میدانی به وسعت آسمان

انجام فعالیت های ورزشی در فضا یکی از برنامه های روزانه هر فضانورد است اما فضانوردان علاوه بر انجام این فعالیت ها، ورزش های جالبی نظیر بازی گلف فضایی را ابداع کرده اند.
فضانوردان مجبورند به شدت ورزش کنند تا عضلاتشان در اثر بی وزنی ضعیف نشود. اما گاهی اوقات طی مدت زمانی که در ایستگاه فضایی هستند، ایده های جدیدی را برای انجام فعالیت های ورزشی خود پیاده می کنند. به عنوان مثال اکنون پر کردن کیسه های بزرگ آب معنای جدیدی یافته است. «گرت رایزمن»، یکی از فضانوردان ایستگاه فضایی می گوید؛ «در ابتدا ما پرتاب کردن این گو ی های بزرگ را شروع کردیم. سپس به این نتیجه رسیدیم که می توان بعد از پرتاب، از آنها سواری گرفت چرا که این کیسه های بزرگ می تواند فرد را حمل کند و به اطراف ایستگاه ببرد. بنابراین کارهای زیادی است که می توان در ایستگاه انجام داد. اگر ایده خوبی دارید به من بگویید. حتماً امتحانش می کنیم.»
او هفته گذشته یک توپ بیسبال را به افتخار تیم محبوبش پرتاب کرده بود. او پس از سال ها پرتاب توپ بیسبال روی زمین، باید نحوه انداختن توپ را در فضا اصلاح می کرد، چرا که ما برای پرتاب توپ در یک مسیر مستقیم روی زمین، عملاً آن را در یک مسیر قوسی می اندازیم تا اثر جاذبه را خنثی کنیم. ولی در ایستگاه فضایی جاذبه وجود ندارد.
فضانوردان قبلی ایستگاه البته وظیفه دیگری داشتند؛ برگزاری مسابقات دو امدادی، در این مسابقه دو تیم سه نفره از فضانوردان شرکت کردند. ابتدا دو نفر از ابتدا تا انتهای یک بخش ایستگاه مسابقه می دادند، سپس با دادن علامتی به نفر دومی که در سه بخش آن طرف تر منتظر ایستاده بود، بر می گشتند و نفر سوم وارد مسابقه می شد. در این مسابقه، تیمی که «رایزمن» در آن بود، برنده شد.
● یافتن ورزش مناسب
فضانوردان مقیم ایستگاه فضایی باید به طور متوسط روزانه ۶ ساعت و نیم کار کنند، ۸ ساعت و نیم بخوابند و دو ساعت به فعالیت های ورزشی بپردازند. ولی مانند همه افراد، فضانوردان نیز در اوقات فراغت خود به تفریح می پردازند. فضانوردان علاوه بر انجام فعالیت های ورزشی روی تردمیل و دوچرخه ثابت، بسکتبال هم بازی کرد ه اند. از دیگر تفریحات آنها می توان به پرتاب بومرنگ و فریزبی اشاره کرد. البته در حالت بی وزنی قواعد بازی دستخوش تغییر می شود. به عقیده یکی از فضانوردان، پرتاب اشیا در فضا نیازمند مهارت بالایی است. همانند توانایی راه رفتن در شرایط بی وزنی، این هم مهارتی است که باید با تمرین کسب کرد.بازی هایی که در حالت بی وزنی انجام می شود، اینجا روی زمین نیز طرفدارانی برای خود دست و پا کرده است. مسافرانی که برای مدت زمان کوتاهی شرایط بی وزنی را در یک بویینگ ۷۲۷ مخصوص تجربه کرده اند، به انجام بازی هایی نظیر وسطی و گرگم به هوا اقدام کرده اند.
در ماموریت های اخیر ایستگاه فضایی، فضانوردان نسخه مخصوص شرایط بی وزنی را برای برخی از فعالیت های ورزشی طراحی کرد ه اند. از جمله؛
▪ در ماه اسفند، فضانورد ژاپنی یک بومرنگ را در ایستگاه فضایی پرتاب کرد تا ببیند آیا بومرنگ در فضای بدون جاذبه نیز برمی گردد یا خیر. صدالبته بومرنگ به سمت او برگشت.
▪ سال گذشته یکی از فضانوردان ناسا در حالی که همراه با ایستگاه فضایی به دور زمین می چرخید در مسابقه دو ماراتنی که در شهر بوستون برگزار می شد، شرکت کرد و پس از ۴ ساعت و ۲۴ دقیقه به خط پایان رسید (البته به همراه ایستگاه فضایی و در مدار زمین،)
▪ در سال ۲۰۰۶، یک فضانورد سوئدی که از قهرمانان سابق پرتاب فریزبی نیز بود، موفق شد به لطف نبود جاذبه، به مدت ۲۰ ثانیه یک فریزبی را در محیط ایستگاه معلق نگه دارد و رکورد ۱۷ ثانیه یی قبلی را بشکند.
▪ یک فضانورد روس نیز در سال ۲۰۰۶، مانند «آلن شپارد»، یکی از سرنشینان آپولو ۱۴، به یک توپ گلف در فضا ضربه زده بود.
▪ سال گذشته یکی از فضانوردان ناسا با استفاده از چوب بیسبال به یک توپ راگبی و یک توپ بیسبال ضربه زده بود تا به دانش آموزان اثر بی وزنی را نشان داده باشد.
«جان هایس»، مدیر بخش مدیریت منابع انسانی ناسا، این طور بیان می کند که ناسا فضانوردان را برای انجام فعالیت های ورزشی دلخوا هشان در فضا یاری می کند. به عنوان مثال در مورد مسابقه ماراتن، لازم بود به رغم برنامه فشرده کاری، مدت زمان اختصاص یافته برای فعالیت های ورزشی فضانوردان بیشتر شود که در این زمینه مساعد ت های لازم صورت گرفت.
● تیم کشی در مدار زمین
از زمانی که فضانوردان اقامت در ایستگاه فضایی را در سال ۲۰۰۰ شروع کردند، به طور متوسط همیشه سه فضانورد در ایستگاه ساکن بوده اند. هرچند در موارد استثنایی نظیر با ز ه زما نی پس ا ز فاجعه شاتل کلمبیا، ماموریت های دونفره نیز انجام شد ه اند. به جز این موارد استثنایی، تعداد فضانوردان داخل ایستگاه تقریباً همواره سه نفر است که برای تیم کشی تعداد مناسبی نیست. این مشکل در سال ۲۰۰۹ حل خواهد شد چرا که ناسا و دیگر همکاران ایستگاه فضایی قصد دارند تعداد فضانوردان مقیم ایستگاه را به ۶ نفر در هر ماموریت افزایش دهند. با این افزایش، دست فضانوردان برای انجام فعالیت های ورزشی متنوع تر باز خواهد شد. با این تعداد بیشتر، فضانوردان قادر خواهند بود به انجام ورزش های تیمی نیز بپردازند.

امیرحسام صلواتی

منبع : روزنامه اعتماد