مهستی گنجوی

جنسیت: زن
تخلص: مهستی
تولد و وفات: ( ... )س ششم قمری
محل تولد: مشخص نیست.
شهرت علمی و فرهنگی: شاعر
بعضی از تذکره‌ها وی را به گنجه و برخی به نیشابور و برخی به بدخشان و خجند منتسب کرده‌اند. نام وی را نیز بعضی از تذکره‌ها به منیژه یا منیجه و برخی ماه خاتون و برخی بی‌بی‌مهستی گفته‌اند. همچنی در مورد تخلص و سال ولادت و محل درگذشت وی نیز اختلاف نظرهائی وجود دارد. پدرش مردی فقیه و روحانی بود و در تعلیم و تربیت فرزندان کوشش بسیار می‌کرد و او را از چهار سالگی به مکتب‌خانه فرستاد. وی نزد استادان گران‌مایه تعلیم دید و از آنجائی که هوش و استعداد بی اندازه‌ای داشت در ده سالگی به آموخته‌های سرشاری از دانش و ادب دست یافت. مهستی در زمسنهٔ موسیقی نیز پیشرفت حاصل کرد و چنگ و عود را استادانه می‌نواخت. وی مدتی در گنجه اقامت گزید وسپس مجبور به ترک آنجا شد و به زنجان و بعد به مرو رفت و در آنجا از مقربان ، مصاحبان دربار سلطان سنجر سلجوقی (۵۱۱-۵۵۲ق) شد و در همان جا با حکیم عمر خیام ملاقات داشت. او بنا به گفتهٔ بعضی از تذکره‌ها ظاهراً از نویسندگان دربار بوده ، زیرا که به اسم مهستی دبیر نیز معروف است. وی در ۵۳۲ق ، که سلسلهٔ سلجوقی به دست غزنویان برچیده شد ، از مرو خارج شد و به گنجه بازگشت و با احمد خطیب ، فرزند خطیب گنجه ، ازدواج نمود. مستی در بدیهه‌گوئی و هزل دست داشت و در سرودن رباعی ماهر بود. آثار او ، پس از دست یافتن ازبکان به شهر هرات ، از میان رفت و فقط مقداری از اشعارش باقی مانده است. لسانی شیرازی مجموعه‌ای مشتمل بر شصت و هشت رباعی عاشقانه در برابر رباعیات مهستی ، سروده است. صاحب "مشاهیر زنان" گوید که عموماً تذکره‌ها مهستی را معاصر سلطان سنجر سلجوقی می‌دانند و تنها "تاریخ برکگزیده" و "مجالس‌النفائس" به علت اینکه سلطان محمود (برادر سلطان سنجر سلجوقی و حاکم گنجه) را با سلطان محمود غزنوی اشتباه گرفته‌اند ، اورا معاصر سلطان محمود غزنوی می‌دانند.

منبع : مطالب ارسالی