دست دوم بهسازی شده بخرید

رمضان شرقی اكنون ۱۸ سال است كه در سایپا كار می‌كند. رشته تحصیلی او اقتصاد، گرایش بازرگانی است. و از سال ۱۳۷۳ تا ۱۳۸۳ مدیر فروش سایپا بود. در سال ۱۳۸۳ به مدت یك سال مشاور مدیر عامل سایپا و بعد از آن مدیر عامل شركت مهندسی ـ بازرگانی سایپا شد. اقدام جدیدی است كه در این شركت شكل گرفته و آن آغاز بحث جایگزینی خودروهای دست دوم است که در باره آن با مهندس شرقی به گفت و گو نشستیم:
▪ ما شرکت مهندسی بازرگانی سایپا را به عنوان مجری طرح جایگزینی خودروهای فرسوده می­شناختیم چه طور شد به فکر خودروهای دست دوم افتادید؟
ـ ما در سال ۱۳۸۴ این طرح را به صورت پایلوت پلن (طرح آزمایشی) اجرا كردیم و براساس آن بررسی‌ها و تحلیل‌هایی صورت گرفت، اما نتایج نشان داد كه صلاح نیست خودمان وارد این فضا شویم.
▪ یعنی ترجیح دادید بخش خصوصی این كار را انجام دهد؟
ـ بله، یعنی دیدیم در وهله اول بهتر است مانند طرح جایگزینی خودروهای فرسوده كه ابتدا خودمان با منابع مالی خودمان شروع كردیم بعد آن را به دیگران واگذار كردیم، در طرح جایگزینی خودروهای دست دوم هم به همین روش عمل كنیم. در اینجا هم تصمیم گرفتیم یك مركز نسبتاً مجهز، با توجه به امكانات و بضاعت شركت، به وجود ‌آوریم تا زمینه فرهنگی كار به صورت مستقل، شفاف، صادقانه و پاسخگو فراهم آید و بعد به توسعه آن بپردازیم. به این ترتیب بخش خصوصی پیش زمینه‌هایی در مورد آن دارد. قصد ما ایجاد ساختاری ماندگار و متفاوت است، طوری كه مردم به آن اطمینان داشته باشند و بی دغدغه و بدون مسائل جنبی مراجعه كنند.
▪ به هر حال هم تعمیر و بهسازی خودروهای دست دوم به منابع مالی نیاز دارد و هم در اختیار گذاشتن خودروی نو به عنوان خودروی جایگزین؟
ـ یك توافق اولیه با رایان داشته‌ایم كه باید نهایی شود، بنابراین تأمین منابع مالی از طریق مؤسسه‌های مالی و اعتباری صورت خواهد گرفت. در فاز اول جایگزینی خودروی پراید دست دوم با نو مد نظر است، به طور طبیعی در فازهای بعدی جایگزینی خودروی دست دوم با خودروهای نوی مدل بالاتر هم ممكن خواهد شد. این پروژه فازهای بعدی هم دارد كه باید در زمان خودش به آن بپردازیم. براساس توافق‌های صورت گرفته ما دو نوع تسهیلات به مشتری می‌دهیم: یكی به دارنده خودروی دست دوم تعلق می‌گیرد كه می‌خواهد خودروی نو تحویل بگیرد، و دیگری به كسانی داده می‌شود كه قصد خرید خودروی دست دوم بهسازی شده را دارند. در آن صورت بخشی از آن را نقدی می‌پردازند و بخش دیگر را به صورت تسهیلات دریافت خواهند كرد.
▪ اگر كارشناس مركز شما قیمت ۴ میلیون روی خودرو بگذارد اما در بازار یا بیرون ۴ میلیون و نیم از او بخرند، آیا كسی از طرح شما استقبال خواهد كرد؟
ـ اصلاً بحث این نیست كه قیمت كارشناسی ما با قیمت بازار تفاوت كند.
