فشار امریکا بر بانک جهانی برای قطع ارتباط مالی با ایران

تحریم های امریکایی علیه اقتصاد ایران شکل جدیدی به خود گرفته است. به نظر می رسد که رفتار مسالمت آمیز ایران در انرژی هسته یی بیش از آنچه تحلیلگران جهانی گمان می کنند، موجب خشم سیاستمداران امریکایی شده است. طی چند روز گذشته رسانه های خبری به طور مداوم از افزایش هجوم اقتصادی ایالات متحده به سمت ایران خبر می دهند. پس از آنکه شرکت های سرمایه گذاری امریکا برای هشت شرکت نفتی خط و نشان کشیدند و خواهان خروج این کارتل های نفتی از ایران شدند، دو روز پیش روزنامه وال استریت ژورنال خبر داد که نمایندگان دموکرات و جمهوریخواه این بار بانک جهانی را نشانه رفته اند و با جدیت در پی قطع ارتباط مالی بانک جهانی با ایران هستند.
با این حساب به نظر می رسد حالا دیگر کاملاً مشخص شده است که چرا همواره یانکی ها با تمام توان تلاش می کنند تا رئیس بانک جهانی مهره یی امریکایی باشد. چند وقت پیش که زولیک ریاست این بانک را از «ولفوویتز» گرفت امریکایی ها با شدت حمایت خود را از زولیک اعلام کردند. او قبل از رهبری بانک جهانی از مهره های تاثیرگذار وزارت خارجه امریکا بود. در واقع می توان گفت که امریکائیزه کردن بانک جهانی اهرمی است برای افزایش فشار به کشورهای دیگر و جلو بردن استعمار نوین اقتصادی امریکا؛ این مساله اکنون به رسمی همیشگی برای اهالی کاخ سفید تبدیل شده است.
وال استریت ژورنال در گزارش خود می نویسد؛ یک گروه دو حزبی از نمایندگان دموکرات و جمهوریخواه در کنگره امریکا با انتشار نامه یی خطاب به رابرت زولیک رئیس جدید بانک جهانی از وی خواسته اند تا اعطای وام های توسعه یی این نهاد تحت نظر سازمان ملل به ایران را متوقف سازد.
به گزارش روزنامه امریکایی وال استریت ژورنال در این نامه که اعضای کمیته حقوقی کنگره پیش نویس آن را تنظیم کرده اند، آمده است؛«تسهیلات اعطایی بانک جهانی به ایران ممکن است در سازمان هایی مصرف شوند که به موجب قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل علیه برنامه هسته یی ایران مشمول تحریم های بین المللی قرار گرفته اند.»
در بخشی از این نامه آمده است؛«عملکرد چند جانبه سازمان های مالی بین المللی پتانسیل بسیار خوبی را برای تحقق اهداف دیپلماتیک امریکا و متحدانش ایجاد می کند. اکنون نیز موفقیت دیپلماسی بین المللی در برابر برنامه هسته یی ایران بیشتر از هرچیز وابسته به عملکرد هماهنگ سازمان ملل و بانک جهانی در این زمینه است.»
میزان وام های اعطایی بانک جهانی به ایران برای سال مالی منتهی به جولای ۲۰۰۷ بیش از ۲۲۰ میلیون دلار بوده است. علاوه بر این قرار است که این نهاد تا پایان سال ۲۰۱۰ بیش از ۸۷۰ میلیون دلار به امر توسعه پروژه های عمرانی در ایران اختصاص دهد.
رابرت زولیک رئیس جدید بانک جهانی پیش از این در سمت معاون وزرات امور خارجه امریکا نیز خدمت کرده است. وی اردیبهشت ماه گذشته پس از رسوایی اخلاقی پل ولفوویتز رئیس نومحافظه کار این نهاد از سوی پرزیدنت بوش برای احراز این سمت معرفی شد و اعضای شورای حکام بانک جهانی نیز با این پیشنهاد موافقت کردند.البته تحلیلگران جهانی بر این باورند که حتی اگر بانک جهانی راهبردهای تحریم ایالات متحده را اعمال کند، نمی تواند اقتصاد ایران را تحت تاثیر قرار دهد چون اقتصاد ایران نزدیک به سه دهه است با شرایط تحریم به زندگی خود ادامه می دهد.
اما این تحلیل تنها بخشی از ماجرا است. از سوی دیگر نمی توان فراموش کرد که در حال حاضر ایران بیشترین ارتباط مالی با بانک جهانی را تجربه می کند. در تیرماه گذشته «اینترپرس» در گزارشی نوشت که ایرانی ها دومین دریافت کننده وام بانک جهانی در خاورمیانه هستند. همین چند روز پیش نیز شورای اطلاع رسانی دولت اعلام کرد که دهکده ملی مهارت و قطب های منطقه یی در ایران با استفاده از تسهیلات بانک جهانی دایر خواهد شد.
این اخبار در واقع نشان می دهد که قطع رفاقت مالی با بانک جهانی می تواند برای اقتصاد ایران نیز زیان آور باشد، اما پرسش اینجا است که در صورت جدی تر شدن یورش اقتصادی به ایران آیا یانکی ها می توانند فقدان نفت ایران را در بازارهای جهانی تحمل کنند؟
در گزارش اینترپرس آمده است؛ ایران با دریافت ۱/۱ میلیارد دلار وام از بانک جهانی پس از مصر دومین دریافت کننده وام از این بانک طی پنج سال گذشته شناخته شد.شرکت تامین مالی بین المللی که شاخه خصوصی این بانک است، در سال گذشته حجم سرمایه گذاری خود در خاورمیانه را ۱۰۰ درصد افزایش داد.
