کودکان روز به روز تنبل تر می شوند

هر سال با فرارسیدن هشت اکتبر مصادف با ۱۷ مهرماه، روز جهانی کودک در تمام دنیا گرامی داشته می شود.
براساس ماده یک پیمان نامه حقوق کودک، همه کودکان و نوجوانان کمتر از ۱۸ سال زیر پوشش این پیمان نامه هستند. برمبنای برآوردهای جمعیتی، در ایران حدود ۳۰ میلیون کودک و نوجوان در این گروه سنی قرار دارند.
مفاد متعدد این پیمان نامه بر حقوق کودکان در استفاده از شرایط مناسب زندگی، تغذیه کافی، حق آموزش، دسترسی به مراقبتهای بهداشتی و پزشکی، تحقیر نشدن، حق بازی کردن، ممنوعیت کار روزمره، ممنوعیت شرکت در جنگ، حق اظهار عقیده و... تأکید داشته است.
در این پیمان نامه آمده است: هر بچه ای که در هر کجای جهان به دنیا می آید نخست برای مسؤولان کشورش و سپس برای خانواده اش وظیفه ای را به وجود می آورد که برای دوران کودکی، نوجوانی و ورود او به جامعه برنامه ریزی های دراز مدتی را پایه ریزی کنند، به عبارت ساده تر در دراز مدت باید سرمایه گذاری های بسیار دقیقی از سوی دولت برای امروز و آینده این کودکان و نوجوانان در سطح کشور انجام شود.
● کودکان کم تحرک، معضل امروز
یکی از معضلاتی که کودکان ما امروز با آن رو به رو هستند، کم تحرکی است. افزایش فعالیت جسمانی از جمله راهکارهایی است که سازمان جهانی بهداشت در سال ۲۰۰۲ به آن پرداخته است. از عوامل اصلی جلوگیری از بیماری های مزمن، فعالیت بدنی روزانه منظم همراه با تغذیه سالم و نکشیدن سیگار است، ترویج انجام فعالیت بدنی روش سودمندی برای پیشگیری از بیماری های مزمن و راهکاری مقرون به صرفه برای ارتقای سلامت جامعه است.
بررسی های علمی نشان می دهد که فعالیت بدنی منظم برای تمامی کودکان و نوجوانان طیف وسیعی از فواید سلامت جسمانی، اجتماعی و فکری را فراهم می کند.
براساس برآورد سازمان جهانی بهداشت در سال ۲۰۰۲، بی تحرکی سبب مرگ ۱/۹ میلیون نفر در جهان شده است. براساس این برآورد، حدود ۱۰ تا ۱۶ درصد موارد سرطان سینه، کولون، دیابت و حدود ۲۲ درصد موارد ایسکمی قلبی در جهان به بی تحرکی نسبت داده می شود.
برآورد جهانی بی تحرکی در کودکان حدود ۳۰ درصد است. برآوردها برای فعالیتهای بدنی کم و ناکافی (انجام فعالیت بدنی متوسط به میزان کمتر از ۲/۵ ساعت در هفته) از ۳۱ تا ۵۱ درصد متغیر است.
در گزارش سازمان جهانی بهداشت همچنین آمده است که شیوع بی تحرکی در میان نوجوانان ۱۵ سال و بالاتر تخمین زده شده است و به نظر می رسد رقم کلی می تواند بیش از این باشد.
کارشناسان بهداشتی معتقدند، فعالیت جسمانی با افزایش سن از نوجوانی به بعد کاهش می یابد. فعالیت جسمانی و آموزش آن در مدارس جهان رو به کاهش است و بی تحرکی عموماً در زنان و دختران شیوع بیشتری دارد.
آخرین بررسی ها در کشور نشان می دهد که بسیاری از دانش آموزان دچار فقر حرکتی هستند و این فقر حرکتی گاه تا ۸۰ درصد دانش آموزان را شامل می شود.