▪ كارشناسان شما، كارشناس رسمی وزارت دادگستری هستند و این موضوع این شبهه را در ذهن ایجاد می‌كند كه قیمت كارشناسی شما با قیمت واقعی خودرو تفاوت داشته باشد؟
ـ ما قیمت بازار را مد نظر قرار می‌دهیم. دو نوع كارشناسی وجود دارد. از كارشناس رسمی وزارت دادگستری فقط در خصوص تشخیص اصالت خودرو استفاده می‌كنیم و این كه خودرو دزدی نباشد، یا آن كه تشخیص داده شود تصادف كرده یا نه. بنابراین در آینده ساز­و­كارهایی انتخاب می‌‌شوند كه سیستمی و نهادینه باشند؛ به طوری كه ما تاریخچه‌ای از خودرو ـ چه در مسائل حقوقی و چه مسائل فنی ـ داشته باشیم و هر خودرو نیز شناسنامه و كد ملی داشته باشد البته نه به آن تعبیری كه برای افراد وجود دارد بلكه مشخص باشد بر سر آن خودرو تاكنون چه آمده است. باید اطلاعات كافی برای هر خودرو گردآوری شود كه به مرور زمان انجام خواهد شد. یك نوع كارشناسی هم باید در مورد قیمت خودرو صورت بگیرد كه آن هم بستگی تام به توانایی كارشناسان در مورد قیمت بازار دارد؛ یعنی علاوه بر آن كه كارشناس رسمی قیمتی تعیین می‌كند، كارشناس بازار هم قیمت بازار را تعیین می‌كند. البته تبحر در این زمینه بیشتر تجربی است.
قصد ما این است كه خودروی دست دوم را طوری بهسازی كنیم كه برای مشتریان مطمئن‌تر و مقرون به صرفه‌تر باشد. به طور طبیعی اگر كسی خودرویی از ما بخرد باید اطمینان داشته باشد كه نیازی به مراجعه به كارشناس و تشخیص عیوب ندارد و در وقت و هزینه‌اش صرفه‌جویی می‌شود.
▪ آیا برای دارندگان خودرو در سراسر كشور سخت نیست كه به مركز شما در تهران مراجعه كنند؟
ـ در فاز اول مركز ما در تهران خواهد بود اما قصد ما این نیست كه فعالیت خود را در تهران متمركز كنیم در حال حاضر سایتی طراحی شده كه دسترسی به آن از سراسر كشور مقدور است بنابراین ثبت نام و انجام این گونه كارها از طریق سایت مذكور امكان پذیر است؛ ضمن آن كه اگر ببینیم درخواست‌های شهرستان‌ به حد نصاب رسیده، تمهیداتی برای آن اندیشیده می‌شود تا خودروهای دست دوم در همان محل متقاضی كارشناسی شوند. در صورت لزوم انتقال می‌یابند یا در همان شهرستان به كمك نمایندگان فروش و خدمات پس از فروش بهسازی می‌شوند. امیدواریم این كار در سراسر ایران فراگیر شود. با توجه به این كه ما یك میلیون خودرو در سال تولید می‌كنیم و حدود ۸ درصد كل خودروهایی كه داریم خرید و فروش می‌شوند ـ در امریكا ۱۰ تا ۱۲ درصد است ـ بازار مناسبی به وجود خواهد آمد. با یكی از مسؤولان رنو پارس صحبت می‌كردیم، با نكته عجیبی مواجه شدیم، می‌گفت در فرانسه سالانه اگر ۲ میلیون خودروی نو می‌فروشیم، ۴ میلیون خودروی دست دوم هم معامله می‌كنیم.
▪ الگوی شما همین شركت‌های اروپایی یا امریكایی‌اند؟
ـ در ایالات متحده جنرال موتورز و فورد وارد این حوزه شده‌اند اما در فرانسه به خصوص رنو خودش وارد این ماجرا نشده بلكه نمایندگی‌های فروش و خدمات پس از فروش آن عهده‌دار این مسؤولیت هستند. ما سعی می‌كنیم از تجربیات هر دو استفاده كنیم اما برای آن كه در ابتدا این مبحث را جا بیندازیم چاره‌ای نداریم جز آن كه خودمان وارد این كار شویم. سعی ما این است كه كارآفرینی شود و سپس مسؤولیت‌ها به شركت‌های خصوصی منتقل شود.
▪ فكر می‌كنید چند نفر اشتغال ایجاد می‌كند؟
ـ هنوز زود است كه بتوان به دقت و درستی تخمین زد. من مطمئن هستم مانند بخش خودروهای فرسوده به عنوان یك صنعت پایین دست خودرو مطرح شود و اشتغال بسیار بالایی ایجاد كند. به یقین كارهای جنبی آن بسیار زیاد است.
