«اخراجی ها» از «شارلاتان» خیلی بهتر است!

▪ نویسنده و كارگردان: مسعود ده نمكی
▪ مدیر فیلمبرداری: حسن پویا
▪ بازیگران: كامبیز دیرباز، اكبر عبدی، محمدرضا شریفی نیا و..
▪ خلاصه داستان: «مجید سوزوكی» یكی از لمپن های محله های قدیمی تهران، عاشق دختر میرزا می شود، اما میرزا، چندان تمایلی به این ازدواج ندارد، زیرا او بسیار مذهبی و به لحاظ رفتاری و اعتقادی با مجید سوزوكی بسیار در تضاد است. از این رو مجید سوزوكی برای رسیدن به دختر میرزا و اثبات اعتقاد و مرام خود تصمیم می گیرد با جمعی از لاتهای محل به جبهه برود. تضاد میان رفتارهای این گروه لمپن با فضای معنوی جبهه ماجراهایی را رقم می زند...
۱) خوبی «اخراجیها» در این است كه تصاویر جان دادنها و رشادتها و شهید شدنها و... كه بسیار تأثیرگذار هستند و به سبب تلخی فراوان تاكنون هیچ كس جرأت به تصویر كشیدن آن در سینمای دفاع مقدس و برای مخاطب عام و خاص را نداشته، در قالبی كمدی و فضایی سرشار از خنده به تصویر كشیده شده است. این مسأله فارغ از تمام ایرادهایی كه دارد، رسالتی را انجام می دهد كه تا به حال نمونه اش در سینمای ایران دیده نشده بود.
از سوی دیگر جذابیت حركت بر روی خطوط قرمز، چیزی است كه به وفور در «اخراجی ها» وجود دارد و جذابیتی قابل قبول را برای مخاطب عام به وجود می آورد كه این جذابیت علاوه بر خنده های مداوم حاكم بر فضای سینما، «اخراجی ها» را در قیاس با دیگر فیلمهای سینمای ایران متفاوت جلوه می دهد.
۲) بدی «اخراجی ها» در این است كه به طرز وحشتناكی از ناحیه فیلمنامه و كارگردانی لطمه خورده و ایده نسبتاً خوب فیلم با عدم بهره گیری درست از این دو عنصر مؤثر، بر باد رفته است.
«اخراجی ها» با طرح یك داستان كلی در ابتدای فیلم، تا انتها فقط با تكیه بر طنز موقعیت و طنز كلامی پیش می رود و داستان در حد پیرنگ باقی مانده و بدون هیچ توجهی رها می شود. علاوه بر این نقص، همان تصاویر بدون داستان هم آنچنان پراكنده و آشفته است كه هیچ سیر منطقی خصوصاً به لحاظ مكانی نمی توان برای آن متصور شد.
حقیقتش اگر «ده نمكی» را هم نمی شناختیم با دیدن «اخراجی ها» كاملاً مشهود بود كه «اخراجی ها» را یك غیرسینمایی كه ابزار سینما را نمی شناسد ساخته و اخراجی ها محصول فیلمسازی فردی است كه به شدت از «غلاف تمام فلزی» و «لیلی با من است»(!) تأثیر گرفته و خواسته با ادغام این دو، و كپی برداری از بسیاری از سكانسهای بسیاری از فیلمهایی با این مضمون اثری تازه پدید آورد. انگیزه های مادی شخصیت نقش اول «لیلی با من است»، در «اخراجی ها» به انگیزه هایی عاشقانه از نوع زمینی/ایرانی اش تبدیل شده كه به كام تماشاگران شیرین خواهد افتاد.
«اكبر عبدی» هم باید در سراسر فیلم نقش «پایل» را در اپیزود اول «غلاف تمام فلزی» «استنلی كوپریك» از نوع ایرانی اش بازی كند! كلی آدمهای بی ربط و اضافی هم در سراسر فیلم وجود دارند كه قرار است فقط برای لحظه ای از فیلم، موقعیتی كمیك را خلق كنند.
این گونه است كه «اخراجی ها» با تمام خنده دار بودن و محاسنش، به شدت غیر حرفه ای و غیرسینمایی است، به طوری كه از لحاظ ساختار بیشتر به سریالهای ظهر خانواده می ماند!
«ده نمكی» خواسته در اخراجی ها، مجید سوزوكی را به شكل «فارست گامپی» تنها با ایجاد فضای كمیك و عدم وجود داستانهای فرعی از دل محله قدیمی تهران و لات بازیهایش به خط مقدم جبهه بكشاند و او را به عنوان یك رزمنده جان بر كف، پیش مرگ دیگر رزمنده ها كند و بدین طریق سیر و سلوكی برای او فراهم آورد و از عشق زمینی به عشق آسمانی برساند. او تمام این اتفاقها را در شرایطی به تصویر می كشد كه از هیچ ابزار و شرایطی منطقی برای این سفر درونی/برونی بهره نگرفته است.
۳)« اخراجی ها» فیلم بدی نیست چون از «شارلاتان» خیلی بهتر است! حتی از «آتش بس» و «كما» و «چپ دست» و «مهمان» و «بله برون» و خیلی فیلمهای كمدی سینمای ایران كه مردم را می خندانند. اما در مقام یك اثر سینمایی- روی «سینمایی» بودنش تأكید دارم- در قیاس با بسیاری از فیلمهای سینمای دفاع مقدس كه كارگردانانش ابزار سینما را به خوبی می شناسند، اثری ضعیف و مبتدیانه است كه فروش بالای آن دلیل بر خوب بودن آن نیست.

امیرحسین نوریان

منبع : روزنامه قدس