ارزیابی ویژگی های جوانه زنی ژنوتیپ های مختلف گندم در شرایط تنش اسمزی و هم بستگی آنها با سرعت سبز شدن و مقاومت به خشکی در شرایط مزرعه ای

رطوبت خاک یکی از عوامل محدود کننده جوانه زنی، سبز شدن و استقرار گیاهان زراعی خصوصا در شرایط دیم و در نهایت شکل گیری عملکرد در مناطق خشک و نیمه خشک مانند ایران است. در چنین مناطقی انتخاب ارقامی که علاوه بر مقاومت به خشکی در مرحله جوانه زنی و سبز شدن، پتانسیل عملکرد بالایی نیز داشته باشند از اهمیت فوق العاده ای برخوردار هستند. این بررسی در همین راستا و در سه سطح مزرعه ای، گلخانه ای و آزمایشگاهی و بر روی ژنوتیپ های مختلف گندم با سوابق اصلاحی متفاوت شامل: ارقام اصلاح شده داخلی در اثر عمل انتخاب )امید، سرداری، روشن(، ارقام اصلاح شده داخلی- خارجی در اثر عمل هیبریداسیون )آزادی، فلات، قدس( و چهار لاین (۵۵۹۳.۲-۳، ۵۸۰۶-۳، ۶-۶.(۷۰۰۷.۲-۶۴۵۲ انجام شد. بر اساس نتایج به دست آمده با کاهش پتانسیل اسمزی بر خلاف درصد و سرعت جوانه زنی، بنیه جوانه زنی با سرعت و شیب زیاد در ژنوتیپ های مختلف شروع به کاهش نمود. در این شرایط و در پتانسیل اسمزی -۰.۸ مگا پاسکال ژنوتیپ های امید، آزادی و ۵۵۹۳.۲-۳ بالاترین و ژنوتیپ های سرداری، ۵۸۰۶-۳ و فلات کمترین بنیه جوانه زنی را از خود نشان دادند. در پتانسیل اسمزی -۱.۶ مگا پاسکال بنیه جوانه زنی همه ژنوتیپ های مورد بررسی به شدت کاهش یافت و در این سطح پتانسیل اسمزی تفاوت معنی داری بین ژنوتیپ های مختلف از نظر بنیه جوانه زنی دیده نشد. در بین صفات مورد مطالعه بنیه جوانه زنی بیشترین ضریب هم بستگی را با درصد سبز شدن از سطح مزرعه دارا بود و بین سایر خصوصیات جوانه زنی با عملکرد در سطح مزرعه ضریب هم بستگی معنی داری به دست نیامد. نتایج حاصل از مقایسه های گروهی نشان دادند که گروه ژنوتیپ های اصلاح شده داخلی دارای بنیه جوانه زنی بالاتری نسبت به دو گروه دیگر بود ولی تفاوت معنی داری بین آنها از نظر سرعت و درصد جوانه زنی دیده نشد.

محسن سعیدی
علی احمدی
کاظم پوستینی
محمدرضا جهان سوز

منبع : پایگاه اطلاعات علمی