افیون سربی

●معتادان به دلیل ناخالصی تریاك به كراك روی آورده اند
چندی پیش پزشك مركز ترك اعتیاد شهید ذوالفقاری اعلام كرد: اغلب مراجعان، به ماده خطرناك كراك اعتیاد دارند و این اعتیاد به دلیل وجود ناخالصی در تریاك مصرفی آنان است.گودرز روزبهانی با اشاره به اینكه اغلب مراجعان به مركز درمان و ترك اعتیاد شهید ذوالفقاری ۲۰ تا ۳۰ ساله هستند، افزود: كراك یكی از خطرناك ترین مشتقات تریاك است كه عوارض سختی به دنبال دارد. وی خاطرنشان كرد: هم اكنون به علت كم شدن ماده مخدر تریاك و افزایش ناخالصی در این ماده، بسیاری از معتادان به كراك روی آورده اند. این در حالی است كه این ماده به مراتب، اعتیاد بیشتری را در فرد ایجاد می كند. وی یادآور شد: سم زدایی معتادان سه روز انجام می شود و عوارض جسمی نیز تا دو هفته قابل كنترل می شود ولی وسوسه های روحی تا ۶ ماه باقی می ماند. بنابراین مهمترین اصل در درمان اعتیاد، رفع زمینه ها و علت های گرایش افراد به سمت اعتیاد است. به گفته پزشك مركز ترك اعتیاد شهید ذوالفقاری، تنها كمتر از ۲۰درصد معتادان مراجعه كننده موفق به ترك كامل اعتیاد خود می شوند. وی با بیان اینكه امكانات مورد نیاز برای درمان اصولی اعتیاد در كشور محدود است، اظهار كرد: همكاری مراكز درمانی برای پیشرفت در درمان اعتیاد، بسیار اهمیت دارد؛ چنان كه هم اكنون مركزی برای بیماران مبتلا به ایدز نداریم و ظرفیت بیمارستان امام خمینی(ره) نیز بسیار محدود است.
همه چیز آلوده است، مگر خلاف آن ثابت شود! هوایی كه استنشاق می كنیم، آبی كه می نوشیم، غذاهایی كه می خوریم، همه و همه نمونه هایی از آلودگی را در سالهای اخیر در خود داشته اند تا جایی كه بعضاً جمعیت قابل توجهی را درگیر كرده اند. در این میان به افرادی برمی خوریم كه علاوه بر آلودگی هایی كه محیط به ما تحمیل می كند، ضربه هایی بس كاری به پیكره سلامتی خود، وارد می كنند.
مسمومیت با سرب مقوله تازه ای نیست، اما موضوع از جایی جلب نظر می كند كه یكی از متخصصان مسمومیت به موارد متعددی از مسمومیت با سرب در معتادان به تریاك در هفته های گذشته خبر می دهد. این نوع از مسمومیت كه علایم خطرناكی را به دنبال دارد، قادر به ایجاد اختلالات اساسی در سلامتی افراد است. از این رو گفت وگویی را با دكتر هوشنگ نوشاد- متخصص داخلی و مسمومیت- ترتیب داده ایم. وی وظیفه اخلاق حرفه ای در جهت اطلاع رسانی به معتادان و مسئولان را مهمترین دلیل این پیگیری ها ذكر می كند.
●●●
● آقای دكتر، مسمومیت با سرب چگونه اتفاق می افتد؟
- در واقع سرب در بعضی از صنایع و محصولات تجاری مانند باتری سازی، لحیم كاری، رنگ سازی، سفالگری و لوله كشی و همچنین در بنزین به كار می رود و مسمومیت با آن نیز معمولاً به دنبال تماس مزمن (طولانی مدت) به وجود می آید كه ممكن است خوراكی یا استنشاقی باشد و ضایعات آن عمدتاً در سیستم عصبی، گوارش و خونسازی ایجاد می شود.
●علایم آن چیست؟
