چک پول‌های بانکی و نقش خدمات پس از فروش بانک‌ها

در حالی كه زیرساخت‌های بانكداری الكترونیكی در كشور ما از نظر كمی و كیفی گسترش لازم را پیدا نكرده و فرهنگ استفاده از كارت‌های اعتباری یا همان پول الكترونیك هنوز مراحل ابتدایی خود را طی می‌كند و در شرایطی كه چك‌های بانكی به دلیل سوءاستفاده‌هایی كه از آن صورت گرفته و می‌گیرد، مقدار زیادی از ارزش و اعتبار خود را در معاملات روزانه میان مردم از دست داده و به رغم كاهش شدید قدرت خرید ریال، اسكناس‌های كم قدرت و كوچك موجود همچنان به عنوان اصلی‌ترین و مطمئن‌ترین وسیله مبادله پول با كالا در محیط‌های كسب و كار محسوب می‌شود و شهروندان ایرانی مجبورند برای خرید مایحتاج روزانه خود با تحمل زحمت و مخاطرات زیاد حجم زیادی از اسكناس را با خود حمل كنند چك پول‌های بانكی كه با ارقامی درشت‌تر از اسكناس‌های موجود از سوی بانك‌های دولتی و برخی بانك‌های خصوصی به جریان افتاده می‌تواند تا حدود زیادی مشكلات و مخاطرات موجود را كاهش دهد.
اما متاسفانه به چند دلیل اساسی یكی به دلیل محدود بودن حجم چك پول‌های در گردش و دیگری به دلیل وجود چك پول‌های تقلبی در بازار اكثریت صنوف و فروشندگان كالا از پذیرش چك پول از مشتریان امتناع می‌ورزند و از همه فاجعه‌آمیزتر آن كه خود بانك‌‌های دولتی چك پول‌های یكدیگر را قبول ندارند و نقد نمی‌كنند و تنها چك پول مورد پذیرش آنها ایران چك است كه عرضه آن در سطح شعب بانك‌ها بسیار محدود است و شما باید جزو مشتریان ویژه یك شعبه بانك باشید تا بتوانید در صورت نیاز به افتخار دریافت ایران چك نایل آیید.
علت اصلی امتناع كسبه و فروشندگان كالا از پذیرش چك پول‌های بانكی هم نگرانی آنها از تقلبی بودن چك‌پول‌ها است كه ظاهر آنها به قول معروف رونوشت برابر اصل است.
شاهد مدعا اظهارات روشنگرانه مدیركل مبارزه با جرایم خاص و رایانه‌ای اداره آگاهی نیروی انتظامی در مصاحبه با یكی از سایت‌های خبری در روزهای پایانی سال ۸۵ است كه گفته بود طی یك سال گذشته از رهگذر ورود چك پول‌های تقلبی به بازار حدود ۲۰میلیارد ریال زیان به مردم وارد شده است. این مقام نیروی انتظامی كوتاهی بانك‌ها در اطلاع رسانی به مردم در خصوص معرفی طرح و رنگ ومشخصات چك پول‌های معتبر و تنوع و گونه‌گونی چك پول‌های رایج را ازعلل اصلی مشكل تشخیص چك پول‌های تقلبی دانسته و به بانك‌ها توصیه كرده بود برای رفع این معضل بخشی ازهزینه‌های تبلیغاتی خود را به دادن آموزش‌‌های لازم به مردم درباره نحوه تشخیص صحت و اصالت چك‌های بانكی اختصاص دهند. دادن آموزش به مردم درباره چك پول‌های تقلبی را می‌توان در راستای خدمات پس از فروش بانك‌ها وسیاست‌های مشتری مداری آنها ارزیابی كرد كه باید به عنوان یك ضرورت اساسی در عرصه رقابت برای جلب رضایت مشتریان و جذب هر چه بیشتر منابع مورد توجه بانك‌ها قرار گیرد.