کارشناسان آموزشی کشور معتقدند که ۷۹ درصد پسران و ۸۱ درصد دختران دچار ناهنجاری های ستون فقرات هستند و این در حالی است که میزان شیوع انواع ناهنجاری در دختران بیشتر از پسران است و تنها راه درمان هم حرکات اصلاحی و فراهم کردن زمینه های فعالیت بدنی دانش آموزان دختر است.
● فضای حرکتی ۱۷ تا ۱۹ سانت برای نوجوانان تهرانی
دکتر کامران فیضی متخصص فیزیوتراپی معتقد است که براساس آمارهای ارایه شده از سوی وزارت آموزش و پرورش، بیش از ۷۰ تا ۹۶ درصد از دانش آموزان کشور دچار فقر حرکتی هستند و مشکلات ساختار قامتی دارند. مشکلاتی که به راستی می توان با ورزش برطرف کرد، اما متأسفانه فضای ورزشی استاندارد برای دانش آموزان مهیا نیست، به طوری که فضای حرکتی هر دانش آموز برای ورزش ۲/۵ متر است، در حالی که این فضا در شهر تهران برای دختران ۱۷ و برای پسران ۱۹ سانتی متر است و این میزان بسیار ناچیز است.
وی می افزاید: ورزش برای حفظ سلامت دانش آموزان امری مهم است و هر دانش آموز باید حداقل ۱۰ دقیقه در روز ورزش کند و این فضای کم باعث می شود که دانش آموزان دچار فقر حرکتی شوند.
وی یادآوری می کند: توجه به سلامت جسمی دانش آموزان بسیار جدی است و متأسفانه نسل حاضر بسیار کم تحرک شده است و این در حالی است که در مدارس هم امکان تحرک مناسب وجود ندارد و میز و نیمکت ها و فضای کلاسها نیز استاندارد نیست.
ظهور رایانه و بازی های رایانه ای سبب شده است که گرایش به تحرک بازی های جمعی و ورزش به دلایل مختلف کاهش یابد و این مسأله زنگ خطری جدی است، از این رو والدین و مربیان آموزشی باید نسبت به تقویت تحرک پذیری دانش آموزان اقدام و سعی کنند کم تحرکی دانش آموزان در مدرسه را در منزل و اوقاتی که فرزندان در اختیار خانواده هستند، جبران کنند.
● دو سوم کودکان جهان کم تحرکند
دکتر قاسم مشیری متخصص طب ورزشی هم می گوید: زندگی بدون تحرک یکی از ده عامل مرگ و میر و ناتوانی در جهان به شمار می رود. براساس آمارهای منتشر شده ۶۰ تا ۸۰ درصد مردم دنیا در کشورهای پیشرفته و در حال توسعه کم تحرک هستند و این مسأله از معضلات بهداشت جامعه به شمار می رود.
وی می افزاید: همین آمار نشان می دهد که دو سوم کودکان نیز کم تحرک هستند که این کم تحرکی آینده سلامت آنان را تحت تأثیر قرار می دهد. نداشتن فعالیت فیزیکی، استفاده از دخانیات و تغذیه نامناسب از مهمترین عوامل شیوه زندگی در افزایش سریع بیماریهایی مانند بیماری های قلبی - عروقی، دیابت و چاقی هستند.
وی یادآوری می کند: نباید انتظار داشت که کودکان ما از این ارقام و آمار چیزی دستگیرشان شود، حتی ساده لوحانه است که بخواهیم در مقابل موج روز افزون انواع مختلف بازی های رایانه ای یک تنه با سیستم بازی هایی که عملاً از ساده ترین تحرکات فیزیکی عاری هستند، با این همه لازم است با تعیین یک حد مجاز، از اختصاص یافتن تمام وقت آزاد کودکانمان به این بازی ها جلوگیری کنیم، به طور مثال، می توان با کودکان و نوجوانان خود قرار بگذاریم که روزهای فرد حداقل دو ساعت اجازه بازی رایانه ای دارند و معادل آن باید همراه شما به پیاده روی یا نرمشهای صبحگاهی بپردازند.