▪ در نام شركت شما كلمه بازرگانی هم وجود دارد، آیا در این زمینه هم فعالیت می‌كنید؟
ـ اولین فعالیتی كه با سایپا و سایپا یدك در زمینه بازرگانی انجام دادیم، بحث ورود سیتروئن ۵C بود كه سال گذشته با ۳۰۰ دستگاه محقق شد. امسال هم مطالعاتی در شركت آغاز شده و قرار است ۶۰۰ خودروی وارداتی داشته باشیم. همین طور در زمینه لوازم جانبی خودرو (اكسسوری) یك یا دو برنامه هم داریم كه هنوز در حد ایده است، درباره آنها هم وقتی به نتیجه برسند صحبت خواهیم كرد. در بحث واردات دو نكته وجود دارد: اول آن كه واردات باید به تعداد محدود صورت گیرد و آنجایی باشد كه ما نتوانسته‌ایم با تولید داخلی سلیقه مشتری را تأمین كنیم. دوم، چون الان بحث خودروهای دوگانه سوز مطرح است، اگر بتوانیم در این زمینه فعالیت می‌كنیم. البته در ایران سی ان جی یا گاز طبیعی فشرده معروف است اما در اكثر كشورهای جهان به آن ان جی وی یا «خودروهای با سوخت گاز طبیعی» می‌گویند. برای من بسیار جالب بود وقتی خبردار شدم خودروهای گازسوز در كالیفرنیا می‌توانند بدون پرداخت وجه به پاركومترها پارك كنند. این نشان می‌دهد كه سیاستگذاران این ایالت درصدد ترویج استفاده از خودروهای گازسوز با به كارگیری اهرم‌های مشوق هستند.
▪ جنابعالی یك دهه مدیر فروش سایپا بودید.
ـ دوازده سال.
بله، بیش از یك دهه! مهمترین بخش كارنامه جنابعالی در این مدت چه بوده است؟ اگر ۵۰ سال بعد كسانی به مطالعه سایپا پرداختند، به نظر شما چه نامی باید روی این دوره بگذارند؟
از دو منظر می‌توان به آن نگاه كرد: از منظر بیرونی باید به سراغ تحلیلگران مسائل اقتصادی مراجعه كرد. آنها باید بگویند كه در این دهه چه اتفاقی افتاده است، اما از منظر درونی و از دیدگاه خود من، در این دوره ۱۲ ساله تحولات بسیاری در كل مبحث فروش، چه در فروش سایپا و چه در بیرون اتفاق افتاد. در آن زمان دید مردم به فروشندگان خودرو بسیار منفی بود. دلیل اصلی آن هم نحوه برخورد نمایشگاه‌های فروش خودرو با مردم بود. نوع رفتار آنان باعث سلب اعتماد مردم شده بود. در این دوره ساز و كارهای مناسب سیستمی به وجود آمد و آن بینش و نگاه منفی مردم نیز به تدریج به فراموشی سپرده شد و گام به گام از اقتدار نمایشگاه‌های فروش خودرو كاسته و بر وجهه و اعتبار نمایندگی‌های فروش خودروسازان افزوده شد. مردم هم دیگر آن تصور قبلی را از فروشندگان خودرو در ذهن ندارند. الان صنعت خودرو به عنوان یك صنعت پیشرو و برتر در ذهن مردم نقش بسته و این در سایه ساز و كارها و سیستم‌ها و روابطی كه با مشتری‌ها تعریف شد، به دست آمد. از نتایج این ساز و كارها و سیستم‌ها تبدیل تولید مداری به مشتری مداری بود. هنوز هم در این مسیر، كارهای بسیاری باید انجام شود.
گفته می‌شود كه مدیر فروش باید از قدرت لابی و چانه زنی بالایی برخوردار باشد.
به هر حال لابی‌گری یك طرف قضیه است اما طرف دیگر آن، اعتماد مشتری‌ها به نهادها و مجموعه‌های ذی‌ربط و تأمین كنندگان كالاست. باید اعتماد متقابل به وجود آید. به نظر من اعتماد حرف اصلی را می‌زند. چون وقتی شما به سوپرماركت محل هم مراجعه می‌كنید اگر احساس خوشایندی داشته باشید دوباره به آنجا خواهید رفت.