موضوع مهم این است كه تمام راه‌های كسب موفقیت در عرصه رقابت و جذب منابع به تبلیغات پرهزینه برای جوایز حساب‌های قرض‌الحسنه محدود نمی‌شود و صرف هزینه تبلیغاتی و آموزشی برای مصون‌سازی مردم از گزند چك پول‌های تقلبی یكی از بی‌شمار راه‌های كسب موفقیت برای بانك‌های دولتی و خصوصی است. خوشبختانه امروزه با وجود دستگاه‌های نسبتا ارزان قیمت تشخیص اسكناس‌ها و چك‌پول‌های اصلی از تقلبی در بازار، مبارزه و مقابله با معضل چك‌پول‌های تقلبی تا حدود زیادی برای مردم امكان‌پذیر شده است. اما این در حوزه مسوولیت خدمات پس از فروش بانك‌ها است كه اولا این قبیل وسایل و تجهیزات را به مردم معرفی كنند و ثانیا در هر یك از شعب خود در كنار ماشین‌های اسكناس‌شمار به نصب و تعبیه یكی از انواع وسایل تشخیص چك‌پول‌های تقلبی اهتمام بورزند و حتی به تعداد كافی از نوع كوچك و پرتابل این دستگاه‌ها تهیه كرده و آنها را از طریق شعب خود به همان قیمت خرید به مشتریان عرضه كنند.
واقعیتی كه نمی‌توان انكار كرد این است كه بانك‌های ما در حوزه خدمات پس از فروش كه دادن آموزش به مردم درباره چك‌پول‌های تقلبی فقط یك نمونه آن است، فاصله زیادی با نیازهای جامعه و مشتریان خود دارند. به دلیل وجود همین خلاء آموزشی است كه بعد از گذشت حدود ۸۰سال از تاسیس بانك در كشور و به‌رغم آن همه جر و بحث‌ها و حرف و حدیث‌هایی كه درباره مسائل بانكی در سطح جامعه جریان دارند، هنوز درصد بالایی از شهروندان ایرانی اطلاعات و آگاهی چندانی از ماهیت و نقش و رسالت بانك و انواع خدماتی كه نظام بانكی می‌تواند به آنها ارائه دهد ندارند چه رسد به آن كه بخواهند از خدمات بانكداری الكترونیكی استفاده كنند.
دلیلش آن است كه بانك‌ها شناخت كافی از ویژگی‌های جامعه‌ای كه دارند در آن فعالیت می‌كنند ندارند و در ضمیر ناخودآگاه برنامه‌ریزان و مسوولان بانك‌های ما این توهم به وجود آمده كه تمامی شهروندان ایرانی ساكن در اقصی نقاط كشور به اندازه اقلیت نخبگان دانشگاه رفته و درس خوانده ساكن شهرهای بزرگ بانك و خدمات بانكی و حتی نوع الكترونیكی آن را می‌شناسند و نیازی به كسب آموزش و آگاهی لازم درباره این مسائل ندارند در حالی كه میان این طرز تفكر و واقعیت‌های موجود به اندازه یك اقیانوس فاصله وجود دارد و بانك‌هایی كه به راستی خود را در برابر جامعه مسوول می‌دانند و به موضوع بسیار مهم خدمات پس از فروش بها می‌دهند، باید برای پر كردن این فاصله عمیق از تمامی ابزارهای آموزشی و اطلاع‌رسانی رسانه‌ای محیطی و انتشاراتی استفاده كنند. یكی از سهل‌الوصول‌ترین و كم هزینه‌ترین مكا‌ن‌های آموزشی و اطلاع‌رسانی فضاهای محیطی هزاران شعبه بانك در سراسر كشور و یكی از جذاب‌ترین و تاثیرگذارترین ابزارها هم بیلبوردهای دیجیتالی شبكه‌ای است كه نصب آنها در هر یك از شعب بانك‌ها می‌تواند بخش مهمی از اهداف آموزشی و اطلاع‌رسانی بانك‌ها را برآورده سازد و حتی به پل‌های ارتباطی قابل اعتماد میان مشتریان و مدیران بانك‌ها تبدیل شود. جای چنین بیلبوردهایی امروز به شدت در شعب بانك‌های ما خالی است.

غلامرضا كیامهر

منبع : روزنامه دنیای اقتصاد