طبقات درخشندگی

ابرغول----------------------->Ia.Iab.Ib
غول درخشنده----------------------->II
غول----------------------->III
زیرغول----------------------->IV
رشته اصلی----------------------->V
زیرکوتوله ها و کوتوله ها----------------------->VI, VII
●واژه نامه
▪ ابرخوشه Supercluster
مجموعه ای از خوشه های کهکشانی
▪ابرغول Supergiant
ستاره ای بسیار سنگین که سوخت هیدروژنی خود را به مصرف رسانده و شروع به تورم و سرد شدن می نماید.
▪ابر نواخترSupernova
ستاره ای ابرغول انفجاری
▪اجرام عمقی آسمان Deep – sky objects
گروه هایی از ستارگان (مانند خوشه های ستاره ای و کهکشان ها) یا اجرام غیر ستاره ای (مانند سحابی ها) موجود در ماوراء منظومه شمسی
▪اعتدالین Equinox
دو روز از سال که طول مدت شب و روز برابر می شوند، یکی نماینده اعتدال بهاری در نیم کره شمالی و دیگری نشان دهنده روز اول پاییز است.
▪بقایای ابر نواختری Supernova remnants
آوارهای به جا مانده از انفجار یک ابر نواختر در فضا
▪چگالی بحرانی critical density
هنگامیکه ابرهای گاز و غباری موجود در فضا به مرحله ای می رسند که گرانش دو طرفه و متقال آن ها بسیار زیاد شده و در نتیجه یکدیگر را به طرف خود می کشند.
▪چند تایی با جفتی های اپتیکی (نوری) Optical double or multiple
یک جفت ستاره یاگروهی از ستارگان که در خط دید ناظر به نظر می رسد خیلی هم نزدیک اند ولی از نظر فیزیکی ارتباطی به هم ندارند.
▪حرکت تقدیمی زمین Precession
دوران ملایم محور زمین در فضا که ظرف ۲۶۰۰۰ سال یک دور می زند.
▪حفره سیاه Black hole
میدآن های فوق العاده شدید گرانشی در مرکز بعضی از کهکشان ها که به لحاظ قوی بودن، نور هم نمی تواند از آن جاذبه ها فرار کند.
▪خوشه های ستاره ای star clusters
گروهی از ستارگان که از نظر گرانشی به هم مربوط و به لحاظ ساختارشان از یک ابر بین ستاره ای به طور همزمان، به وجود آمده و با هم شبیه و هم سن هستند. اینها بر حسب مورد در طبقه بندی به صورت خوشه ای باز یا کروی تقسیم بندی می گردند.
▪خوشه کهکشانی Galaxy cluster
گروهی از کهکشان ها
▪دایرهٔ البروج Ecleptic
صفحه مربوط به مدار گردش زمین و نواری از آسمان که به نظر می رسد خورشید، ماه و سیارات بر روی آن در حرکت اند.
▪سال نوری Light - year
فاصله ای که نور در مدت یک سال طی می کند (در انگلیسی با ly نشان داده می شود).
ستارگان چند گانه Multiple stars ستارگانی که دارای یک یا چند همدم هستند و بر حسب اپتیکی (نوری)، اسپکتروسکپی (طیف نمایی) و جفتی های گرفتی یا چند گانه تقسیم بندی می شوند.
▪ستارگان قطبی Polestars
ستارگانی که قطبین شمال و جنوب را نشان می دهند و در امتداد خط شمال به جنوب زمین و یا در حقیقت محور زمین قرار دارند.
ستارگان متغیر Variable stars
ستارگان تکی که نور خروجی آن ها تغییر پیدا می کند، در طبقه بندی به تپ اختر ، فورنی و متغیر چرخشی تقسیم می شوند.
▪ستاره نوترونی Neutron star
هسته ستاره که پس از انفجار ابر نواختری به جا می ماند. یعنی ستاره ای کوچک که به سرعت به دور خود می چرخد و از خود پرتوهای نور و امواج رادیویی گسیل می دارد. اینها به نام تپ اختر یا پالسار هم نامیده می شوند
▪ستاره های رشته اصلی Main sequence stars
ستارگانی که با تبدیل هیدروژن به هلیم انرژی تولید می کنند (همجوشی هسته ای).
▪ستاره آلفا Alpha star
بایر، حرف یونانی آلفا را معمولاً به درخشنده ترین ستاره هر صورت فلکی داد.