- علایم شایع آن شامل، دردهای شكمی، یبوست، سردرد و عصبی بودن است و موارد شدید ممكن است باعث اغما و تشنج شود. مسمومیت تدریجی در اطفال باعث كاهش بهره هوشی و بنابراین كاهش قدرت یادگیری و فلج دست ها می شود، تكه های كوچك گلوله نیز در بدن مصدومان جنگی ایجاد مسمومیت می كند.البته علایم مسمومیت با سرب به علت غیراختصاصی بودن، مدت ها بدون تشخیص باقی می ماند و باعث رنج بیمار می شود. ما شاهد افرادی بوده ایم كه با دردهای مبهم و غیرقابل توجیه و در عین حال شدید و مقاوم به مسكن ها مراجعه می كنند و وقتی با احتمال مسمومیت با سرب آزمایشاتی انجام دادیم، مشخص شد كه مسمومیت با سرب وجود داشته و نكته اینجا بود كه تمام این افراد معتاد به تریاك و شیره خوراكی آن بودند.
●شیره خوراكی؟!
- بله! تریاك زمانی كه خورده می شود تقریباً به طور كامل جذب می شود، اما وقتی تریاك را می كشند تنها
۳۰ درصد آن جذب می شود و بقیه به دود تبدیل می شود.
● بنابراین طیف علایم مسمومیت بسیار گسترده است و تشخیص دشوار می شود.
- بله، این طیف وسیع می تواند از دردهای روماتیسمی گرفته تا ورم روده و معده و حتی غش و تشنج را موجب شود. از این رو می تواند اشتباه شود و این بیماران ممكن است مدت ها با درمان های دیگر یا تشخیص غلط، تحت درمان قرار گیرند و بهبودی در آنها حاصل نشود.
● تشخیص نهایی چگونه صورت می گیرد؟
- تشخیص قطعی مسمومیت با اندازه گیری سطح سرمی سرب انجام می شود. مقادیر كمتر ۱۰ میكروگرم معمولاً علایمی ندارد، مقادیر نسبی ۱۰تا۲۵ میكروگرم، باعث اختلال در رشد و رفتار در اطفال می شود.
مقادیر ۲۵ تا۵۰ میكروگرم با دردهای مبهم اندام ها، سردرد و تحریك پذیری همراه است و مقادیر ۵۰ تا ۷۰ میكروگرم باعث مسمومیت متوسط و مقادیر بالای ۷۰ میكروگرم باعث مسمومیت شدید می شود كه شامل دردهای شدید و مقاوم به تمام مسكن ها و درمان های معمول در شكم و تشنج ها و حالاتی شبیه غش است كه به علت ضایعات مغزی و تارهای عصبی آسیب دیده در سراسر بدن است.
● ضایعات عصبی چگونه به وجود می آید؟
- مكانیسم اصلی تاثیر سرب عبارت است از اختلال در متابولیسم هم (Heme) كه در واقع فاكتور انتقال اكسیژن در گلبول های قرمز است و مسمومیت با سرب اختلال در ساختار آن ایجاد می كند كه علاوه بر كم خونی، تولید ماده ای بینابینی به نام پرفوبیلینوژن می كند كه در اثر تجمع آن، ضایعات عصبی به وجود می آید، در حدی كه ضایعات عصبی شكمی باعث دردهای شدیدی می شود. مثلاً بیمارهای جوانی داشتیم كه از شدت درد، ملافه را با دندان پاره می كردند و این در حالی بود كه مرفین هیچ اثری در كاهش درد نداشت!
● در پایان چه توصیه های دیگری به افراد در معرض ابتلا به این نوع مسمومیت دارید؟
- قصد من از این پیگیری ها اطلاع رسانی است. ما می خواهیم به اطلاع هموطنان برسانیم كه تریاك موجود در ایران تماماً آغشته و آلوده به سرب است و آزمایش خون معتادان به خصوص افرادی كه تریاك را می خورند، مقادیر بالایی از سرب را نشان می دهد كه حال این افراد در زمانی كه ضایعات عصبی مذكور ایجاد شده باشد، دلخراش است و فقط با سرب زدایی از بدن این افراد می توان به آنها كمك كرد.
در واقع علت و نحوه آلودگی تریاك به سرب برای ما كاملاً روشن نیست، ولی هرچه باشد اقدام سریع پیشگیرانه علیه آن ضروری به نظر می رسد، زیرا ضایعات ایجاد شده جبران ناپذیر خواهد بود و وظیفه حرفه ای من ایجاب می كند تا در آگاهی افراد كوشا باشم.

صدف كوه كن

منبع : روزنامه همشهری