خاطرات موتورسیکلت: خاطرات چه گوارا

پیش از این نیز چند فیلم هالیوودی در باره چه گوارا و نقش او در انقلاب کوبا ساخته شده که بیشتر آنها بر جنبه های ماجراجویانه و قهرمانانه شخصیت و زندگی او تاکید داشته اند، اما والتر سالز کارگردان جوان برزیلی (سازنده فیلم هایی چون ایستگاه مرکزی و پشت خورشید ) در فیلم جدید خود که به دوران جوانی چه گوارا، پیش از پیوستن او به جنبش چریکی می پردازد، تصویر دیگری از او ارائه می کند که با تصویر آشنا و تا حدی کلیشه ای و قالبی او کاملا متفاوت است.چه گوارای سالز، همان چریک مارکسیست ضد امپریالیست نیست که برای نجات خلق محروم آمریکای لاتین اسلحه برداشته و در کوبا شانه به شانه فیدل کاسترو می جنگد، بلکه دانشجوی پزشکی عاشق پیشه ای است که بیش از انقلابی گری و مبارزه به دنبال ماجراجوئی و هوسبازی است. از طرفی او برخلاف چه گوارای قدرتمند و شکست ناپذیر، از نظر جسمی موجودی ضعیف و ناتوان است که به بیماری آسم مبتلاست و تحمل کمترین سختی و گرما و سرما را ندارد.به این ترتیب سالز، دست به نوعی آشنائی زدائی از چهره و تصویر افسانه ای و اسطوره ای و فوق بشری چه گوارا زده است.سالز فیلم را بر اساس خاطرات دوران جوانی ارنستو چه گوارا ( که با عنوان ״خاطرات موتورسیکلت״ منتشر شده است) و خاطرات دوست نزدیکش، آلبرتو گرانادو ساخته است که در آن ارنستوی 23 ساله به همراه آلبرتو با موتورسیکلت قدیمی و زهوار دررفته ״ نورتون 500״ به سفری طولانی در درون قاره آمریکای لاتین از آرژانتین تا ونزوئلا دست می زند.
خاطرات موتورسیکلت، یک فیلم جاده ای (Road Movie) زیبا و شاعرانه است که به سبک فیلم های دهه شصت آمریکائی مثل ایزی رایدر( ساخته دنیس هاپر) ساخته شده است. ارنستو چه گوارا در زمان سفرش در آمریکای لاتین در طی این سفر دراز، شخصیت فیلم سالز از یک جوان هوسباز و حساس از یک خانواده مرفه آرژانتینی، به یک انسان مسئول و آگاه نسبت به دردها و رنجهای مردم آمریکای لاتین متحول می شود و به شناخت تازه ای از خود و جهان پیرامونش دست می یابد.فیلم به سبک فیلم های جاده ای پر است از موسیقی و صحنه های غیر منتظره که در طول راه برای شخصیت های فیلم پیش می آید. در طول راه آنها با کارگران و معدنچیان مارکسیست شیلیائی که برای حقوق از دست رفته شان مبارزه می کنند، مواجه می شوند.در بلندی های ماچوپیچو در پرو به سرخپوست های آمریکای لاتین و بازمانده های قوم اینکا می رسند که تمدن و فرهنگ دیرینشان توسط استعمار غارت شده و از بین رفته است. بعد از مواجهه با این صحنه هاست که چه گوارا در نامه ای خطاب به مادرش می نویسد:״ نمی دانم دنیای اطراف ماست که دارد تغییر می کند یا چیزی در درون ما.״
والتر سالز در کنفرانس مطبوعاتی فیلم درباره علت اقتباس سینمائی اش از خاطرات چه گوارا گفته است:״ در آمریکای لاتین، خاطرات سفر چه گوارا به یک فرهنگ کالت( cult) تبدیل شده است. این پروژه برای من خیلی وسوسه کننده بود، چرا که من در باره دورانی از زندگی چه گوارا حرف می زنم که شناخته شده نیست، اگرچه نزدیک شدن به چه گوارا به خاطر هاله مقدسی که گرد او را فرا گرفته بسیار سخت بود و می بایست تحقیق زیادی در این زمینه می کردیم و بسیار مراقب بودیم. برای همین پنج سال طول کشید تا این فیلم ساخته شود.״گائل گارسیا برنال، بازیگر جوانی که نقش چه گوارا را در فیلم بازی می کند از استعدادهای درخشان سینمای آمریکای لاتین است که پیش از این در فیلم هائی چون Amores Perros ساخته الخاندرو گونزالس ایناریتو و آموزش بد ساخته پدرو آلمادووار ظاهر شده بود.چه گوارا در سال 1967 در بولیوی به قتل رسید انتخاب او با جثه کوچک و لاغرش و شباهت اندکش به چه گوارا نیز به آشنائی زدائی مورد نظر سالز کمک کرده است. با اینکه سالز سعی کرده است در روایت سینمائی اش از زندگی چه گوارا از روایت مرسوم و متعارف فاصله بگیرد اما سیر تحول و خودشناسی چه گوارای جوان در روایت شاعرانه سالز، نشانه های بارزی از رشد اندیشه های رادیکال و شکل گیری شخصیت انقلابی او را در بر دارد.ساختار روایتی فیلم کاملا خطی است و بر اساس توالی زمانی سفر چه گوارا و یادداشت های او و دوستش پی ریزی شده است. اما استفاده از صدای چه گوارا به صورت Voice Over و گنجاندن عکس های سیاه و سفید از معدنچیان و ماهیگیران در لا به لای تصاویر فیلم، بر غنای تصویری فیلم افزوده است.سکانس دهکده جذامیان از بهترین سکانس های فیلم است و در برخی لحظه ها، خصوصا لحظه رقص جذامیان، شباهت ناگزیر غریبی به فیلم خانه سیاه است فروغ فرخزاد دارد.
رابطه چه گوارا با بیماران جذامی بسیار صمیمانه و نزدیک ترسیم شده است. او با آنان غذا می خورد، فوتبال بازی می کند، می رقصد و بدون ترس از انتقال بیماری جذام، به زخم هایشان دست می کشد. جذام خانه و بیماران جذامی، جامعه تمثیلی کوچکی است از قاره بزرگ آمریکای لاتین که چه گوارا، تئوری و دریافت سیاسی تازه اش را در آنجا محک می زند. او به کشور- قاره ای به نام آمریکای لاتین با ملتی واحد و یکپارچه می اندیشد و شعار اتحاد ملت های آمریکای لاتین را در میان جذامیان سر می دهد.
شاید روایت سینمائی شاعرانه و غیر متعارف والتر سالز از زندگی چه گوارا، به مذاق کسانی که هنوز از منظری ایدئولوژیک وتنگ نظرانه به شخصیت و زندگی او می نگرند، خوش نیاید اما تصویری کاملا انسانی ورئالیستی از این چهره سیاسی و انقلابی برجسته تاریخ معاصر ترسیم می کند. خاطرات موتورسیکلت، نمونه ای درخشان و فراموش نشدنی در گونه فیلم های جاده ای و اثری تحسین بر انگیز از سینمای آمریکای لاتین است.

منبع : United Press International