بررسی مقایسه ای میزان آگاهی و نگرش دانشجویان دبیری دانشگاه علوم با دانشجویان علوم پزشکی یاسوج در زمینه ایدز سال ۱۳۷۹

تقریبا" دو دهه پس از آغاز شیوع ویروس ایدز این بیماری به بحران شدیدی مبدل شده است. تاثیر ایدز بر جوامع آنچنان عظیم است که حتی علیرغم ظرفیت عظیم بشر به انکار ایدز نمی توان آنرا تادیده گرفت.لذا در این پژوهش سعی شده تا با تعیین آ گاهی و نحوه نگرش افراد مورد مطالعه در زمینه ایدز، نیازهای آموزشی آنان تعیین گردد تا متعاقبا" با اجرای برنامه های آموزشی مناسب به ارتقا میزان آگاهی و ایجاد نگرش مثبت در آنان اقدام گردد.این پژوهش یک مطالعه توصیفی است که جمع آوری داده ها بر اساس یک پرسشنامه خود ایفا انجام گرفت. حجم نمونه تحقیق ۱۴۲ نفر (۶۸ نفر دانشجوی دبیری و ۷۴ نفر دانشجوی علوم پزشکی) محاسبه شد که بر اساس نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند.۳/۵۷ درصد از دانشجویان دبیری و ۴/۵۵ درصد از دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی مرد بودند. میانگین سنی گروه اول ۶/۲۱ و گروه دوم ۱/۲۰ سال بود. ۴/۲۶ درصد از گروه اول و ۷/۷۹ درصد از گروه دوم آگاهی خوبی در مورد ایدز و راه های انتقال آن داشتند که اختلاف آگاهی آنها از نظر آماری معنی دار بود (۰۵/۰ p<). میزان آگاهی افراد متاهل و همچنین خانم ها در دو گروه مطلوب تر از افراد مجرد و آقایان بود ولی این اختلاف از نظر آماری معنی دار نبود. در مورد نگرش نمونه ها نسبت به ارتقا سطح آگاهی جوانان در مورد ایدز و آموزش عمومی ۹/۷۷ درصد از گروه اول و ۴/۸۶ درصد از گروه دوم موافق بودند که اختلاف معنی داری بین دو گروه مشاهده نشد.با توجه به نتایج این پژوهش که مبین سطح پایین آگاهی دانشجویان دبیری است پشنهاد می گردد جهت ارتقا آگاهی جوانان در مورد ایدز نسبت به آموزش معلمین و برنامه ریزی مدون در واحد های مسئول اقدام لازم بعمل آید.
● مقدمه:
بیماری مهلکی در پایان قرن بیستم جهانیان را یکباره متوجه خود ساخت به نحوی که سازمان های مسئول بهداشت امور بین الملل به ویژه سازمان جهانی بهداشت (WHO) با بسیج نیروهای تخصصی خود از یک سو و صرف بودجه های هنگفت از سوی دیگر در پی شناسایی عامل ایجاد کننده بیماری، مسائل اپیدمیولوژیکی آن، تلاش برای پیشگیری و حتی اقدام برای یافتن راه های درمان موثر بر علیه بیماری پرداخت و آن چیزی جز بیماری ایدز نبود. جامعه پزشکی بزرگترین پیروزی خود را در نیم قرن اخیر، ریشه کنی آبله و فاجعه آمیزترین شکست خود را بروز بیماری ایدز می داند. بدون شک بزرگترین بلای جامعه بشری پس از جنگ دوم جهانی، جهان گیری ایدز می باشد. با وجودی که اولین مورد بیماری در امریکا بروز کرد ظرف مدت کوتاهی گزارشاتی در اروپا، آفریقا و نهایتا" آسیا بیانگر گسترش این بیماری جنجال برانگیز بوده و امروزه کلیه کشورهای جهان آلوده به ویروس نقص ایمنی اکتسابی (HIV) هستند، اگر چه بعضی از آنها به علت وجود امکانات تشخیصی و یا سیاست استتار وجود آلودگی را منعکس ننموده اند. در حال حاضر بیش از ۳۴۳۰۰۰۰۰ نفر ایدز (HIV) مثبت در جهان زندگی می کنند و تنها ۲۸۰۰۰۰۰ نفر طی سال گذشته به علت ابتلا به ایدز درگذشته اند. ایدز رتبه بزرگترین قاتل جوانان جهان و چهارمین قاتل انسان در تمام سنین را بدست آورده است.