عوارض اسکلتی عضلات در کاربران رایانه

در كاربران كامپیوتر عوارض اسكلتی عضلانی به اندازه عوارض چشمی و گاهی حتی بیشتر از آن شایع است. در مطالعات انجام شده احساس ناراحتی در پشت ، گردن ، شانه در ۷۵% موارد گزارش شده است.
گاهی اوقات این افراد مجبورند برای مدتهای طولانی روی صندلی بنشینند و وضعیتهای نادرست بدن را برای زمان زیادی تحمل كنند.
وضعیتهای ثابت بدن كه نیاز به انقباض عضلانی كم نیرو و طولانی در اندام فوقانی ، گردن ، كمر دارد باعث ایجاد درد مزمن موضعی می شود.
● قانون طلایی
مهمترین قانون طراحی فیزیكی محیط كار برای یك شغل نشسته این است كه فرد به همه بخشها و ابزار كارش دسترسی پیدا كند بدون اینكه از ناحیه كمر خم شود یا بچرخد.
▪ قانون طلایی : كمتر كردن حركات اندام فوقانی و كمر به صورت خم شدن و چرخیدن برابر با طراحی بهتر شغل
● عوارض زیان آور:
۱- وضعیتهای ثابت و طولانی ( نشستن طولانی مدت )
۲- حركات سریع و تكراری
۳- وضعیتهای نا صحیح بدن
۴- تماس بافتهای نرم با لبه‏های تیز و سطوح سخت
● علائم عوارض اسكلتی عضلانی
▪ درد مبهم و احساس ناراحتی در گردن ، شانه ، كتف ، پشت ، كمر ، اندام فوقانی
▪ خشكی مفاصل
▪ احساس كرختی و سوزن سوزن شدن در انگشتان دست
▪ كاهش محدوده حركتی مفاصل
▪ بروز علائم عصبی ( نورولوژیك ) : كاهش حس ، كاهش رفلكسهای وتری ، ضعف عضلات و ...
● پیشگیری از عوارض اسكلتی و عضلانی
۱- طراحی مجدد و مناسب ایستگاه كار ( تناسب میز و صندلی با فرد و ... )
۲- كاهش یا حذف فاكتورهای خطر ساز از جمله ( نشستن طولانی ، حركات كمر و ... )
۳- تقویت سیستم اسكلتی عضلانی از طریق انجام حركات ورزشی مناسب
۴- كاهش استرسهای روحی روانی اجتماعی و شغلی
● صندلی مناسب
▪ پشتی صندلی : ۲۰ درجه به عقب خم شود و گودی كمر را پر كند.
▪ دستی صندلی : برای كارهای پرتحرك دسته صندلی ضروری نیست.
▪ ارتفاع صندلی : ارتفاع باید در حد زانو باشد. به نحوی كه رانها موازی سطح زمین و كف پا روی سطح زمین قرار گیرد.
● محل نشستن: طول این محل نباید بیشتر از ۴۱ سانتیمتر باشد.
▪ لبه نشمین گاه صندلی باید به سمت جلو شیب داشته باشد.
▪ روكش صندلی نرم و با دوام باشد.
▪ پایه صندلی باید با ۵ سطح اتكا داشته باشد.
▪ زیر پایی: در افراد با قد كوتاه استفاده از زیرپایی ضروری است.
▪ روی صندلی بنشینید ، فضای بین لبه جلویی صندلی و پایین زانو باید به اندازه یك مشت بسته باشد.
▪ روبروی صندلی بایستید ، نشمین‏گاه صندلی باید تقریباً در سطح مفصل زانو باشد.
▪ قسمت پشت صندلی باید به طوری باشد كه قوس پایین كمر حمایت شود.
●وضعیت صحیح بدنی كاربران رایانه در حین كار
▪ وضعیت بدنی كاربر رایانه در حین كار باید به صورت ذیل باشد :
▪ سر : در وسط شانه ها و در امتداد طول بازو باشد. چشمها مستقیم به جلو یا هم تراز با افق نگاه كند.
▪ شانه ها : به صورت آزاد رو به پایین و عقب
▪ پشت : به طور صاف و مستقیم در حالی كه انحنای كمری حمایت شده است.
▪ آرنج ها : به صورت آزاد و در مجاورت بدن با زوایه ۹۰ درجه قرار گیرد.
▪ مچ دستها : به صورت راحت در وضعیت عادی مستقیم بدون استراحت روی پد مچ دست با لبه میز كار
▪ زانوها : كمی پایین تر از لگن
▪ صندلی : كمی متمایل به جلو
