حسن کیف

حسن کیف که در ساحل دجله واقع شده و با مدرسه ها ، رصدخانه ، دارالشفاء و سایر واحدهای آموزشی مرکز علمی و فرهنگی منطقه بود بعلت تغییر راه های ارتباطی و مراکز تجاری اهمیت خود را از دست داده است . این شهرستان بواسطه دارا بودن بناهای تاریخی فراوان ، در سال ۱۹۸۱ یک منطقه حفاظت شده اعلام گردید. همچنین بواسطه سد ایلی سو که بخشی از پروژه GAP می باشد کلیه این بناهای تاریخی به زیر آب خواهد رفت . فعالیتهای مربوط به این موضوع از سوی وزارت فرهنگ و اداره کل امورآب و فاضلاب ادامه دارد.
● تاریخ :
تاریخ تاسیس حسن کیف بطور دقیق مشخص نمی باشد . بافت ژئوپلیتیک شهر احتمال اینکه این شهر یک مرکز مسکونی بسیار قدیمی باشد را تقویت نی نماید. غارها که امروز نیز از سوی بعضی از افراد بعنوان مسکن مورد استفاده قرار می گیرد نشاندهنده آن است که انسانها در زمانهای بسیار دور در این مکان سکونت نموده اند. بر طبق اطلاعات موجود ، قلعه حسن کیف در قرن چهارم میلادی ساخته شده است . در اواسط این قرن ، امپراتور بیزانس کنستانتینوس که دیاربکر و اطراف آن را تحت حاکمیت خود در آورده بود برای حفاظت از منطقه ۲ قلعه مرزی ساخته بود. یکی از این قلعه ، قلعه حسن کیف است . پس از آنکه این قلعه اهمیت سیاسی فراوانی در مقابل ساسانیان یافت ، به شکل سالم تری مجددا" مستحکم گردید. حسن کوی در سال ۶۳۹ میلادی از سوی امویان فتح گردیده است . پس از آن نیز تحت حاکمیت عباسیان ، حمدانیان ، مروانیان ، آرتوکها ، ایوبی ها و عثمانی ها در آمده است . حسن کیف بهترین دوران خود را در دوره حکومت آرتوکها گذرانیده است / ور مرکز شهر آثار تاریخی بسیار زیادی متعلق به این دوران وجود دارد.
● آب و هوا :
رودخانه دجله بعنوان شاهرگ حیاتی منطقه ، آب و هوای آن را نیز تحت تاثیر قرار داده است . این رودخانه ، کمک بزرگی به اعتدال آب و هوا در ماههای زمستان می نماید. میانگین دما ۲۵ درجه و بیشترین میانگین آن نیز ۴۳-۴۰ درجه و کمترین میانگین دما نیز ۸-۶ درجه است .
● راه ارتباطی :
برای رفتن به حسن کیف می باید بوسیله می نی بوس از ماردین به میدیات و از آنجا نیز با مینی بوس به حسن کیف رفت .
● اماکن دیدنی :
▪ قلعه حسن کیف :
بر طبق اسناد تاریخی در قرن چهارم و از سوی بیزانس ساخته شده است . در دوره های بعد نیز بواسطه ویژگی حفاظتی خود نیز بهترین واحد مسکونی حسن کیف شده است . در این قلعه علاوه بر صدها مکان مسکونی ، آثار تاریخی دیگری از قبیل کاخ بزرگ ، کاخ کوچک و مسجد بزرگ نیز قرار دارد .
▪ پل قلعه :
در بالای پلکان شرقی ورودی به قلعه قرار دارد . طبق نوشته های آن ، در دوره ایوبیان ساخته شده است. بخشی از درب دیگری نیز که در بالای جاده قرار دارد فروریخته است .
▪ پل :
بزرگترین پل سنگی قرون وسطی است . اگر چه قطعی نیست ولی طبق روایات در قرن دوازدهم از سوی آرتورک ها ساخته شده است.
▪ کاخ بزرگ :
با توجه به اینکه این کاخ که در سمت شمال قلعه قرار داشته و در زیر آوار مانده است کتیبه ای ندارد . تاریخ ساخت و سازنده آن مشخص نشده است . با توجه به ویژگیهای این بنا چنین بنظر می رسد از آثار آرتورک ها باشد.
● مساجد :
▪ مسجد بزرگ قلعه :
این مسجد در نیمه اول قرن چهاردهم و در دوره ایوبیان بروی آثار یک بنای قدیمی ساخته شده لیکن در دوره های بعدی نیز بازسازی و دچار تعمیرات شده است.
▪ مسجد الرزق :
این مسجد در سال ۱۴۰۹ از سوی سلطان سلیمان ایوبی ساخته شده لیکن امروزه فقط مناره و بخشی از جبهه شمالی که درب را در خود جای داده بود باقی مانده است . نوشته ها و تزیینات گیاهی روی منارزه و نیز دو راهه بودن مناره بطور حیرت انگیزی زیباست.
▪ مسجد قوچ :
چنین بنظر می رسد که مربوط به دوره ایوبیان باشد . طبق آثار ساختمانی باقیمانده در اطراف آن ، احتمالا" در داخل یک مجتمع قرار داشته است .
▪ مسجد کیزلار ( دختران ) :
در شرق مسجد قوچ قرار دارد . نظر به اینکه در هر چهار گوشه آن یک گور تاریخی وجود دارد این بنا یک گورستان بوده است . از میان آثار فوق فقط گور موجود در سمت شمال شرقی تا به امروز باقیمانده است. از تزیینات جبهه شمالی این بنا ، چنین بنظر می رسد که ساختمان باشکوهی بوده است .
● آرامگاهها :
آرامگاههای موجود در حسن کیف عبارتند از آرامگاه امام عبدالله و آرامگاه زینال بی است.
▪ بدون دیدن برنگرد
ـ بدون دیدن قلعه حسن کیف
ـ بدون دیدن مساجد تاریخی برنگرد.
▪ زنجیره ارتباطاتی :
ـ فرمانداری حسن کیف

منبع : سایت سفارت ترکیه