رایانه ها در دنیای پس از مرگ

بیشتر مردم و کاربران ، با بیش از یک دستگاه رایانه در طول روز سرکار دارند. در اداره و محل کار ، شب هنگام در منزل و یا در حین حرکت و سفر ، با رایانه های همراه ، هر چه فناوری پیشرفت کند و رایانه های بهتر و سزیعتر و شیک تری به بازار عرضه شود ، مصرف کنندگان به سوی علم روز حرکت می کنند و درنتیجه سیستم های قدیمی به جمع زباله های منزل یا شرکت اضافه می شوند. به طور متوسط یک رایانه عمری معادل دو سال دارد.
بسیاری از کاربران خانگی سیستم های قدیمی خود را مستقیما دور می اندازند و به ارزش رایانه کهنه خود واقف نیستند. در این میان بسیاری از شرکت ها عملیات بازیافت را شروع کرده اند.
اتحادیه اروپایی نیز قوانین بازیافت تمام قطعات الکترونیکی را اعلام کرده است. در این قوانین از سازندگان رایانه خواسته شده است طرح هایی برای بازیافت محصولات قدیمی و پس گرفتن ماشین های کهنه در قبال فروش محصولات جدید ، ارائه دهند.
البته روش هایی متفاوت برای استفاده مفیدتر از کامپیوترهای بازنشسته معرفی شده اند که مهمترین آنها اهدای این گونه ماشین ها به مدارس و مراکز آموزشی است.
مشکل اصلی در به کار گیری مجدد رایانه های قدیمی ، فروش آن هاست. در بهترین شرایط یک سیستم دست دوم نصف قیمت اصلی خود را نخواهد داشت. شرکت PC Recycler که از موسسان فعال بخش بازیافت سیستم های رایانه است ، معتقد است سیستم های دست دوم باید به حداقل استاندارد و امکانات مجهز باشند . اجرای حداقل ویندوز ۹۵ و سایر نرم افزارهای پایه در حد سخت افزارهای پنتیوم الزامی است.
دامنه بازیافت به گستره تلفن های همراه نیز کشیده شده است . در کشورهای اسکاندیناوی ، فروشندگان ملزم به پس گرفتن گوشیهای کهنه هستند. گوشیهای پس گرفته شده اغلب فروخته یا بازیافت می شوند. باتری های گوشی ها نیز معمولا به کشورهای اروپای شرقی یا کشورهای در حال توسعه فروخته می شود.
در عین اینکه بازیافت زباله های الکتریکی راهی مناسب جهت جلوگیری ازانباشته شدن آنها و آسیب های زیست محیطی است، اما بازیافت ماشین هایی که دیسک های آن ها حاوی اطلاعات حساس شرکتی یا صنعتی است ، ریسک بزرگی است . بسیاری از کاربران به این باور دست یافته اند که سیستم های اسقاطی نیاز به پاکسازی کامل اطلاعات ذخیره شده بر روی دیسک های خود ندارند و به فرمت مجدد دیسک های سخت بسنده می کنند و این در حالی است که اطلاعات پنهان شده بر روی دیسک فرمت شده بسادگی قابل استفاده است.
در آینده نگاهی به روند بازیافت زباله های سخت افزاری در ایران خواهیم داشت.
● بازار جدید بازیافت زباله های الکترونیک در ایران
هریک از ما در خانه خود از یکی از وسایل دیجیتالی نظیر کامپیوتر، پرینتر، تلویزیون، دوربین عکاسی و.... استفاده می کنیم.
وسایل دیجیتالی که هر از چند گاهی به دلیل پیشرفت تکنولوژی ما را وسوسه می کنند که آنها را عوض کرده و نسخه های جدیدتری از آنها را خریداری کنیم. اما آنچه در این میان توجه اکثر کاربران را به خود جلب می کند، این موضوع است که باید با آن وسایل قبلی چه کنیم.
در نگاه اول شاید این فکر را در ذهن بپرورانیم که ای کاش در کنار هریک از سطل های زباله در سطح شهر سطل های ویژه ای نیز برای بازیافت وسایل الکترونیکی وجود داشت تا این زباله ها در آنجا جمع آوری می شد. اما اگر کمی از خیال پردازی شیرین خود بیرون بیاییم با این حقیقت رو به رو می شویم که هنوز کشور ما در زمینه جمع آوری زباله های معمولی سطح شهر با مشکل مواجه است و این زباله ها با نظم و قوانین خاصی جمع آوری نمی شوند، چه برسد به اینکه در کنار زباله های خانگی زباله های الکترونیکی نیز جمع آوری شوند!!!
