چهارشنبه, ۱۲ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 1 May, 2024
مجله ویستا
خانواده هستهای، خانواده گسترده
تأثیر مذهب تشیّع و آموزههای آن بر الگوی خانواده در ایران معاصر، از چند جنبه قابل بررسی است. از مهمترین این جنبهها، میتوان به رواج الگوی خانواده «هستهای» به موازات تثبیت نسبی جایگاه خویشاوندی، فراهمسازی بستر مناسب برای انطباق یافتن قانون كشور با تغییرات معطوف به افزایش اختیارات زنان و كاهش اقتدار مردان، پذیرش عمومی سیاستهای كنترل موالید به استناد اصل فقهی «ضرورت»، و قبح عمومی «طلاق» اشاره كرد. در این مقاله به بحث خانواده هسته ای و گسترده می پردازیم.
«خانواده هستهای» در اصطلاح علوم اجتماعی، به خانوادههای متشكّل از زن و شوهر و فرزندان آنها اطلاق میشود و مقصود از «خانواده گسترده» خانوادهای است كه اعضای آن بیش از دو نسل از افراد را در برمیگیرند. در جوامع سنّتی، كه نمود بارز آن را میتوان در جوامع كشاورزی و روستایی دید، خانواده گسترده ممكن است مجموعه گستردهای از خانوادههای زن و شوهری و فرزندان آنها، عموها، عمّهها، داییها، خالهها و پدربزرگها و مادربزرگها را دربرگیرد، اما در پایینترین سطح، «خانواده گسترده» از پدر و مادر و فرزندان آنها و پدربزرگ و مادربزرگ تشكیل میشود.تأكید فراوان اسلام بر حقوق والدین، به ویژه پدر و مادر سالمند، احتمال كناره گرفتن از آنان یا سپردن آنها به خانههای سالمندان را كاهش میدهد.
به دلیل آنكه خانواده هستهای در شكل كنونی آن، كه معمولاً در سكونتگاهی جدا و مستقل از سایر بستگان و خویشاوندان زندگی میكند، از اقتضائات زندگی شهری و صنعتی جدید است، رواج این الگو و افول نسبی الگوی خانواده گسترده در جوامع در حال توسعه، مانند ایران دور از انتظار نبوده است. بر حسب برخی تحقیقات در سالهای اخیر، قریب ۵۸ درصد مردم ایران سكونت مستقل و جداگانه زوجهای جوان از پدر و مادرها را ترجیح میدهند. در عین حال، تأثیرپذیری از آموزههای دینی ویژگی خاصی به این الگو در جوامع اسلامی میبخشد. تأكید فراوان اسلام بر حقوق والدین، به ویژه پدر و مادر سالمند، احتمال كناره گرفتن از آنان یا سپردن آنها به خانههای سالمندان را كاهش میدهد. این تحقیقات از آن حكایت دارند كه تنها ۲ درصد مردم به خانههای سالمندان میاندیشند؛ قریب ۲۳ درصد افراد زندگی پدر و مادرها با فرزندان ازدواج كرده خود را شیوه مناسبی میدانند و قریب ۱۹ درصد، زندگی با این شیوه را منوط به سنجیدن شرایط میكنند كه این نسبت در بین نوجوانان ۲۴۱۶ ساله به قریب ۲۲ درصد میرسد.
بدینسان، زمینه فرهنگی گسترش خانواده گسترده در شكل حداقلی آن، كه از پدر و مادر و فرزندان و پدربزرگ و مادربزرگ تشكیل میشود، مهیّاست.
بدون شك، ناسازگاریهایی بین اعضای سالمند و اعضای جوانتر در این خانوادهها كم و بیش رخ میدهند و به طور خاص، در مواردی كه پیوند عاطفی طرفین ضعیفتر باشد ـ مثل عروس و مادر شوهر ـ شدت ناسازگاریها بیشتر است. با اینهمه، میتوان پیشبینی كرد كه در درازمدت، شاهد كاهش تدریجی اینگونه دشواریها باشیم؛ زیرا با توجه به آنكه زوجهای جوان امروز اغلب با اندیشهها و هنجارهایی جامعهپذیر میشوند كه بر احترام به شخصیت و آزادی عمل فرد تأكید دارند، به احتمال زیاد، این افراد در سنین سالمندی آمادگی آن را دارند كه با فرزندانشان به شیوههای مسالمتآمیز و غیرمستبدّانه رفتار كنند.
شایان ذكر است كه افول الگوی خانواده گسترده در ایران نباید با سست شدن روابط خویشاوندی آنگونه كه در جوامع غربی میبینیم، یكسان انگاشته شود. تأكید اسلام بر ارزشهایی مانند «صله ارحام» موجب استحكام نسبی پیوندهای خویشاوندی گردیده است و گردهماییهای خویشاوندان در مناسبتهای گوناگون شادی و سرور، همچون اعیاد مذهبی و ملّی، موالید معصومان علیهمالسلام ، جشنهای تولّد، ازدواج، بازگشت از سفرهای زیارتی و در سالهای اخیر، جشن تكلیف دختران و همچنین در مناسبتهای سوگواری مانند ایّام شهادت معصومان علیهمالسلام و مراسم تشییع، تدفین و ترحیم اموات، جایگاه روابط خویشاوندی در ایران را تا حدی مشخص مینماید. همچنین در زمانی كه افراد به كمكهای مالی یا غیرمالی نیازمند میشوند، پیش از هر كس، به سوی خویشاوندان خود رو میآورند و احتمال اینكه خویشاوندان به فرد نیازمند كمك كنند، بیش از سایران است.
منبع : تبیان
همچنین مشاهده کنید
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
خرید بلیط هواپیما
آمریکا ایران غزه مجلس شورای اسلامی بابک زنجانی مجلس خلیج فارس دولت دولت سیزدهم شورای نگهبان حجاب لایحه بودجه 1403
روز معلم سلامت سیل تهران قوه قضاییه هواشناسی شهرداری تهران آموزش و پرورش فضای مجازی شورای شهر تهران دستگیری پلیس
قیمت دلار بانک مرکزی خودرو سایپا قیمت خودرو قیمت طلا ایران خودرو دلار بازار خودرو مالیات تورم ارز
سریال تلویزیون سینمای ایران سینما موسیقی دفاع مقدس رسانه ملی تئاتر فیلم کتاب
رژیم صهیونیستی فلسطین جنگ غزه نوار غزه حماس روسیه عربستان یمن ترکیه نتانیاهو افغانستان اوکراین
فوتبال رئال مادرید پرسپولیس استقلال بایرن مونیخ سپاهان تراکتور لیگ قهرمانان اروپا باشگاه استقلال فوتسال تیم ملی فوتسال ایران بازی
هوش مصنوعی اینستاگرام اپل تبلیغات گوگل ناسا همراه اول آیفون ماه
کاهش وزن داروخانه مسمومیت سازمان غذا و دارو ویتامین قهوه خواب دیابت بارداری