مقایسه انسان فرهمند در شاهنامه با ولی در مثنوی

نویسنده : امین‌دهقان - معصومه
محل نشر : تهران
تاریخ نشر : ۱۳۸۳/۰۴/۲۴
رده دیویی : ۸fa۱.۲۱
قطع : رقعی
جلد : شومیز
تعداد صفحه : ۲۳۲
نوع اثر : تالیف
زبان کتاب : فارسی
شماره کنگره : ۴۴۹۵ PIR /ف‌لا۸۶م۷
نوبت چاپ : ۱
تیراژ : ۲۰۰۰
شابک : ۹۶۴-۷۰۴۰-۵۰-۴

'پژوهش حاضر بر 5 بخش استوار است که نگارنده بخش اول آن را با مقدمه‌ای درباره زندگی و مذهب فردوسی و نظر او نسبت به انسان فتح باب می‌کند و سپس به بررسی یکی از مسائل اساسی شاهنامه یعنی فر و انواع آن با توجه به اوستا به عنوان بخشی از منابع شاهنامه می‌پردازد. در این بخش نیز به مقایسه شاهنامه و اوستا درباره فر و بیان وجوه اشتراک و افتراق آن‌ها پرداخته می‌شود. در بخش دوم که نسبت به سایر بخش‌ها حجیم‌تر است, یکی از انسان‌های فرهمند شاهنامه یعنی کیخسرو با شرح دوران زندگی و پادشاهی‌اش معرفی می‌شود. ذکر این مطالب ضروری است که نگارنده از میان سلسله انسان‌های فرهمند شاهنامه کیخسرو را که هم بنابر اوستا و متون پهلوی, و هم طبق شاهنامه دارنده ممتاز فر است و ویژگی‌های فرهمندانه در او برجستگی بیشتری دارد و از طرفی داستان‌های زندگی او قابلیت بیشتری دارند تا از جایگاه عرفانی به آن‌ها پرداخته شود, برگزید. از آن‌جایی که در اوستا و متون پهلوی به عنوان بخشی از منابع شاهنامه, ذکر کیخسرو بسیار رفته, سعی نگارنده بر این است که بعضی از حوادث زندگی او را به این متون مستند سازد و هم چنین بنا بر اصول مسلم عرفانی, برخی از ابیات این بخش را تفسیری عرفانی کند. این بخش, از نظریات شیخ اشراق به عنوان یکی از احیا کنندگان حکمت خسروانی نیز بهره می‌جوید... نگارنده در بخش سوم به بیان مقدماتی درباره ولایت و ولی در مکتب تشیع و تصوف با توجه به آیات قرآن و احادیث و نظریات عرفا و در بخش چهارم, پس از بحثی کوتاه در باب زندگی و مذهب مولوی, به معرفی ویژگی‌های ولی در مثنوی می‌پردازد.... در بخش پنجم طی دو فصل, تطبیقی بین انسان فرهمند و ولی صورت می‌گیرد.... نتیجه‌ای که از این مقایسه حاصل می‌شود, این است که می‌توان با نگاهی عرفانی, انسان فرهمند حماسه را همان انسان کامل عرفا دانست'.