دولت آمریکا و فردای کاترینا

. در حالی كه آمار قربانیان كاترینا حدود ۱۰ هزار نفر تخمین زده می شود خسارات وارد شده هم ۱۰۰ میلیارد دلار برآورد شده است و بیش از یك میلیون نفر منطقه را ترك كرده اند. كاترینا ضمن غرق كردن ۵۷ كشتی نفتی ایالات متحده قیمت فرآورده های نفتی را در این كشور ۲ تا ۳ برابر افزایش داده و همچنین خطر بیماری های واگیردار، با توجه به وجود پراكنده اجساد قربانیان در سطح شهر بسیار جدی است.
پیش بینی وقوع توفان از یك هفته قبل توسط كارشناسان امر اعلام شده بود زیرا كه این منطقه توفان خیز با حوادثی اینچنینی بیگانه نیست ولی مقامات آمریكایی فكر نمی كردند توفان بتواند دیواره ساحلی و سدهای اطراف شهر نیواورلئان را تخریب كرده و در سطح گسترده ای شهر را زیر آب برده و اكثر خانه ها را ویران سازد.
از نظر مردم مشكل اساسی تاخیر دولت مركزی آ مریكا در وارد عمل شدن و رسیدگی به توفان زده ها است كه انتقادات شدیدی را متوجه دولت بوش ساخته است و انبوه سیاهان نیواورلئان در مقابل دوربین های تلویزیونی فریاد برمی آورند كه بوش عراق را رها كند و فكری به حال آنها كند. اقلیت سفید این شهر ۴/۱ میلیون نفری _ كه ۷۰ درصد آنان را سیاهان تشكیل می دهند _ طبقه متوسط و بالای شهر را تشكیل می دهند و اكثراً شهر را تخلیه كرده بودند در نتیجه بیشتر قربانیان از سیاهان هستند. هنوز یك سالی از حادثه مرگبار سونامی در آسیا نمی گذرد كه در خلیج مكزیك و در سه ایالت جنوب شرقی آمریكا و به خصوص نیواورلئان فاجعه مشابه دیگری به وقوع پیوسته است. شهر نیواورلئان به علت معماری و فرهنگ اروپایی خود برای گردشگران دارای جاذبه است زیرا زمانی به دولت های فرانسه و اسپانیا تعلق داشته و بدین جهت لقب «اروپایی ترین شهر» آمریكا را با خود به همراه دارد. ولی هم اكنون این شهر وضعیت فاجعه باری را می گذراند:
در بیمارستان ها وضعیت آب و برق و وسایل نقلیه مختل است، درماندگی و عمق فاجعه به حدی است كه گویا اینجا اعماق آفریقا است، چه اكثر ساكنان و باقی ماندگان شهر هم سیاهپوست هستند و كمتر نشانی از صنعتی ترین و ثروتمندترین كشور جهان در آن دیده می شود. سطح آب ها در نیواورلئان تا ۶ متر بالا آمده است و قتل و تجاوز به عنف در جریان است.
پلیس قادر به جلوگیری از غارتگری نبوده و اشرار و اوباش مسلح در سطح شهر به جنایت و عرض اندام می پردازند. فرماندار می سی سی پی بزرگی تراژدی كاترینا را به بمباران اتمی هیروشیما در ۶۰ سال پیش تشبیه كرده است. این فاجعه كه در منطقه جهان سوم آمریكای ثروتمند به وقوع پیوسته «شرمساری ملی» برای دولت بوش به همراه داشته است. این حوادث در كشوری رخ داده اند كه ابرقدرت تكنولوژی و علمی جهان است. كشوری كه به بهانه حمایت از اقتصاد و صنعت شكوفای خود از امضای «معاهده كیوتو» سر باز زده و در جهت ممانعت از روند روزافزون افزایش دمای كره زمین كه تعادل زیستی را بر هم می زند هیچ اقدامی به عمل نیاورده است.
بنابر محاسبات آژانس فضایی اروپا (ESA) وسعت سوراخ لایه ازن از سال ۲۰۰۰ به این سو به بیشترین میزان خود و به اندازه قاره اروپا رسیده است كه اصلی ترین عامل این افزایش مربوط به گازهای گلخانه ای است كه آینده حیات بشری را با خطر مواجه ساخته است، گازهایی كه آمریكای صنعتی اصلی ترین تولیدكننده آن است زیرا كه بیش از نیمی از انرژی جهان را مصرف می كند. در منطقه نیواورلئان كه از مراكز توریستی محسوب می شود طبیعت دچار دستكاری های زیادی شده است. مناطق جنگلی مورد استفاده و تخریب واقع شده و بهره برداری بی رویه از آب رودخانه می سی سی پی دلتای می سی سی پی را دستخوش تغییر كرده است. ارمغان شوم افزایش آسیب لایه ازن، از بین بردن جنگل ها و تغییر جریان های آبی اقیانوس، هموار كردن مسیر برای بلایای طبیعی و از آن جمله توفان كاترینا و خلع سلاح بشر در مقابل این بلایا است.
• كاترینا و كوتاهی دولت بوش
