اهمیت عفونت ارنیتو باکتریوم رینوتراکئال OR در طیور

عفونت با Ornithobacterium rhinotracheale عمدتاً در پرندگان جوان بویژه بوقلمون ها رخ می دهد اما پرندگان مسن هم می توانند عفونی شوند. كیسه های هوایی و شش ها درگیر شده و پس از كالبدشكافی در داخل كیسه های هوایی اكسودای كف آلود به رنگ زرد-سفید و شبیه ماست مشاهده می شود. جراحات پیشرفته شامل پریكاردیت، هپاتیت بهمراه كانون های سفید می باشد و در برخی موارد التهاب طحال نیز مشاهده می شود. تحلیل ماهیچه قلب، عفونت های مفصلی، عفونت مغز و پوست نیز رخ می دهد. تحقیقات نشان می دهد كه پس از چالش تنفسی OR به صورت آئروسل در پرندگان تخم گذار تجاری و جوجه های گوشتی(SPF) عاری از پاتوژن های ویژه (Specific Pathogen Free) و بوقلمون ها حتی بدون آلودگی اولیه با یك ویروس، جراحات ناشی از عفونت OR مشاهده می شود. بر این اساس OR یك پاتوژن اولیه محسوب می شود. این مطالعات نشان دادند كه سویه های OR با منشأ متفاوت دارای ویرولانس(بیماری زایی) مختلف می باشند. با انجام تست ایمونوهیستولو‍‍ژیكی(IFA , PAP) باكتری OR در داخل بافت های مورد نظر شناسایی می شود.
در عفونت های آزمایشی با OR یك روز پس از چالش، باكتری به سلول های اپی تلیال كیسه های هوایی می چسبد. تا روز دوم، تخلیه گلبول های سفید خون در سلول های اپی تلیال رخ می دهد و پس از ۴ روز باكتری در داخل اپی تلیوم دیده می شود كه موجب تورم حاد كیسه های هوایی بهمراه گرانولوماتوز می شود. با بررسی های میكروسكوپی، باكتری در بافت های درگیر مشاهده می شود اما با تهیه كشت از بافت ها باكتری جداسازی نمی شود و در حقیقت علت عفونت ایجاد شده بدرستی تشخیص داده نمی شود. با مقایسه نتایج حاصل از تست هایPAP و IFA با آزمایشات سرولوژیكی و باكتریولوژیكی كه به هنگام تورم كیسه های هوایی در جوجه های گوشتی و مشكلات پا در بوقلمون ها انجام می گیرد، معلوم می شود كه فقط ۳۰-۲۰% عفونت های OR بدرستی تشخیص داده می شوند و در اغلب موارد عفونت OR به علت نوع روش جداسازی باكتری اصلاً تشخیص داده نمی شوند.
● كنترل عفونت:
مشكلات بغرنج OR در صنعت طیور به علت گسترش سریع سویه های مقاوم به آنتی بیوتیك ها بوجود می آید. ۸۵% سویه های جداسازی شده از جوجه های گوشتی تجاری در هلند، در برابر آنتی بیوتیك های آموكسی سیلین، انروفلوكسالین، تری متوپریم + سولفانامید ها و اكسی تتراساكلین مقاومت نشان دادند.فقط تركیب آموكسی سیلین و اسید کلاونیك (clavulanic acid ) مانع رشد باكتری شده و در برخی از گله های بوقلمون، مصرف این تركیب آنتی بیوتیك قابل تزریق، توانست عفونت OR را مهار نماید. با توجه به منشأ سویه های باكتری، میزان مقاومت آنتی بیوتیك متفاوت می باشد. برای مثال در آلمان، فقط ۶% سویه های مورد آزمایش در برابر ائروفلوكسالین حساسیت نشان دادند. در حالی كه در فرانسه همه سویه ها به این آنتی بیوتیك حساس بودند. باكتری OR در بین فارم های پرورشی قابل انتقال بوده، لذا ضدعفونی فارم ها و رعایت بهداشت ضروری می نماید. مواد ضدعفونی كننده از گروه اسید های آلی از قبیل فرمیك و گلیكوكسیل اسید و یا ضدعفونی كننده های حاوی آلدئیدها هستند، باكتری OR را غیر فعال می كنند.
● پیشگیری :
نتایج تحقیقات نشان می دهد كه مصرف واكسن كشته به همراه ماده ادجوانت روغنی، در جوجه های گوشتی یكروزه ایمنی لازم را بر علیه OR فراهم می سازد، اما موجب كاهش رشد پرنده می شود. برای جلوگیری از انتقال عمودی OR، گله های مادر با واكسن ضد سروتیپ A باكتری OR ایمن می شوند و با انتقال آنتی بادی های مادری به جنین، جوجه های حاصل در طول ۲ هفته زندگی ایمن می شوند (ایمنی پاسیو). بررسی ها نشان می دهد كه عملكرد جوجه های گوشتی حاصل از گله های مادر واكسینه شده بر علیه OR در مقایسه با گله های واكسینه نشده به طور معنی داری بهبود می یابد. در جوجه بوقلمون ها از سن ۲ هفتگی به بعد واكسیناسیون انجام می گیرد.
امروزه تلاش بر این است كه در آینده ای نه چندان دور واكسن های زنده بر علیه OR تولید شود. اهمیت واقعی عفونت OR در صنعت طیور و ضرر های اقتصادی ناشی از این بیماری هنوز به طور كامل شناخته نشده است. چراكه تشخیص این نوع عفونت و جداسازی باكتری با روش های كشت متداول مشكل می باشد. بعلاوه، حساسیت OR در برابر آنتی بیوتیك ها مانع كنترل بیماری می شود. اما امروزه واكسن های تولید شده موجب كاهش میزان عفونت و شدت جراحات می شود. همچنین واكسیناسیون با كاهش امكان انتقال عمودی این باكتری مانع شیوع گسترده آن می شوند.

منبع :
Dr Linda Van Veen
Poultry international . May ۲۰۰۴ – Vol ۴۲, No.۵
CEVA sante animale-libourne-France. ۱ april ۲۰۰۳

منبع : موسسه مرغداری ایران