بازی سرنوشت در انتخابات مجلس ژاپن

در میان احزاب متعدد ژاپن سهم حزب لیبرال دموکرات در گردش امور این کشور به مراتب بیشتر از سایر احزاب بوده است. حزب لیبرال دموکرات که ۲۲۳ نماینده در مجلس مشاوران را دارا است، از همان اوان تاسیس خود تا کنون، یکه تاز عرصه سیاسی ژاپن بوده است. آنچه موجد موفقیت این حزب در گردش قدرت ژاپن شد، به برقراری نظم دموکراتیک و تامین ثبات اقتصادی و اجتماعی باز می گردد که رهبران اخیر این کشور آن را برای گردش امور این کشور امری حیاتی دانستند تا این کشور همانند عصر اصلاحات میجی در مسیر ترقی قرار گیرد.
در شرایط حاضر انتخابات اخیر مجلس مشاوران آزمونی برای شینزوآبه و حیات سیاسی حزب او بود که حزب دموکراتیک در مقابله با آن، وارد کارزار قدرت شد. هم اینک قراین موجود بر واقعیت های حاکم بر حیات سیاسی حزب لیبرال دموکرات ژاپن نشان از آن دارد که بار دیگر همانند انتخابات ژوئیه ۱۹۹۳ از میزان محبوبیت این حزب در حیات سیاسی شبه جزیره کاسته شد. لذا دلایلی را می توان در کاهش منزلت سیاسی حزب لیبرال دموکرات ژاپن اقامه کرد که موجبات شکست این حزب را در انتخابات مجلس مشاوران فراهم کرده است.
▪ این دلایل در دو بعد داخلی و خارجی قابل ارزیابی است.
۱) دلایل داخلی
در بعد داخلی، مساله به عملکرد رهبران حزب نسبت به مسائل محوری ژاپن باز می گردد که از رسوایی های کابینه شینزوآبه بوده است، ضمن آنکه غفلت و عدول حزب لیبرال دموکرات از معیار ها و هنجارهای این حزب را باید به آن افزود. چنین خصوصیتی هنگامی بیشتر نمایان شد که فرآیند قدرت از این حزب از یونیشیروکوایزومی به شینزوآبه انتقال یافت. در همین راستا، مساله اصلی داخلی افول حزب لیبرال دموکرات، به مواضع رهبران این حزب در برخورد با قانون اساسی این کشور باز می گردد.
الگوی حاکم بر ساختار قانون اساسی ژاپن برگرفته از تئوری های قوانین انگلیسی و امریکایی است که به منظور تحقیر و مقابله با روحیات جنگ طلبی این کشور تحمیل شد. هم اینک با توجه به مناسبات سیاسی این کشور، ضرورت و نیاز به تغییر برای قانون اساسی امری اساسی به نظر می رسد که مقدمات آن از زمان صدارت میازوا و بعد از آن هاشیموتو آغاز و بعد از حوادث ۱۱سپتامبر، به وسیله کوایزومی صورت اجرایی به خود گرفت. با وجود بذل مساعی که به منظور تغییر در قانون اساسی صورت گرفت، هیچ تغییری در این روند حاصل نشد. بنابراین ضرورت چنین تغییری متضمن تامین منافع و هماهنگ شدن این کشور با مناسبات جهانی است که رهبران اخیر حزب لیبرال دموکرات در برخورد با آن مواضع انفعالی داشته اند.
۲) دلیل خارجی
دلیل خارجی اصلی شکست حزب لیبرال دموکرات به همسویی حیات استراتژیک حزب لیبرال دموکرات با امریکا باز می گردد. مقدمات این مساله از زمان صدارت کوایزومی آغاز شده بود. اگرچه حزب لیبرال دموکرات به رهبری کوایزومی توانست عملکرد نسبتاً قابل قبولی را در عرصه سیاست داخلی ژاپن عرضه کند اما در عرصه سیاست خارجی موجی از انتقاد را برای این حزب دامن زد. تاسیس پایگاه نظامی امریکا در اکیناوا و ورود سربازان ژاپنی در جنگ عراق، نشانگان این همسویی است. ضمن آنکه ظهور قدرت چین به تحکیم اتحاد ژاپن و امریکا کمک می کرد. لذا ژاپن برای امریکا در خاور دور انگلستان دیگری بود.
اما با تفویض قدرت به شینزوآبه در سپتامبر ۲۰۰۶ نوعی تغییر نسبی در روند سیاست خارجی ژاپن در اولویت قرار گرفت به طوری که این رویکرد شینزوآبه را برآن داشت که سیاست خارجی جنگ طلبانه ژاپن آن هم تحت زعامت امریکا را به فضای صلح و به دور از تنش و التهاب بدل کند. چنین سیاستی می توانست در مساعی شینزوآبه منجر به تحکیم موقعیت حزب لیبرال دموکرات شود، اما اجرای این سیاست منوط به قانون اساسی ژاپن بود. تدوین قانون اساسی با مدل انگلیسی و امریکا، مقاصد صلح طلبی شینزوآبه را با مانع مواجه ساخته بود. لذا از هنگام صدارت شینزوآبه هنوز تغییری در افکار عمومی ژاپن مبنی بر رد دیپلماسی جنگ ایجاد نشد. چنین فضایی نقش موثری را در تخریب جایگاه این حزب ایفا کرد.
۳) پیامدها
نکته واجد اهمیت در برگزاری انتخابات مجلس مشاوران ژاپن به نتایج این انتخابات باز می گردد که با توجه به ملاحظات موجود در سطح تشکیلات حکومتی این کشور، می تواند منجر به آرایش نیروهای سیاسی شود بدان معنی که در یک صورت می تواند منجر به ترک قدرت از سوی شینزوآبه شود یا موقعیت سیاسی این حزب را در پارلمان مخدوش کند. لذا این انتخابات را می توان چالش جدی صدارت شینزوآبه تلقی کرد که محققاًمنجر به ترک قدرت از سوی او خواهد شد. از دیگر سو مسلم است که نتیجه ناخوشایند این انتخابات برای حزب لیبرال دموکرات، اثرات سوء خود را بر اقتصاد پویای این کشور وارد خواهد ساخت.
۴) راه برون رفت
تردیدی نیست که منافع ملی ژاپن در عملکرد نه چندان مطلوب و مواضع انفعالی برخی از رهبران حزب لیبرال دموکرات به اصلی ترین دغدغه های سیاستمداران این کشور بدل شد. واضح و مبرهن است که چنین انتخابی با جوهره استراتژیک، فرصتی برای رهبر حاکم این حزب به وجود آورد تا بتواند به تداوم حیات سیاسی این حزب وهمچنین تداوم صدارت خود امیدوار باشد. لذا با توجه به افول نسبی حزب لیبرال دموکرات ژاپن، ابتدا بازتولید استراتژی رو به جهش و دیگر نیاز به اصلاحات بتواند بازگشت این حزب به راس هرم قدرت ژاپن را فراهم کند. به همین جهت رویکرد های غالب این اصلاحات می تواند در تجدیدنظر بر قانون اساسی این کشور و همچنین تجدیدنظر در سیاست خارجی و داخلی این کشور، متضمن خروج حزب لیبرال دموکرات از وضعیت سکون و انزوا باشد.

صلاح الدین هرسنی

منبع : روزنامه اعتماد