در سال ۱۹۹۵ و به دنبال كشته شدن ۶ تن در نتیجه سیلی كه در منطقه به وقوع پیوست از بودجه فدرال مبلغ ۱۰۰ میلیون دلار برای ایجاد صندوق مبارزه با حوادث طبیعی مثل توفان در این منطقه ساحلی اختصاص داده شد. اما به بهانه اشغال عراق این مبلغ از سال ۲۰۰۴ به میزان ۴۰ میلیون دلار كاهش یافت ولی در همین زمان دولت بوش برای پیوند دادن ایالت آلاسكا به جزیره ای خالی از سكنه در نزدیكی آن دستور ساخت پلی به مبلغ ۲۳۰ میلیون دلار از بودجه ویژه را صادر كرد. در حالی كه اكنون ضررهای مادی حوادث كاترینا به ۱۰۰ میلیارد دلار بالغ شده است. از دیگر موارد انتقاداتی كه متوجه بوش است عدم اقدام به موقع و سریع پس از وقوع حادثه بوده است به طوری كه ۴ _ ۳ روز پس از وقوع حادثه اولین گروه های امداد و نجات وارد محل شدند. پیشتر هم اشاره شد كه دولت بوش به بی اعتنایی به محیط زیست و نادیده گرفتن قوانین زیست محیطی و در عوض افزایش بودجه دفاعی و نظامی متهم است. از جمله اینكه پیمان كیوتو كه توسط دولت كلینتون مورد پذیرش و برای تصویب نهایی به كنگره آماده شده بود در دولت بوش به كناری نهاده شد و بوش از امضای آن خودداری كرد و مانند دوران مك كارتیسم و با طرح بهانه های امنیتی به هشدارها و نگرانی های شخصیت های دانشگاهی و علمی وقعی نهاده نشد. همچنین اعتبارات و پژوهش های مربوط به مسائل زیست محیطی به حاشیه رانده شدند.
از دیگر اقدامات بوش از افزایش هزینه های نظامی و كاهش بودجه بخش های دیگر و از جمله محیط زیست اینكه پنج هزار سرباز «واحدهای محافظ ملی» در منطقه نیواورلئان كه برای مقابله با وضعیت های اینچنینی تربیت شده بودند در هنگام وقوع فاجعه در قالب آنچه كه بوش «ارتش آزادی بخش» می نامد در بغداد به سر می بردند و از این تعداد حدود ۳۰۰ نفر پس از ۴ روز تاخیر از عراق به نیواورلئان بازگشته اند.
• شوك نفتی كاترینا
روزنامه نیویورك تایمز در مقاله ای در شماره ۴ سپتامبر ۲۰۰۵ به تاثیرات كاترینا بر قیمت نفت پرداخته است و در آن اشاره می كند كه نفت در ساعات شب ۵۰ درصد یا بیشتر افزایش می یابد. رئیس جمهور خواهان صرفه جویی در مصرف انرژی در خانه ها و حذف رانندگی های غیرضروری شده است. اقتصاددانان هشدار می دهند كه افزایش هزینه های انرژی مطمئناً رشد اقتصاد را كاهش و حتی ممكن است آن را كاملاً متوقف كند.» نویسنده روزنامه سپس به مقایسه وضعیت فوق با دوران تحریم نفتی اعراب در ۳۰ سال پیش می پردازد كه پس از جنگ شش روزه اعراب و اسرائیل موسوم به یوم كیپور به وقوع پیوست. دانیل یرگین هم كه برنده جایزه پولیتزر است معتقد است شباهت های زیادی بین وضعیت كنونی اقتصادی و انرژی آمریكا و سال ۱۹۷۳ وجود دارد. جان فلمی اقتصاددان برجسته در موسسه نفتی آمریكا نیز بر این نظر است كه «ما در وضعیت ناشناخته ای قرار داریم، ما وضعیت اینچنینی را پس از سال های ۱۹۸۰ مشاهده نكرده ایم.» او در واقع به شوك نفتی دوم كه با سقوط رژیم شاه و استقرار جمهوری اسلامی در ایران و آغاز جنگ هشت ساله عراق علیه ایران شروع می شود اشاره می كند كه قیمت هر بشكه نفت به حدود ۴۰ دلار رسید كه معادل ۸۶ دلار كنونی است.
اما این بار مشكل اصلی آمریكا پالایشگاه های نفتی است كه پس از توفان كاترینا در تامین فرآورده های نفتی دچار مشكل شده اند. از سال ۱۹۷۶ پالایشگاه های جدیدی در ایالات متحده ساخته نشده اند و تعداد پالایشگاه هایی كه بیش از ربع قرن پیش ساخته شده اند به نصف تقلیل یافته و به رقم ۱۴۹ عدد رسیده است. این درحالی است كه در دوره زمانی مشابه مصرف بنزین در آمریكا ۴۵ درصد افزایش یافته و به ۵/۹ میلیون بشكه در روز رسیده است. لذا با توجه به اینكه بسیاری از تاسیسات و پالایشگاه های نفتی آمریكا كه در سواحل این كشور قرار دارند در اثر توفان سهمگین كاترینا آسیب دیده اند. به نظر می رسد مصرف كنندگان انرژی و به طور كلی اقتصاد آمریكا روزهای سختی را پیش رو داشته باشند زیرا كه بحران های انرژی ۱۹۷۳ و ۸۰- ۱۹۷۹ وابسته و شكننده بودن اقتصادهای صنعتی به نفت را آشكار ساخته اند.

احمد هاشمی

منبع : روزنامه شرق