تاکتیک های نواز شریف در انتخابات ژانویه

اعلام شرکت حزب مسلم لیگ شاخه نواز در انتخابات پارلمانی ماه ژانویه پاکستان نشان از آن دارد که اوضاع سیاسی این کشور پیچیده تر از آن است که بتوان تحلیل قاطعانه ای از آن ارائه کرد. اعلام شرکت حزب نواز شریف در انتخابات پس از آن صورت گرفت که ۳۳ حزب مخالف دولت مرکزی اسلام آباد در نشست روز یکشنبه (۹ دسامبر) خود که در لاهور برگزار شد، نتوانستند بر سر تحریم انتخابات به نتیجه برسند. نواز شریف در روزهای گذشته تلاش فراوانی کرد تا بی نظیر بوتو را به تحریم انتخابات ترغیب کند اما در این راه ناکام ماند. شریف در حالی برای قانع کردن بوتو به تحریم انتخابات می کوشید که این رهبر حزب مردم چند روز پیش از نشست سران احزاب مخالف مشرف منشور انتخاباتی خود را نیز اعلام کرده بود. بر این اساس آموزش همگانی و انرژی مهمترین محورهای مبارزات انتخاباتی حزب مردم است .
بی نظیر بوتو اعلام کرده است که آموزش، ایجاد شغل، رفع بحران انرژی از طریق سدسازی و توجه به محیط زیست در تمام ایالت ها به طور یکسان، شعار اصلی حزب مردم در انتخابات پارلمانی خواهد بود. با این حال شرکت بوتو و شریف در انتخابات آتی پاکستان در حالی صورت می گیرد که هردو نسبت به تقلب گسترده در این انتخابات ابراز نگرانی کرده اند.
تحریم انتخابات ژانویه پاکستان چالشی جدی برای پرویز مشرف محسوب می شد چه آن که وی برای بقای خود نیازی مبرم به حضور (ولو حداقلی) احزاب مخالف در قدرت داشت. در این میان اما آنچه در جریان عدم توافق بوتو و شریف برای تحریم عیان شد بی اعتمادی مفرط آنان به یکدیگر بود. شدت این بی اعتمادی البته تا آنجاست که به باور برخی کارشناسان میزان بی اعتمادی این دو رهبر تازه از تبعید بازگشته به یکدیگر بسیار بیش از میزان بی اعتمادی آنان به مشرف است.
بوتو و شریف در روزهای پس از بازگشت از تبعید رقیب واحدی به نام مشرف داشتند. این امر سبب شده بود تا اختلافات دیرینه خود را کمرنگ جلوه داده و بکوشند با اتحادی ولو نمادین بر رقیب مشترک خود فائق آیند. این اتحاد اما چندان پایدار نبود چه آن که اصرار فراوان بوتو به لزوم شرکت در انتخابات نشان داد که توافقات بوتو و مشرف برای تقسیم قدرت که از ماه ها قبل و در دوبی آغاز شده بود، جدی تر از آن است که پیش از این تصور می شد. بوتو البته در باب تحریم همواره گفته بود که تحریم تنها راه را برای جولان و یکه تازی مشرف در قدرت فراهم خواهد آورد. رهبر حزب مردم همچنین شرکت در انتخابات را نشانی از اعتراض خود به مشرف دانسته و تأکید کرده بود شرکت در انتخابات به مفهوم تأیید ساختار فعلی نیست و وی حق به چالش کشیدن قدرت موجود را برای خود محفوظ می دارد.
دوشنبه هفته گذشته بوتو و شریف در دیداری توافق کردند که کمیته ای هشت نفره تشکیل شود تا منشور مشترک۱۵ماده ای را تدوین کنند، اما این کمیته مشترک تنها روی ۱۳ بند به تفاهم رسید و دو بند باقی مانده تاکنون لاینحل باقی مانده است. بند اول مورد اختلاف مربوط به بازگشت و احیای قضات و دیوان عالی است و بند دیگر مربوط به تعیین ضرب الاجل برای ارائه منشور به رئیس جمهوری پاکستان است. حزب مردم موافق این دو بند نیست، اما مسلم لیگ (شاخه نواز) بر این دو بند منشور تأکید دارد.
