جشن‌ها و سرورها ، استان آذربایجان غربی

همانطور كه پیشتر نیز ذكر گردید استان آذربایجان غربی از تركیب قومی و دینی متنوعی برخوردار است. هر كدام از این اقوام به رغم مشابهت‌‌های فرهنگی و رفتاری، به نسبت‌های متفاوت شیوه‌های خاصی برای برگزاری مراسم و آئین‌های خود دارند. ایلات و عشایر، پیروان اهل تسنن، مسیحیان، شیعیان و پیروان دیگر ادیان، در برگزاری مراسم مربوط به جشن‌ها و سرورها، اعیاد ملی و مذهبی، سوگ‌ها و عزاها و سایر مراسم، رفتارهای قومی ویژه‌ای دارند كه هر كدام از آنها جاذبه‌های خاصی را برای افراد غیربومی و جهانگردان به وجود می‌آورند. یكی از این مراسم، جشن‌های عروسی است كه به ویژه در نقاط روستایی و عشایری جلوه‌های شگفتی دارند. از آنجا كه اكثریت ساكنین استان را آذری‌ تبارها تشكیل می‌‌دهند مراسم مربوط به جشن عروسی در بین آذری‌ها، به طور فشرده مورد اشاره قرار می‌گیرند :
مراسم مربوط به عروسی در سطح استان و به ویژه در روستاهای آن معمولاً در فصل پائیر انجام می‌گیرد. مراسم از روز نشان كردن و نامزدی شروع می‌شود و در خانه دختر نامزد شده، بازی‌ها، نمایش‌ها و صحنه‌پردازی‌های زیادی به راه می‌افتد. اجراكنندگان این مراسم غالباً دختران هستند. آنها حتی در نقش مردها نیز بازی‌هایی انجام می‌دهند. به علاوه در نقش كسانی كه به نوعی در عروسی دخالت دارند نیز در می‌آیند. مثلاً در نقش مادر زن، پدر شوهر، عاقد و ... مانند آنها.
عروسی معمولاً با خواندن سرودها و تصنیف‌ها همراه است. این تصنیف‌های زیبا و تغزلی، حتی طنزآلود در واقع زینت‌بخش مجالس عروسی‌اند و همیشه به همراه موسیقی و رقص اجرا می‌شوند.
مراسم عروسی در چند مرحله است از جمله خواستگاری، عقد،‌ نامزد كردن و نشان بردن، شب حنابندان، بردن جهیزیه و غیره، همچنین «پاینده‌تخت» انجام می‌‌گیرد. هر مرحله نیز برای خود سرودها و آوازهای خاصی دارد كه خصوصیات همان مرحله را نشان می‌دهد.
خواندن سرودهای مربوط به مادرشوهر عروس از جالب‌ترین مراسم است. شكی نیست كه بین عروسان و مادرشوهران همیشه به نوعی كشاكش بوده است. این كشاكش از زبان مادر شوهر كه نقش آن را یكی از دخترها به عهده می‌‌گیرد به شكل طنزآمیزی ایفا می‌گردد. گفت‌وگوهای رد و بدل شده بین عروس و مادرشوهر كه معمولاً موزون و توأم با رقص اجراكنندگان است؛ تصویری واقعی از زندگی نوعروسانی است كه در شروع زندگی مشترك خود بنا به ملاحظات فرهنگی خاص منطقه، ‌مجبور به زندگی در كنار مادر شوهر و سایر اعضای خانواده داماد هستند. البته به تدریج این نوع تركیب خانوادگی خصوصاً در شهرها منسوخ شده و در حال حاضر خاص مناطق روستایی و عشایر منطقه است.
اولین مرحله مراسم ازدواج در میان ایلات و عشایر استان، مراسم خواستگاری است كه معمولاً ریش سفیدی از طرف خانواده پسر به خانه دختر می‌رود و مراسم خواستگاری را به جا می‌آورد. وقتی موافقت كامل حاصل شد بستگان پسر با كله‌قند وارد خانه دختر می‌شوند و در مورد شیربها صحبت می‌كنند. شیربها نسبت به وضع خانواده دختر از 50 تا 200 گوسفند، چند رأس اسب و گاو، چند دست خلعت و غیره می‌باشد. هرچه تعداد گوسفندها بیشتر باشد طلا و غیره نیز به همان نسبت زیادتر خواهد بود. خانواده پسر نمی‌توانند از قبول مقدار شیربها خودداری كنند، زیرا دیگر كسی به آنها دختر نمی‌دهد. پس از موافقت خانواده پسر، شیربها را به خانه عروس می‌برند و تحویل می‌دهند و روز عروسی معین می‌شود.
حضور مدعوین در روز عروسی اجباری است و پیشكش‌هایی از قبیل پول، گوسفند یا هدیه‌های دیگر به داماد می‌دهند. جشن عروسی سه روز طول می‌كشد. آنگاه عروس را سواره به سوی خانه داماد حركت می‌دهند كه در این حال سواران، پیشاپیش عروس می‌تازند و هر كسی كه زودتر به خانه داماد برسد جایزه‌ای می‌گیرد. داماد نیز به خانه یكی از اقوام خود می‌رود و لباس جدید خود را می‌پوشد. معمولاً زن همین خانواده به عنوان ینگه (همراه) عروس، او را به حجله می‌برد. هرگاه كسی بخواهد عروس را ببیند باید رونما بدهد، هرگاه عروس باكره نباشد، فردای آن روز او را سوار الاغ می‌كنند و او را با تحقیر و توهین به خانه پدرش می‌فرستند.