▪ ایده تأسیس شركت مهندسی بازرگانی سایپا در ذهن مهندس شرقی شكل گرفت یا نه، این ایده از قبل وجود داشت و شما به تكمیل آن پرداختید؟
ـ این شركت تحت عناوین مختلف از سال ۱۳۷۶ به وجود آمده بود. سال ۱۳۷۱ به بعد مباحثی در كل كشور مطرح بود و از زمانی كه مجلس قانون خودرو را تصویب كرد، تحولی به وجود آمد چون تا آن زمان خودروسازان فقط به مونتاژ فكر می‌كردند. این مصوبه خودروسازان را به ساخت داخل كردن قطعات خودرو ترغیب كرد. از آن زمان تولید انبوه خودرو نیز در دستور كار قرار گرفت و نتیجه آن هم سال ۱۳۸۵ با تولید یك میلیون دستگاه محقق شد. این پدیده به طور استاندارد با خود مسائلی را به همراه آورد كه یكی از مهمترین آنها از رده خارج كردن خودروهای فرسوده و ایجاد فضا برای خودروهای نو بود. این از سال ۱۳۷۳ به طور طبیعی در كشور مطرح بود. جلسه‌های متعدد برگزار شد و پژوهش‌های مختلف به اجرا در آمد. هیئت مدیره سایپا نیز تصویب كرد كه در زمینه جمع‌آوری خودروهای فرسوده خط شكنی كند و برای اولین بار در كشور، بحث جایگزینی خودروهای فرسوده را مطرح كرد كه این كار در سایپا در سال ۱۳۸۲ شروع شد.
▪ شركتی كه در سال ۱۳۷۶ تأسیس شد چه فعالیتی داشت؟
ـ فعالیتی نداشت.
▪ نامش چه بود؟
ـ شركت تأمین، تهیه و توزیع و بسته‌بندی بود.۱۶/۱۱/۱۳۸۲ مسؤولیت جایگزینی خودروهای فرسوده در گروه سایپا را به من محول كردند بنابراین شركت با این كار دوباره فعال شد. در حال حاضر هم پنج فعالیت در آن تعریف شده كه در حال پیگیری و اجراست.
▪ سرمایه شركت هنگام شروع چقدر بود؟
ـ هنگام تأسیس یك میلیون ریال. در بحث خودروهای فرسوده سایپا امكاناتی را در اختیار این شركت قرار داد ولی به تدریج این شركت درآمدزایی را آغاز كرد و حتی اكنون به فكر افزایش سرمایه هستیم. سال ۱۳۸۴ سود این شركت ۲۹ میلیارد ریال بود.
▪ با چند نفر شروع كردید و الآن چند نفر هستید؟
ـ با دو نفر شروع كردیم و اكنون ۳۳ نفر هستیم. البته پنج یا شش نفر از آنها ساعتی هستند.
▪ در حال حاضر شركت مهندسی بازرگانی سایپا به چه كارهایی اشتغال دارد؟
ـ بحث خودروهای فرسوده به صورت مستقل در این شركت پیگیری شده است. از سال ۱۳۸۵ وزارت كشور یك مجری و متولی معرفی كرد و از آن به بعد شركت مهندسی ـ بازرگانی سایپا حضور خود را در بحث جایگزین خودروهای فرسوده كمرنگ كرده است. البته پشتیبانی نرم افزاری و انجام فعالیت‌های مربوط به فروش خودرو با اداره فروش ادامه می‌یابد.
بحث عامل چهارمی هم مطرح است. البته مجریان طرح نتوانستند خیلی هماهنگ فعالیت كنند و ساز و كارهایی فراهم نیامد كه ما هم بتوانیم به آنها كمك كنیم. به نظر من هماهنگی‌ها زیاد خوب نبوده.
▪ عامل چهارم چیست؟
ـ به عنوان مدیر پیمان از طرف مجری طرح ـ كه وزارت كشور است ـ شركت مهندسی بازرگانی به عنوان جانشین مجری طرح به مراكز جمع‌آوری خودروهای فرسوده نظارت می‌كند.
▪ خودروهای سایپا یا كل طرح؟
ـ شرقی: كل طرح. اما هماهنگی مناسبی وجود نداشت.
▪ اگر نكته‌ای ناگفته باقی مانده؟
ـ از شما تشكر می‌كنم كه فرصتی به شركت مهندسی بازرگانی سایپا دادید. به هر حال مطالبی كه در نشریه اندیشه گستر درج می‌شود، بسیار مشخص و متوازن است و با موضوع‌ها برخورد علمی می‌شود. امیدواریم فعالیت‌های پایداری در شركت ما تعریف و اجرا شوند. تلاش می‌كنیم شركت ستكو را فقط به عنوان مجری طرح جایگزین خودروهای فرسوده نشناسند. به احتمال زیاد در آینده موضوع اصلی فعالیت‌های ما جایگزین خودروهای دست دوم خواهد بود. البته بازده این حوزه كاری به زودی قابل مشاهده نخواهد بود و برای به ثمر نشستن آن باید فعالیت‌های جنبی انجام دهیم تا به عنوان یك بنگاه اقتصادی سودآور هم باشیم.

منبع : اندیشه گستر سایپا