در حالی که بحث جمع آوری زباله های الکترونیکی در کشور ما یک بحث ناآشنا و جدید محسوب می شود، در اکثر کشورهای پیشرفته دنیا جمع آوری زباله های الکترونیکی به صورت قانونمند و به طور جدی جمع آوری می شود.
● ایران و زباله های الکترونیکی
عمر کوتاه تجهیزات کامپیوتری از یک طرف و تنوع طلبی مردم به استفاده از تجهیزات الکترونیکی جدید سبب شده است که رفته رفته بحث زباله های الکترونیکی به مشکل بزرگ دنیا تبدیل شود؛ مشکلی که کشورهای پیشرفته و بزرگ برای آن راه حلی یافته اند و با تصویب قانون خاص مربوط به آن و موظف شناساندن تولیدکنندگان به بازیافت محصولات تولید شده خود این مشکل را تا حدودی حل کرده اند.
قانون زباله های تجهیزات الکترونیکی و الکتریکی(WEEE) بازیافت زباله های الکترونیکی به میزان چهار کیلوگرم به ازای هر نفر را الزامی می کند. به موجب این قانون تولیدکنندگان موظفند بودجه طرح های بازیافت را تامین کنند و خرده فروشان خدمات بازپس گیری را در اختیار مشتریان قرار دهند . زباله های الکترونیکی که دستگاه های پی سی، کنسو ل بازی، مایکروویو و ماشین لباسشویی و.. . را در برمی گیرند، امروزه به عنوان سریع ترین منبع تولید زباله در اتحادیه اروپا شناخته شده اند .
بحث بازیافت زباله های الکترونیکی در دنیا به صورت جدی شروع شده است، اما در کشور ما این موضوع هنوز به طور جدی مطرح نشده و طرح های داده شده نیز تنها در حد یک پیشنهاد مسکوت مانده است.
یکی از کارشناسان بازار رایانه در مورد نحوه بازیافت وسائل الکترونیکی در کشور می گوید: "در تهران بعضی از افراد در امر خرید قطعات قدیمی و رایانه های مستهلک فعالیت می کنند و از طریق بازیافت این قطعات درآمدهای کلانی به دست می آورند. فعالیت این افراد در محله شوش تهران متمرکز است. فعالان این بازار با جدا کردن مس و طلای موجود در بعضی از قطعات رایانه و با فروش این مواد سود فراوانی به دست می آورند. در ضمن بسیاری از قطعات موجود در این رایانه های مستهلک سر از بازار لوازم الکترونیکی دست دوم درمی آورند." همچنین وی در ادامه می گوید: "تعداد کثیری از این قطعات غیرقابل استفاده و بازیافت بوده و به صورت سنتی دفن می شوند که این امر به محیط زیست آسیب فراوانی می رساند و حتی در برخی موارد به آلوده کردن آب های زیرزمینی منجر می شود که عواقب ناگواری در پی خواهد داشت."
علی کامرانی از فعالان بازار خرید و فروش قطعات کامپیوتری نیز در این مورد می گوید: "با توجه به واردات رایانه های جدید و قطعات با کیفیت و کارآیی بالای این کالاها، قطعات قدیمی از دور خارج می شوند و این امر بازار پر سودی را برای بازیافت کنندگان رایانه و قطعات فرسوده به وجود آورده است." وی در ادامه تصریح می کند: "خریداران قطعات قدیمی، مقاومت های درون قطعات را برای استفاده در تعمیر رایانه های معیوب به کار می گیرند از مس موجود در سیم ها و قطعات کامپیوتر و مقدار اندک طلای موجود در بعضی از این قطعات، هر یک از فعالان این بازار سالانه ۱۵ تا ۲۰میلیون تومان سود به دست می آورند."
وی در ادامه می افزاید: "افزایش قیمت ها در بازار مس و طلا طی سال های گذشته سودآوری بازیافت قطعات رایانه را برای فعالان این بازار دو چندان کرده است." در مقابل این اظهارنظرها یکی از فعالان بازار خرید و فروش قطعات دست دوم رایانه این بازار را فاقد سود می داند و می افزاید: "در حال حاضر بازار خرید و فروش قطعات رایانه ساکن است. به طور کلی قیمت خرید قطعات دست دوم و قدیمی رایانه حدود یک چهارم قیمت قطعات جدید است، به همین دلیل فعالیت در این بازار به طور عادی سود خوبی در بر دارد." وی تصریح می کند که رکود فعلی بازار خرید و فروش قطعات دست دوم رایانه سود حاصل از این کار را به حدود چهار تا پنج میلیون تومان در سال برای یک واحد فعال کاهش داده است.

منبع : خبرگزاری فارس