سوژه ابژه

▪ ذهن گرایی :subjectivism براساس این اندیشه، جامعه پدیده ای ذهنی است كه در آن سوژه «فرد» است، فردی كه آگاهی و رفتارش از منظر اندیشه ها، ارزش ها، علایق و انگیزه های خود او معنا می یابد. بنابراین جامعه در واقع سازمان بین الاذهانی روابط و تعاملات میان افراد به عنوان سوژه است كه بر باورها، ارزش ها و انگیزه های مشترك بنا شده است.
عین گرایی ت:objectivism براساس این اندیشه، جامعه پدیده ای عینی است كه در واقع از سازمان یابی ساختاری و نهادی روابط اجتماعی تشكیل می شود و رفتار و كنش های افراد عضو جامعه را تعیین می كند و تحت فشار قرار می دهد و در نتیجه به ذهنیت، اندیشه ها، ارزش ها، انگیزه ها و كنش های افراد شكل می بخشد.
● تصویر متن
تصویر پنداشت، انگاره image : گرچه این واژه معنای لغوی مشخصی دارد، اما در متون جامعه شناختی برای اشاره به شكاف میان واقعیت و آنچه خلق شده تصویر از آن استفاده می شود. تصویر بیشتر شبیه خیال و گمانه است، اما جامعه شناسان معتقدند تصویر، انگاره و انگاشتن می تواند پیامدهایی واقعی داشته باشد. بنابراین باید بكوشیم واقعیت درون و پشت هر تصویر و انگاره را بفهمیم.
متن:text در علوم اجتماعی این واژه به معنای هر نوع واقعیت به عنوان مجموعه ای از پیام های بالقوه است. روانشناسی ها، شخصیت ها، هویت ها، كتاب ها، فیلم ها و رویدادهای اجتماعی، همه می توانند متونی باشند كه به طرق مختلف خوانده می شوند. جامعه شناس باید قواعد و منافع مندرج در هر خوانشی را شناسایی كند و خوانش خود از متن را نیز موجه نماید.
● مفاهیم مرتبط
▪ رئالیسم واقع باوری، واقع گرایی :realism نوعی زیبایی شناسی است كه نقش هنر را بازنمایی واقعیت می داند. رئالیسم در طول قرن نوزدهم در كنار فلسفه ماتریالیستی و شناخت علمی و در برابر ایده آلیسم فلسفی شكل گرفت. یكی از نتایج رئالیسم، ظهور نظریه ای در باب بازنمایی زبان شناختی و نشانه شناختی است. براساس این نظریه، اثر هنری بازتابی از واقعیت تجربه است و ساختار واقعیت اجتماعی ماهیت اثر هنری را تعیین می كند.
▪ هرمنوتیك تفسیرشناسی :hermeneutics این اصطلاح علمی توسط ویلهلم دیلتای ۱۹۱۱۱۸۳۳ از الهیات به فلسفه مدرن وارد شد و برای اشاره به مطالعه تفسیری تاویلی تلاش عامدانه انسان برای فهم زبان شناختی به كار رفت. هایدگر نیز از این واژه برای دلالت به پدیدارشناسی وجود و فهم استفاده كرده است. ریكور معتقد است هرمنوتیك معاصر به دو شكل اصلی به تفسیر متن می پردازد: اول، از طریق كشف به این صورت كه متن برای آشكار كردن معانی پنهان در آن به طور تفسیری تاویلی تحلیل می شود. دوم، از طریق رد و نشان به گونه ای كه از مجموعه ای از مقاصد فرهنگی كه تصور می شود در متن نهفته است، پرده برداشته می شود.
▪ هستی شناسی وجودشناسی :ontologyبه بخشی از متافیزیك گفته می شود كه به چیستی و ویژگی های خود وجود و هستی و به طور خاص هستی انسان می پردازد. پس از نقدهای پدیدارشناسانه درباره پوزیتیویسم اثبا ت گرایی، این شاخه از فلسفه اهمیت بیشتری پیدا كرد. پوزیتیویست ها تلاش می كردند به تفكر متافیزیكی پایان دهند. آنها هستی شناسی را در معرفت شناسی ادغام كردند درحالی كه پیشتر این دو از هم تفكیك می شدند و هستی را طبیعت انسانی دانستند. پدیدارشناسی مجددا هستی شناسی را در كانون توجه فلسفه خود قرار داد، چرا كه پدیدارشناسی بر خصلت بازتابی آگاهی تاكید دارد.
▪ جامعه باوری جامعه گرایی :sociologism به نوعی تبیین تقلیل گرایانه از پدیدارهای انسانی گفته می شود كه پدیده ها را به امور جامعه شناختی فرو می كاهد. جامعه باوری با جامعه شناسی دوركیم ارتباط نزدیكی دارد، ولی خود دوركیم نه از این واژه استفاده كرده و نه به تعریف چنین مفهومی پرداخته است. این نوع تبیین جامعه شناختی، امر اجتماعی را از دیگر انواع پدیدارهای انسانی تفكیك می كند. طبق اندیشه جامعه باوری، تبیین جامعه شناختی به تبیین هایی كه از گفتمان های معرفتی دیگر مثل انسان شناسی، تاریخ و روانشناسی استفاده می كنند، قابل تقلیل نیست.

پل فیلمر
دیوید والش
حمیدرضا جلائی پور

منبع : روزنامه شرق