رکود اقتصاد آمریکا و جنگ افغانستان

اولین رکود اقتصادی آمریکا در قرن بیست و یکم میلادی در سال ۲۰۰۰ اتفاق افتاد و در سال ۲۰۰۱ میلادی بالا گرفت. در این دوران حادثه یازده سپتامبر و جنگ افغانستان اتفاق افتاد که هر یک تاثیری بزرگ در پایان دادن به این رکود داشتند.
رکود اقتصادی آمریکا در سال ۲۰۰۱ میلادی آخرین رکود اقتصادی این کشور است. این رکود که اولین رکود قرن بیست و یکم است بعد از یک دهه توسعه اقتصادی در ایالات متحده آمریکا ایجاد شد.
برخی از تحلیل گران زمان آغاز رکود اقتصادی آمریکا را پاییز سال ۲۰۰۱ میلادی اعلام می کنند ولی واقعیت این است که رکود اقتصادی این کشور از تابستان سال ۲۰۰۰ میلادی شروع شد و در سال ۲۰۰۱ میلادی به نقطه اوج خود رسید.
این رکود همچون دیگر رکودهای اقتصادی آمریکا با کاهش نرخ رشد تولید ناخالص داخلی آمریکا در سه ماه سوم سال ۲۰۰۰ میلادی آغاز شد ولی از آنجا که سه ماه اخر این سال اقتصاد آمریکا شاهد رشد بود بسیاری این تنزل را فراز و نشیبهای عادی اقتصاد قلمداد کردند.
طبق آمارهای موجود در سه ماه دوم سال ۲۰۰۰ میلادی نرخ رشد تولید ناخالص داخلی آمریکا ۸/۵ درصد بود اما در سه ماه سوم این نرخ به یکباره به ۲/۱ درصد تنزل یافت. در سه ماه چهارم سال مورد بررسی نرخ رشد تولید ناخالص داخلی این کشور به ۸/۱ درصد افزایش یافت و بسیاری از اقتصاددانان گمان بردند اوضاع اقتصادی رو به بهبود است.
این وضعیت ادامه داشت تا اینکه در سه ماه اول سال ۲۰۰۱ میلادی آمارها از کاهش نرخ رشد تولید ناخالص داخلی این کشور به ۲/۱ درصد خبر داد. در سه ماه دوم همین سال نرخ رشد تولید ناخالص داخلی آمریکا به ۵/۰ درصد و در سه ماه سوم به ۴/۰- ( ۴/۰ درصد منفی ) رسید.
در سال ۲۰۰۰ میلادی بسیاری از اقتصاددانان وقوع رکود را باور نداشتند و به همین دلیل اجرای هیچ سیاستی را ضروری نمی دانستند. اما در این بازه زمانی بازار سهام آمریکا تنزل یافت و این رکود به دیگر نقاط جهان نیز سرایت کرد. کاهش حجم تعاملات تجاری آمریکا به دلیل ضعفهای اقتصادی این کشور سبب شد تا اغلب کشورهای غربی که تعاملات تجاری گسترده ای با آمریکا داشتند نیز آسیب ببینند.
در چنین شرایطی صندوق ذخایر ارزی آمریکا از ماه می سال ۲۰۰۰ میلادی سیاست کنونی خود را از سر گرفت و اقدام به کاهش نرخ بهره بانکی کرد. طبق آمارهای موجود در فاصله ژانویه سال ۲۰۰۱ میلادی تا ماه نوامبر همین سال ده بار نرخ بهره بانکی آمریکا تنزل یافت و از ۶ درصد به کمتر از ۲ درصد رسید.