احسن اقبال، سخنگوی این حزب در این مورد می گوید که ما همچنان باید این دو موضوع را حل کنیم و من درباره حل سریع این موضوع ها خوشبین هستم. نواز شریف و بی نظیر بوتو معتقدند که دولت پرویز مشرف سعی می کند تا در انتخابات هشتم ژانویه ۲۰۰۸ (۱۸ دی ۸۶) تخلف کند و این دو رهبر سیاسی، تاکنون درباره شرایطی که باید برای جلوگیری از این تخلفات اعمال شود به توافق نرسیده اند.
اعلام شرکت حزب مسلم لیگ شاخه نواز در انتخابات ژانویه آنجا اهمیت پیدا می کند که بدانیم تحریم به تنهایی نمی توانست سودی برای نواز شریف داشته باشد و از سوی دیگر می توانست به تله ای برای فراموشی از اذهان پاکستانی ها تبدیل شود. نواز شریف ۸ سالی است که دیگر در رأس هرم قدرت حضور ندارد و تحریم می توانست تنها به منزوی شدن دائمی وی بینجامد. در این میان اما آنچه ضربه بزرگتری به شریف وارد می آورد عدم همراهی بی نظیر بوتو در فرایند تحریم بود. بوتو از ماه قبل رسماً اعلام کرده بود که در هر شرایطی در انتخابات شرکت خواهد کرد. تحریم اما چیزی را عاید شریف نمی کرد چه آن که صرف حضور بوتو در انتخابات می توانست مشروعیت انتخابات را تأمین کند.
برخی کارشناسان شرکت مسلم لیگ شاخه نواز در انتخابات ژانویه را شکست راهبردهای نواز شریف عنوان کرده اند اما برخی تحلیلگران نیز اینگونه استدلال می کنند که با توجه به ناممکن بودن حدس زدن سیرتحولات پاکستان این امر تنها تاکتیکی برای بهره برداری های سیاسی شریف در آینده خواهد بود.
شرکت شریف در انتخابات هم برای بوتو و هم برای مشرف دارای منافع و مضراتی است. اگرچه طیف رهبران حزب مردم که رهبری آن بر عهده بی نظیر بوتو است، به شرکت در انتخابات ژانویه رأی داده اند اما این مطلب حائز اهمیت است که برخی لایه های میانی این حزب با شرکت در انتخابات موافقت چندانی نداشتند. بر این اساس این احتمال وجود داشت که طیف مذکور در انتخابات به مسلم لیگ شاخه قائد اعظم متمایل شوند. شرکت شریف در انتخابات همچنین می تواند مانع از یکه تازی بوتو به عنوان یکه تاز طیف مخالفان دولت در پارلمان پاکستان شود.
حضور شریف در انتخابات خطر بزرگی نیز برای مشرف محسوب می شود چه آن که تحولات آتی پاکستان ممکن است به نحوی پیش رود که بوتو و شریف با یکدیگر علیه پرویز مشرف متحد شوند و علی رغم اختلافات فعلی عملاً او را به چالش بکشند.
طیف منتقدان مشرف معتقدند وی در ماه های گذشته با خیالی آسوده نظاره گر رقابت درونی طیف اپوزیسیون خود بود و در آن منافع خود را نیز جست وجو می کرد.
اکنون این سؤال مهم در میان محافل کارشناسی پاکستان مطرح است که اعلام شرکت نواز شریف در انتخابات ژانویه پاکستان یک تاکتیک برای حضور در ساختار قدرت و به چالش کشیدن قانونی مشرف در ائتلاف با بی نظیر بوتو است یا آن که شکست بزرگ حزب شریف برای متقاعد کردن اپوزیسیون به تحریم است

احسان تقدسی

منبع : روزنامه ایران