاشته است. اما ما نمی دانیم كه آیا صرفاً دگرگونی در یونان بود كه این بهبود را امكان پذیر ساخت.
پاسخ ضمنی مثبت است اما به نظر یك طرفه می آید. قطعاً، از چشم انداز نظامی، پایان ستیز كردها و بحران عمومی نظام سیاسی و اقتصادی تركیه در اواخر دهه ۹۰ شرایط لازمی برای دگرگونی در دیدگاه های تركیه ایجاد كرد. اما این رویكرد به شكل مقاله ای كامل به ما داده نمی شود. عمدتاً یك مقاله پرمغز و جذاب در مورد افكار عمومی دولت تركیه در عباراتی آشكار موانعی را نشان می دهد كه باید قبل از اینكه عادی سازی كامل روابط اتفاق افتد بر آن فائق آیند: ترك های معمولی عمیقاً از یونان و ارمنستان دچار هراس هستند (بنا به نقل نویسنده هر دو كشور مسیحی هستند) و این دو كشور در صدر دشمنان تركیه هستند؛ یونان به عنوان كشوری تلقی می شود كه بدترین دوست تركیه بوده و به احتمال زیاد قصد حمله به تركیه دارد. به هر حال با وجود چنین نگرش هایی، همچنان تمایلی چشمگیر برای عادی سازی روابط وجود دارد. متاسفانه در این كتاب به ما تحلیلی مشابه از افكار عمومی یونان داده نمی شود.
هر چند تردید من این است كه نتایج یك جورهایی متفاوت باشد، غیرممكن است كه تصویر كاملی از موانع دوجانبه را بدون نگاه به طرف یونانی به دست آوریم. به علاوه، به دلیل نظرخواهی انجام شده (تلاشی ارزشمند جهت اطمینان است) در سال ،۲۰۰۱ زمان كافی برای قضاوت پیرامون هر تغییر مهمی در نتیجه دیپلماسی گسترده سپری شده است. فرد امیدوار است كه طی زمان قطعاً نظرخواهی های مشابهی وجود خواهد داشت كه مكرراً ارائه می شود. شاید ناامید ترین جنبه كتاب این است كه توصیه های دیپلماسی را نادیده می انگارد. ما در مورد آنچه كه باعث ستیز می شود بسیار می دانیم اما در مورد حل آن دانش كمی داریم. روابط تركیه - یونان در ۵ سال گذشته یا بیشتر، نمونه كاملی است از كم دانشی. هر چند كه كتاب ژرف نگر باقی می ماند، ویرایش كنندگان فرصتی عالی را برای تدارك یك نقشه راهی كه نمونه ای از حل ستیز را برای نسل های آتی نشان می دهد از دست دادند.

ترجمه : محمد حسین باقی
این مقاله نوشته « nikolaos zahariadis » - دانشگاه آلاباما در بیرمنگام است. منبع: Political Science quarterly

منبع : روزنامه شرق