▪ گردن : به صورت كشیده بدون انحراف به جلو یا عقب
▪ انگشتان : كمی خمیده به سمت پایین
▪ پاها: مسطح با كف اتاق تماس داشته باشد
فضای كافی برای قرار گرفتن پاها باید در زیر سطح میز كار وجود داشته باشد. وسایل و مدارك نباید در زیر میز كار قرار گیرد. سطح میز كار باید با كلیه وسایل مورد نیاز تطابق داده شود. وسایلی كه به طور مرتب استفاده نمی شود باید در جای دیگری نگهداری شود.
ارتفاع میز كار باید در سطح آرنج باشد در حالی كه بازو به صورت آویخته قرار گرفته است.
● اگر میز كار شما غیر استاندارد است باید :
ارتفاع صندلی را در سطح مفصل آرنج تقریباً هم ارتفاع كی بورد قرار دهید. اگر پاهای شما روی كف اتاق به صورت مسطح و صاف استراحت نمی كنند و اگر فشار زیاد در پشت مچ پا احساس می كنید باید از یك زیرپایی مناسب استفاده كنید.
● مانیتور
مانیتور باید مستقیم در جلو كاربر و در طول بازو و زاویه بازو و به طور جزیی به سمت عقب متمایل باشد. قسمت بالای مانیتور باید در سطح چشم یا كمی پایین تر قرار گیرد. نور طبیعی باید مستقیم با زوایه ۹۰ درجه به مانیتور بتابد.
● موس
موس باید به صورت شل و آزاد نگه داشته شود و قوس آن با كف دست شما متناسب باشد. از پدهای مچ دست ضمن انجام كار استفاده نكنید. برای حركت دادن موس باید از تمام بازوها و شانه استفاده نمود نه تنها از مچ دست. موس باید در ارتفاعی هم سطح كی بورد بوده و در مجاورت و نزدیكی كی بورد قرار داشته باشد. توجه داشته باشید كه بین كلیكهای موس انگشت سبابه را بالا نبرید.
● كی بورد :
محققین معتقدند كه قراردادن مچ دست و دستها در امتداد ساعد ( در وضعیت طبیعی مستقیم ) استرس و كشش تاندون ها و عضلات را كاهش می‏دهد.
به یاد داشته باشد كه در حین استفاده از كی بورد از پدهای مچ دست استفاده نكنید.
● خصوصیات ایستگاه كار مناسب
۱- طراحی كنترلها به نحو صحیح
۲- قرارگیری صحیح صفحه كلید : باید در ارتفاع آرنج یا كمی پایین تر قرار گیرد.
۳- فضای مناسب برای زانوها
۴- ارتفاع محل قرارگیری نمایشگر : مانیتور باید در جلوی اپراتور و كمی پایین تر از سطح چشم ( حدود ۳۰ سانتیمتر ) قرار بگیرد.
۵- فاصله فرد از مانیتور بین ۴۵-۶۰ سانتیمتر است.
● توصیه بهداشتی جهت پیشگیری از عوارض مفاصل و كمر
▪ بدن یك وضعیت ثابت طولانی را حداكثر برای ۲۰ دقیقه تحمل می‏كند.
▪ صندلی خود را مناسب با ابعاد بدن تنظیم كنید به نحوی كه كف پا روی زمین قرار گیرد و رانها موازی سطح زمین باشد.
▪ اگر پشتی صندلی گودی كمرتان را پر نمی كند از یك بالش كوچك استفاده كنید.
▪ هرگز موقع انجام كار گوشی تلفن را بین شانه و گوشتان قرار ندهید ( اگر مجبورید مدتها با تلفن صحبت كنید)
▪ اگر مجبورید مدت طولانی بایستید از ایستادن نامتقارن و زیرپایی استفاده كنید.
▪ در حالت ایستاده برای انجام كارهای دستی روی میز خم نشوید.
▪ هرگز قوز نكنید.
‌● مراقبتهای بهداشتی جهت پیشگیری از مشكلات مفاصل و كمر
▪ ورزش منظم جهت تقویت عضلانی اندام فوقانی ، شكم ، كمر ، پا
▪ كاهش وزن
▪ رعایت وضعیت صحیح بدن هنگام نشستن و ایستادن و ...
▪ ترك سیگار
▪ رعایت روش صحیح بلند كردن اجسام
▪ اعمال تغییر در وضعیت ثابت بدن

منبع: وزارت بهداشت و در مان

منبع : مجله اینترنتی صبح بخیر ایران