اخوان المسلمین از دیروز تا امروز

حسن البناء در خاطراتش می نویسد: «در ماه مارس ۱۹۲۸ شش تن از برادرانی که در درس ها و کنفرانس های من شرکت داشتند، یعنی احمد المصری، فواد ابراهیم، عبدالرحمان حب الله، اسماعیل عزو و ذکی المغربی به منزل من آمدند و گفتند: ما دیگر از این زندگی مذلت بار به تنگ آمده ایم، در این دیار مسلمانان هیچ عزتی ندارند و جایگاه آن ها از خدمتکاران و بیگانگان نیز پایین تر است. ما حاضریم با نثار خون خود، ایمان و تقوای خویش در راه خدا، با تو همگام شویم. من به حدی از سخنان آن ها متاثر شدم که نمی توانستم از زیر بار مسئولیتی که به من واگذار شده بود، شانه خالی کنم، از این رو به دعوت آن ها لبیک گفتم و در همان جا سوگند خوردیم تا جان در بدن داریم در راه اسلام فعالیت و مبارزه کنیم. در آن جا کسی پرسید: چه نامی برای خود انتخاب کنیم؟ یک انجمن، فرقه، اتحادیه و... تا رسمیت پیدا کنیم. گفتم: هیچ یک! ما برادرانی هستیم در خدمت اسلام یعنی «اخوان المسلمین» و اخوان شعار خود را: (الله هدف ماست، رسول الله رهبرماست، قرآن برنامه ی ماست، جهاد و تلاش کار ماست، شهادت آرزوی ماست) قرار داد.
آن زمان فاصله میان روش اسلامی و امکان عملی ساختن این روش وسیع شده بود. این امر کمک کرد که حرکت «بنا» مورد قبول قشر مردمی قرار گیرد و موجب مشارکت وسیع و حماسی شود.
به تدریج با افزایش اعضا و گسترش دامنه فعالیت ها، حسن البناء قرارگاه اصلی اخوان المسلمین را به قاهره منتقل کرد و پس از تاسیس دارالخوان (در آوریل ۱۹۲۹) رسما اخوان المسلمین اعلام موجودیت کرد. حسن البناء در مرکز فعالیت ها که (التهذیب) نام داشت به سازماندهی تمام وقت تشکیلات پرداخت و دامنه فعالیت اخوان گسترده تر شد، در این راستا برای تربیت زنان در مصر مرکزی به نام (المهد العمهات المسلمین) نیز توسط وی تاسیس شد.
پس از حسن البناء، حسن الهضیبی به عنوان دومین مرشد العام اخوان المسلمین انتخاب شد، وی بعد از امضای قرارداد ۱۹۵۴ بین مصر و انگلستان توسط جمال عبدالناصر، وی را خائن خواند و اخوان اقدام به ترور ناصر کرد، که این ترور نافرجام ماند و در نتیجه بسیاری از سران و اعضای اخوان المسلمین دستگیر و اعدام شدند.
بعد از ناصر در زمان ریاست جمهوری انورالسادات، به دلیل اعتقاد وی به سکولاریسم و مخالفت شدید با فعالیت اخوان، در ششم اکتبر ۱۹۸۱ سادات توسط شاخه ای از اخوان المسلمین موسوم به (تکفیر و الهجره) به رهبری خالد الاسلامبولی ترور شد. از قتل سادات و اعدام اسلامبولی فشارهای زیادی بر اخوان المسلمین وارد شد و فعالیت های آنها بیشتر جنبه مخفیانه و زیرزمینی پیدا کرد و دچار انشعابات زیادی شد.
تا اینکه جماعت اخوان المسلمین تصمیم گرفت در سال ۱۹۸۷تعدادی را وارد پارلمان کندو به عرصه فعالیت های سیاسی مصر وارد شود و ۳۶ تن از اعضای آن موفق شدند وارد پارلمان شوند. مامون الهضیبی در آن زمان به عنوان سخنگوی فراکسیون اخوان در پارلمان بود. اندکی بعد به معاونت مرشد عام جماعت اخوان المسلمین و سخنگوی رسمی این جماعت برگزیده شد.
نمایندگان جنبش اخوان المسلمین همچنین در سال ۲۰۰۰ توانستند فقط از مجموع ۴۴۴ کرسی در انتخابات پارلمانی به ۱۷ کرسی دست یابند که درنهایت دو تن از نمایندگان آنان نیز از پارلمان طرد شدند، اما به فعالیت های پارلمانی خود ادامه دادند.
محمد مامون الهضیبی در ۲۷ نوامبر ۲۰۰۲ و پس از درگذشت استاد مصطفی مشهور، به عنوان ششمین مرشد عام جماعت اخوان المسلمین برگزیده شد.
در زمان وی پس از حملات ۱۱ سپتامبر امریکا، فشارهای زیادی بر اخوان المسلمین وارد شد.
مامون الهضیبی در ۹ ژانویه سال ۲۰۰۴ در سن ۸۳ سالگی دار فانی را وداع گفت و در حال حاضر (محمد مهدی عاکف) به عنوان هفتمین رهبر جماعت اخوان المسلمین از سوی اعضای این جماعت ایفای مسوولیت می کند. این رهبر هفتاد و هفت ساله، یکی از چهره های برجسته جماعت اخوان المسلمین بشمار می آید که اندیشه های وی از انعطاف بیشتری نسبت به دیگر رهبران اخوان برخوردار است.
در انتخابات کنونی پارلمان مصر نیز که فضای سیاسی جهان نسبت به یک دهه گذشته به کلی تغییر کرده، اخوان المسلمین فرصت یافتند تا میزان محبوبیت ملی خود را آزمایش کنند.
حال که اخوان المسلمین پس ازمرحله سوم در مجموع توانسته ۹۰ کرسی را بدست آورده، دیگر بار فشار بر این حرکت افزایش یافته و بسیاری از هوادارن این حرکت در استان های اسکندریه، بحیره، قلیوبیه، غربیه، پورسعید، سوئز، اسماعیلیه، قنا و فیوم که بیشترین اعضای اخوان در آن حضور دارند، بازداشت شدند و علی رغم این موفقیت های سیاسی مسئولین مصری مصر هنوز اخوان المسلمین را غیر قانونی تلقی می کنند.
اما از آنجایی که احتمال می رود اخوان در مرحله چهارم نیز ۱۰ کرسی دیگر را تصاحب کند و در نهایت ۱۰۰ کرسی، یعنی حدود یک چهارم پارلمان را بدست آورد، به نظر می رسد دولت مصر در آینده با مسائل متعددی روبرو باشد و به ناچار در دیدگاه های گذشته خود تجدید نظر کند و این جنبش را بیشتر در قدرت سهیم کند، که بی تردید آینده سیاسی مصر را تحت تاثیر قرار می دهد.

مسعود صاحبی

منبع : روزنامه رسالت