وی می گوید: بازی های رایانه ای با ایجاد هیجان کاذب، به نوعی موجب یک اعتیاد روانی و رفتاری در کودکان خواهد شد، به این ترتیب، کنترل دقیق والدین بر روی میزان مشغولیت فرزندان به این بازی ها کاملاً ضروری به نظر می رسد.
به هر حال نباید از خاطر برد که فرزندان ما، الگوی رفتاری خود را نه از گفته های ما، بلکه از شیوه زندگی ما می آموزند و انتظار نابجایی است که نوجوانان خود را به ورزش و افزایش فعالیتهای بدنی فرا بخوانیم و خود روزهای تعطیل تا دیر وقت بخوابیم.
وی می افزاید: انجام تمرینات ورزشی یکی از راههای درمان بیماری های مزمن است، از این رو باید جوانان به فعالیتهای ورزشی روی بیاورند.
وی یادآوری می کند: در کل نیمکره غربی سه چهارم کل جمعیت کم تحرک هستند. اپیدمی چاقی، دیابت و بیماری های قلبی و عروقی افراد فقیر و غنی را بدون توجه به نژاد و فرهنگ تحت تأثیر قرار داده است و این در حالی است که به پیشگیری از این بیماری ها کمتر توجه می شود، در صورتی که با صرف هزینه بسیار کم و انجام اقدامهایی مانند آموزش بهداشت مشاوره، تغییر شیوه زندگی، تغذیه مناسب و فعالیت فیزیکی می توان شاهد ارتقای سطح سلامتی افراد جامعه بود.
● چه باید کرد
دکتر مشیری می گوید: از آن جایی که برای رسیدن به نتایج متعدد سلامت، میزان متفاوتی از فعالیتهای جسمی مورد نیاز است، نوع، تکرار و میزان مطلوب برای آحاد گوناگون مردم ناشناخته است. با این حال درباره حداقل ۳۰ دقیقه فعالیت جسمانی روزانه با شدت متوسط، توافق نظر جمعی وجود دارد.
انجام فعالیت جسمانی بیشتر و شدیدتر فواید بیشتری به همراه دارد و این امر به ویژه برای جوانان به منظور تقویت استخوانها و عضلات توصیه می شود.
وی می افزاید: در حال حاضر تخمین زده می شود که ۶۰ درصد از جمعیت جهان به اندازه کافی حتی به میزان نسبتاً کم توصیه شده، فعالیت جسمانی ندارند و در کشورهای توسعه یافته به نظر می رسد که بیشتر بزرگسالان بی تحرک باشند. احتمال تداوم الگوی فعالیت جسمانی که در طول دوران بچگی و نوجوانی شکل می گیرد، بیشتر است و مبنایی برای زندگی سالم و فعال در تمام طول زندگی را فراهم می کند. به نظر می رسد که شیوه های نادرست زندگی ناسالم، شامل رفتار بدون تحرک، رژیم غذایی بد و اعتیاد به موادمخدر در سنین جوانی در باقی عمر ادامه یابد.
به منظور ایجاد محیطی که در آن افراد جامعه به فعالیتهای جسمانی سوق یابند، باید راهکارهای زیر را به کار بست. باید بخشهای متعدد به ویژه بهداشت، ورزش، آموزش، حمل و نقل، فرهنگ، گردشگری و همچنین برنامه ریزان شهری و شهرداری های محلی را برای ورزش دانش آموزان در نظر بگیرند؛ فعالیت جسمانی دانش آموزان را باید در تمامی زمینه های زندگی ارتقا داد، از رویدادهای مهم ورزشی و رخدادهای فرهنگی و بهداشتی دانش آموزان استفاده کنند.

بیتا مهدوی

منبع : روزنامه قدس