در سال ۲۰۰۶ ، ۲/۱میلیارد دلار از سوی شرکت تامین مالی بین المللی در کشورهای مختلف خاورمیانه سرمایه گذاری شد که این رقم بالا ترین رقم سرمایه گذاری های این شرکت در خاورمیانه از ابتدای فعالیتش تاکنون است. در سال ۲۰۰۵ حجم سرمایه گذاری های این شرکت در خاورمیانه از ۶۰۰ میلیون دلار فراتر نرفت.
سرمایه گذاری های شرکت مذکور در خاورمیانه در قالب ارائه خدمات بیمه یی و پرداخت وام و با هدف تقویت بخش خصوصی و گسترش آزادی اقتصادی در این منطقه انجام شده است.در عین حال بخش نفت و گاز نیز یکی از حوزه های جدید سرمایه گذاری بانک جهانی در خاورمیانه است. در حالی که طی سال های ۲۰۰۲ و ۲۰۰۳ هیچ سرمایه گذاری در این حوزه انجام نشده است، طی سه سال گذشته بیش از ۱۵۰ میلیون دلار از سوی شرکت تامین مالی بین المللی در این بخش سرمایه گذاری شده است.
در میان کشورهای خاورمیانه مصر بزرگ ترین دریافت کننده کمک های بانک جهانی طی پنج سال گذشته شناخته شده است. این بانک طی مدت مذکور ۲/۱ میلیارد دلار به مصر وام پرداخت کرده است. پس از مصر ایران دومین کشور دریافت کننده وام از سوی بانک جهانی شناخته شده است.حجم وام های پرداختی از سوی بانک جهانی به ایران طی پنج سال گذشته ۱/۱ میلیارد دلار اعلام شده است.
کارشناسان اقتصادی معتقدند به رغم افزایش درآمدها و سرمایه گذاری ها در خاورمیانه نابرابری ها در این منطقه بیش از پیش افزایش پیدا کرده است.
● شل گازی باید از ایران برود
البته جریان بانک جهانی تنها گوشه یی از رویارویی اقتصادی ایالات متحده با ایران است. دیروز فایننشال تایمز نوشت که امریکایی ها به طور جدی در پی یافتن راهکاری برای خارج کردن شل گازی از صنعت انرژی ایران هستند، ولی به رغم چنین تهدیدی از سوی یانکی ها، دیروز «پرس. تی. وی» مدیر اجرایی این شرکت با قاطعیت اعلام کرد که فعالیت شل در ایران ادامه می یابد. با این حساب باید گفت که امریکا درست همزمان با نشانه رفتن صنعت نفت ایران با مخالفت سرمایه گذاران نفتی جهان مبنی بر ادامه تحریم های نفتی علیه ایران مواجه است.
روزنامه فایننشال تایمز از درخواست صندوق های بازنشستگی امریکا از شرکت رویال داچ شل برای کناره گیری از پروژه چند میلیارد دلاری گازی ایران خبر داد.
این گزارش عنوان کرد که شرکت شل پس از درخواست گروهی از صندوق های اصلی بازنشستگی در امریکا از شرکت های نفتی مبنی بر بررسی سرمایه های خود در ایران، برای کناره گیری از پروژه پنج میلیارد دلاری گازی خود در ایران تحت فشار قرار گرفته است.
بر اساس این گزارش، برخی از موسسه های سرمایه گذاری امریکایی که در مالکیت صندوق های بازنشستگی این کشور قرار دارند، از شل و هفت شرکت نفتی دیگر از جمله توتال خواسته اند که با توجه به ریسک اعمال تحریم بر سرمایه ها، برنامه های خود را در ایران مورد تجدید نظر قرار دهند.
این صندوق ها که خود از سوی قانونگذاران امریکایی برای قطع سرمایه گذاری در شرکت های مرتبط با ایران تحت فشار قرار گرفته اند، این هشدارها را در نامه یی دوصفحه یی که در اختیار مدیر اجرایی شل قرار گرفته است مطرح کرده اند.
سخنگوی شرکت شل با تایید دریافت این نامه از اظهار نظر درخصوص آن امتناع کرد و تنها به ذکر این نکته اکتفا کرد که « وقتی درخصوص پروژه ایران به تصمیم گیری بپردازیم، مسائل سیاسی را نیز مدنظر قرار خواهیم داد.»
انتشار گزارش نامه ارسالی این صندوق ها به شل درحالی صورت می گیرد که گزارش های پیشین نیز حاکی از این بود که صندوق های بازنشستگی برخی از ایالت های امریکا خواستار بررسی جزئیات مالی حساب های هشت شرکت نفتی فعال در ایران شده اند تا اطمینان حاصل کنند که تنش های سیاسی امریکا با ایران سهام و سرمایه های این صندوق ها را تحت تاثیر قرار نمی دهد.
این صندوق ها در مجموع ۱۲۴ میلیون سهم یا ۷/۳ میلیارد دلار ارزش سرمایه گذاری این شرکت ها را در اختیار دارند.
بر اساس این گزارش، شرکت ها ی نفتی مورد نظر شامل شرکت نفت چین، انی ایتالیا، گازپروم، اینپکس، شرکت نفت هند، رپسول، رویال داچ شل و توتال می شود. شل و توتال در چند ماه گذشته نیز با بی تفاوتی نسبت به فشارهای وارده، نسبت به انعقاد قراردادهای نفتی با ایران اقدام کردند.

منبع : روزنامه اعتماد