۴ میلیون آواره عراقی، بحران جدید منطقه

شاید مردم عراق هیچ وقت تصور آن را نمی کردند که روزی مجبور به ترک خانه و کاشانه خود شوند ولی در حال حاضر این یک واقعیت دردناک است. جرج بوش رئیس جمهوری امریکا قبل از اینکه فرمان حمله به عراق را صادر کند در یک نطق تلویزیونی خطاب به مردم عراق گفت سربازان امریکایی برای شما دموکراسی به ارمغان می آورند و سبب ایجاد تحولات خوشایندی در زندگی شما می شوند.
بوش در ادامه همان اظهارات خطاب به سربازان امریکایی نیز گفت که مردم عراق با گل و شیرینی از شما پذیرایی می کنند. با گذشت ۴ سال از حمله امریکا به عراق هنوز هیچ یک از گفته های بوش به حقیقت نپیوسته است. سلاح کشتارجمعی در این کشور پیدا نشده، مردم عراق به دموکراسی نرسیده اند و هر روز نیز تعدادی از سربازان امریکایی با پذیرایی تروریست ها سفر آخرت را آغاز می کنند. اما این تنها یک روی سکه است. فاجعه دیگری نیز در این کشور در حال رخ دادن است که ابعاد آن روز به روز بزرگتر می شود؛ آوارگی.
● آوارگان را پناه دهید
در حال حاضر مساله آوارگان عراقی آنچنان پیچیده شده که سازمان های بین المللی در خصوص عواقب بی توجهی به این مساله بارها هشدار داده اند. سازمان عفو بین الملل نیز در روزهای اخیر با انتشار گزارشی ضمن هشدار درباره وضعیت نامساعد پناهندگان عراقی از همسایگان عراق، ایالات متحده امریکا و سایر کشورهای غربی درخواست کرده تا مجوز ورود پناهندگان عراقی به کشورهایشان را صادر کنند.
با وجود تمام درخواست های صورت گرفته توسط سازمان های بین المللی و به رغم تمام کمک های انسان دوستانه یی که صلیب سرخ جهانی برای آوارگان عراقی می فرستد وضعیت آوارگان تغییر چندانی نکرده است.
این مساله سبب شده که حتی «بان کی مون» دبیر کل سازمان ملل متحد نیز از همسایگان عراقی و جامعه بین المللی درخواست کند تا آوارگان عراقی را بپذیرند. در همین خصوص بان روز گذشته در پیامی ویدئویی که برای کنفرانسی که سازمان ملل در خصوص آوارگان عراقی برگزار کرده بود ضمن درخواست از کشورها برای باز نگاه داشتن مرزهای خود به روی آوارگان عراقی گفت؛ «من امیدوارم که این کنفرانس سبب حمایت جامعه بین المللی و زمینه ساز پشتیبانی و حفاظت بیشتر از آوارگان شود.» بنابر اظهارات دبیر کل سازمان ملل این مساله برای همسایگان عراق به معنای بازکردن مرزهای خود به روی آوارگان و خودداری از بازگرداندن اجباری آنهاست و برای کشورها به معنای ادامه دادن به تهیه سرپناه یا انواع حفاظت است.
بعد از حمله امریکا به عراق در سال ۲۰۰۳ سوریه و اردن از کشورهایی بوده اند که بیشترین تعداد آواره عراقی را در خاک خود اسکان داده اند اما طبق گزارش های منتشر شده افزایش شدید مهاجران سبب بروز مشکلاتی در زمینه تامین سرپناه و بهداشت آوارگان برای این کشورها شده است. در همین خصوص سازمان جهانی صلیب سرخ هشدار داده که بیمارستان ها، کلینیک ها و مدارس در این کشور در حال حاضر با محدودیت هایی روبه رو شده اند.