● جورج بوش
در این سال جورج بوش برای نخستین بار وارد کاخ سفید شد. وی که تجربه ریاست جمهوری پدرش و رای نیاوردن پدرش در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۹۹۲ میلادی را داشت برای حفظ سمتش تلاش زیادی کرد. جورج بوش پدر در سال ۱۹۹۲ میلادی نتوانست در انتخابات پیروز شود زیرا مردم آمریکا از رکود اقتصادی آمریکا در اوایل دهه ۱۹۹۰ میلادی ناراضی بودند و ناکارآمدی بوش را اصلی ترین عامل ادامه این مشکل می دانستند.
بوش پسر که می ترسید تجربه پدر دوباره تکرار شود و وی مجبور به ترک کاخ سفید در پایان دوره اول خود باشد در سخنرانی های خود اعلام کرد:" اقتصاد آمریکا مسیر طبیعی خود را طی می کند و هم اکنون در دوره کاهشی طبیعی قرار دارد."
اما واقعیت چیز دیگری بود و این واقعیت نگران کننده برای دولت بوش را تمامی اقتصاددانان و دست اندرکاران بازار تایید می کردند. در این میان حادثه ای اتفاق افتاد که تا حد زیادی بوش را نجات داد و به وی امکان داد تا دوره دوم را در کاخ سفید باقی بماند. این حادثه که به زعم بسیار از تحلیل گران ناجی بوش شد، حادثه حمله به برجهای تجارت جهانی در روز یازده سپتامبر سال ۲۰۰۱ میلادی بود.
● حادثه یازده سپتامبر
در این روز به برجهای تجارت جهانی حمله شد و هزاران نفر جان خود را از دست دادند، ولی این قربانیان ادامه حضور بوش در کاخ سفید را تضمین کردند.
بعد از حادثه یازده سپتامبر بوش اذعان داشت که اقتصاد آمریکا وارد رکود شده است ولی این رکود در نتیجه این حمله تروریستی ایجاد شد. زیرا باعث کاهش حجم توریسم و کاهش سفرهای هوایی و حتی کاش سرمایه گذاری در آمریکا شد. از طرف دیگر این حادثه سبب شد تا مشاغل آمریکا برای چندین روز تعطیل باشند که این مساله زیانی بزرگ را به اقتصاد آمریکا تحمیل کرد.
اما این تنها یک روی سکه است. بسیاری بر این باورند که حادثه یازده سپتامبر از پیش توسط بوش طراحی شده بود تا بتواند مانع از سقوط اقتصاد شود یا به عبارت بهتر دلیل رکود اقتصادی را به گردن عاملی خارجی بیندازند.
برای صحه گذاشتن بر این نظریه می توان به تعطیل بودن برخی از دفاتر در روز حادثه در ساختمان تجارت جهانی اشاره کرد. این حادثه اقتصاد آمریکا را تا حد زیادی نجات داد و دوره دوم ریاست جمهوری را برای جورج بوش تضمین کرد.
اما این تنها کار جورج بوش برای پایان دادن به رکود سال ۲۰۰۱ میلادی نبود.
● جنگ افغانستان
بوش با حادثه یازده سپتامبر توانست رکود اقتصادی آمریکا را به گردن عوامل خارجی بیاندازد و از خود رفع اتهام کند ولی این بار نیز همچون دفعات گذشته آمریکا با آغاز کردن یک جنگ به رکود پایان داد.
در روز هفتم اکتبر سال ۲۰۰۱ میلادی آمریکا در پاسخ به حمله یازده سپتامبر به افغانستان حمله کرد. در این جنگ بریتانیا نیز با آمریکا همراهی می کرد و از این طریق سهمی از بحران اقتصادی خود را حل کرد. حمله آمریکا به افغانستان همچون دیگر جنگهای این کشور سبب راه اندازی شدن شمار زیادی از کارخانه های سلاح سازی و افزایش تولید در بسیاری از کارخانه های تولیدی این کشور شد و برای میلیونها آمریکایی که در اثر رکود بیکار شده بودند فرصت شغلی ایجادکرد.
ایجاد فرصت شغلی و افزایش درآمد مردم سبب شد تا هزینه های مصرفی افزایش یابد و اقتصاد دوباره در مسیر رشد قرار گیرد. این بار جنگ افغانستان سبب شد تا رکود اقتصادی آمریکا پایان یابد و بوش جای خود را در راس دولت آمریکا برای دو دوره متوالی حفظ کند.

نویسنده : مونا مشهدی رجبی

منبع : دیپلماسی ایرانی