▪سحابی Nebulae
ابرهایی از گاز ( بیش از همه هیدروژن ) و غبار ( بیشتر کربن و سیلس) در فضا که بر حسب جذبی، انعکاسی، گسیلی، سیاره ای، یا سحابی پخشنده، یا بقایای ابر نواخترها، تقسیم بندی می شوند.
▪سرسو Zenith
نقطه ای که دقیقاً بالای سر هر ناظر قرار می گیرد.
▪صورت فلکی Constellation
هر بخشی از آسمان که معمولاً ستارگانش با هم چهره خاصی را می سازند و از زمان های بسیار قدیم، یک صورت فلکی را ارائه می دهند. به مطلب مربوط به صورت های فلکی باستانی و صورت فلکی های نوین مراجعه نمائید.
▪صورت فلکی های نوین Modern constellations
صورت های فلکی که در قرون ۱۷ و ۱۸ میلادی شناخته شدند و اغلب در نیم کره جنوبی آسمان واقع اند.
▪صورتک Asterism
بخش کوچکی از درون یک صورت فلکی را گویند، مانند قسمت آبگردان یا یغلاوی که جزئی از صورت فلکی دب اکبر یا خرس بزرگ است.
▪صورت های فلکی باستانی Ancient constellation
چهل و هشت صورت فلکی اولیه ای است که بطلمیوس در کتاب، «مجسطی» در قرن دوم میلادی آن ها را فهرست نموده است.
▪طبقه بندی ستاره ای star classification
طبقه بندی بر اساس نوع طیف یک ستاره و توجه به طبقه ی تابندگی آن.
▪علامت شناسایی بایرBayer designation
سامانه ای که درآن هر ستاره با یکی از حروف الفبای یونانی (بر حسب میزان درخشندگی) و خلاصه ای از نام صورت فلکی مربوطه مشخص می شود.
▪غول سرخ Red giant
ستاره ای که سوخت هیدروژن خود را به پایان رسانده و شروع به تورم می نماید. پوسته آن سرد می شود و اتمسفر بیرونی خود را از دست می دهد (تبدیل به یک سحابی سیاره ای می گردد).
▪فهرست (کاتالوگ) عمومی جدید New General catalog
فهرست عمومی اجرام عمقی آسمان که با NGC، به همراه یک عدد نشان داده می شوند.
▪فهرست مسیه Messier list
فهرست عمومی اجرام عمقی. آسمان ( به نام اجرام مسیه) که با حرف M و یک عدد بعد از آن نشان داده می شوند.
▪قدر ظاهری Apparent magnitude
میزان درخشندگی هر ستاره که از زمین دیده شود. هر ستاره قدر اول روشن و درخشنده است و ستارگانی که درخشنده تر باشند، عدد آن ها را با علامت منفی نشان می دهند . کم فروغ ترین ستاره هایی که با چشم دیده می شوند دارای قدر ششم هستند. باید توجه داشت که نورتابی واقعی هر ستاره به نام قدر مطلق یا ذاتی است.
▪کاتالوگ اندکس ، فهرست نمایه Index catalog
فهرست عمومی اجرام عمق آسمان که با حروف Ic و یک عدد همراه است.
▪کوتوله سفید White dwarf
ستاره ای بسیار متراکم و داغ که پس از فرافکنی پوسته ، از خود یک غول سرخ به جا می گذارد.
▪کهکشان ها Galaxies
توده ای از گاز، غبار و میلیون ها یا میلیاردها ستاره که به لحاظ نیروی گرانش متقابل در بخشی از فضا تجمع نموده و بر حسب شکل به صورت بیضوی، مارپیچ، میله ای ، غیرمنظم و ویژه تقسیم بندی می شوند.
▪گروه محلی Local Group
خوشه کوچکی از کهکشان ها که کهکشان راه شیری ما هم متعلق به آن است.
▪گونه های طیفی spectral types
نوعی از طبقه بندی ستارگان با در نظر گرفتن قدرت و موقعیت خطوط جذبی در طیفشان و در نتیجه بر اساس رنگ و درجه حرارت آن ها.
▪منطقه البروج zodiac
پهنه ای از آسمان که در بالا و پائین دایرهٔ البروج قرار گرفته و شامل ۱۲ صورت فلکی مشهور است.

منبع : واحد مرکزی خبر