سازمان عفو بین الملل در آخرین گزارش خود از وضعیت پناهندگان با اشاره به اینکه برای بهبود وضعیت پناهندگان به ۱۵ میلیون دلار بودجه نیاز است، نوشته است؛ این سازمان از ایالات متحده و اتحادیه اروپا می خواهد که با در اختیار داشتن ظرفیت لازم مسوولیت اسکان پناهندگان عراقی را تا حدودی برعهده گرفته و در این میان به کمک سوریه و اردن بیایند. سازمان عفو بین الملل علاوه بر درخواست از ایالات متحده و کشورهای اروپایی از اردن و سوریه نیز خواسته است که پناهندگان عراقی که به طور غیرقانونی در این دو کشور هستند را تا حد امکان از کشور اخراج نکنند.
● در حسرت سرپناه و آرامش
بنابر اظهارات هوشیار زیباری وزیر خارجه عراق برای بهبود وضعیت معیشت آوارگانی که در کشورهای همسایه عراق زندگی می کنند ۱۸ میلیون یورو بودجه لازم است. هر چند که پول می تواند تا حدودی سبب تسکین آلام آوارگان عراقی شود ولی برای محاسبه بهایی که مردم عراق برای حوادث ناگواری که امریکایی ها در کشورشان رقم زده اند باید به آمارهای دردبار نگریست. سال گذشته ۳۴ هزار غیرنظامی در عراق کشته شدند، ۸/۱ میلیون نفر از خانه هایشان رانده شده اند و ۲ میلیون نفر نیز به سایر کشورها گریخته اند که آمار آنها روز به روز در حال افزایش است.
این در حالی است که شمار عراقی هایی که در امریکا پناهنده شده اند کار آسان تری است. از زمان حمله امریکا به عراق در سال ۲۰۰۳ این کشور تنها به ۴۶۶ عراقی پناهندگی داده است. با این حال جرج بوش رئیس جمهور امریکا سعی می کند پایان خوبی برای این جنگ رقم بزند. امریکا وظیفه یی در قبال عراقی هایی که زندگی آنها را دگرگون کرده به عهده دارد. امریکا به کسانی که به خاطر همکاری با نیروهای امریکایی به عنوان مترجم، راهنما و پیمان کار با خطرات زیادی مواجه شده اند، بدهکار است. این افراد و خانواده های آنها در عراق توسط شورشیان و گروه های نظامی خائن نامیده شده اند و توسط آنها دزدیده می شوند، ترور می شوند یا به قتل می رسند. خانواده ها و وابستگان آنها نیز از ترس جان کشور را ترک می کنند.
با هر معیاری که این مساله را بررسی کنیم، جنگ عراق سبب بدبختی ۴ میلیون آواره عراقی شده که این روزها چشم به کمک های بین المللی دوخته اند. دولت بوش تاکنون صدها میلیارد دلار در جنگ عراق هزینه کرده ولی با این حال وزارت خارجه امریکا تنها ۲۰ میلیون دلار برای ساخت پناهگاه برای آوارگان عراقی و اسکان دادن آنها دارد.
با وجود همه اشتباهاتی که امریکا در دوران جنگ ویتنام مرتکب شد این کشور باز با بی توجهی به مساله پناهندگان عراقی اشتباهاتش را تکرار می کند. دولت امریکا اعلام کرده دست کم هفت هزار پناهنده عراقی را در ماه های آینده از طریق برنامه های سازمان های بین المللی می پذیرد ولی می تواند سهم بیشتری به پذیرش پناهندگان اختصاص دهد.
این کشور می تواند با تسهیل روند پذیرش پناهندگان مخصوصاً برای کسانی که اقدام به همکاری با ارتش امریکا کرده اند اقدامات خود را آغاز کند و باید به سرعت۶۰ میلیون دلار هزینه مورد نیاز کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان را تامین کند. کمیساریای عالی قصد دارد این مبلغ را در ۱۲ ماه آینده صرف اسکان و محافظت از عراقی های بی سرپناه کند.

محمدصادق امینی

منبع : روزنامه اعتماد