در ایران بر اساس آمار منتشر شده از سوی اداره کل پیشگیری و مبارزه با بیماری های معاونت بهداشتی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی جمعا" تعداد ۲۲۷۱ نفر مبتلا به ایدز و (HIV) مثبت تا پایان آذرماه ۷۹ به ثبت رسیده است و بیشترین افراد مبتلا در گروه سنی ۳۹ _ ۳۰ سال قرار دارند.با توجه به این که ایدز هیچ سن، جنس، نژاد و مرز و بومی را نمی شناسد و کلیه کشورهای دنیا در معرض خطر قرار دارند تنها هوشیاری به موقع کشورها و همکاری و مشارکت فعال مردم در مبارزه با این بیماری می تواند از گسترش هر چه بیشتر آن جلوگیری نماید. در حقیقت در جنگ بر علیه ایدز تشریک مساعی کشورها همراه با احساس مسئولیت مشترک جوامع، امری اجتناب ناپذیر و حیاتی می باشد و در این راستا مسئولیت جوانان بیش از سایر گروه های اجتماعی سنگین و پر اهمیت می باشد. آموزش جوانان هنوز چالش اصلی است زیرا آنان قربانیان اصلی ایدز هستند. حدود نیمی از افرادی که به تازگی در جهان آلوده شده اند ۱۵ تا ۲۴ ساله اند. ظاهرا" مدرسه ها بهترین مکان برای دسترسی به جوان ها است و بیشتر کشورها آموزش پیشگیرانه را در برنامه درسی مدرسه گنجانده اند . آگاهی و نگرش نقش موثری در عملکرد فرد در انجام رفتار بهداشتی دارد و از آنجا که دانشجویان دبیری وعلوم پزشکی در تماس مداوم با جوانان، دانش آموزان و عموم مردم هستند بایستی به طور کامل از مسائل بهداشتی به خصوص بیماری مهلک ایدز آگاهی داشته باشند تا بتوانند خطرات، راه های انتقال و روش پیشگیری از آن را به دانش آموزان و عامه مردم آموزش دهند. بنابراین از آنجا که نقش دبیران در ارتقا آگاهی و بهبود نگرش جوانان حائز اهمیت است و از طرفی پرسنل علوم پزشکی نیز با قشر وسیعی از جامعه در تماس می باشند و در انتقال اطلاعات و ترویج رفتارهای بهداشتی تاثیر به سزایی دارند لذا پژوهشگر بر آن شد تا میزان آگاهی و نحوه نگرش دانشجویان دبیری و علوم پزشکی را تعیین نموده تا بر اساس مشخص شدن نیازهای آموزشی آنان و اجرای برنامه مناسب به ارتقا میزان آگاهی و ایجاد نگرش مثبت در آنان اقدام گردد.
● مواد و روش ها:
این پژوهش یک مطالعه توصیفی (Descriptive) است که به صورت مقطعی انجام گردید. جامعه مورد مطالعه را کلیه دانشجویان سال آخر دبیری دانشگاه یاسوج و کلیه دانشجویان سال آخر کارشناسی پرستاری و سال آخر کاردانی رشته های مختلف بهداشت عمومی، مامایی، بهداشت محیط، هوشبری و اتاق عمل تشکیل می دادند. با استفاده از نمونه گیری تصادفی ۶۸ نفر از گروه اول و ۷۴ نفر از گروه دوم مورد بررسی قرار گرفتند. هدف از این پژوهش تعیین میزان آگاهی و نحوه عملکرد دانشجویان دبیری و دانشجویان علوم پزشکی یاسوج و مقایسه آ نها با یکدیگر است که جهت گردآوری داده ها از پرسشنامه خود ایفا مشتمل بر سه بخش استفاده گردید. در بخش اول پرسش هایی در خصوص مشخصات فردی واحدهای مورد پژوهش، در بخش دوم سوالاتی در رابطه با میزان آگاهی دانشجویان از بیماری ایدز، راه های سرایت، نحوه پیشگیری و درمان آن مطرح گردید و در بخش سوم سوالاتی در زمینه نگرش دانشجویان در مورد ایدز تنظیم گردیده بود. سپس داده های حاصل با کمک نرم افزار کامپیوتری Epi-info و با استفاده از جداول توزیع فراوانی نسبی و مطلق و شاخص های تمایل مرکزی و پراکندگی توصیف گردید.
● نتایج:
۳/۵۷ درصد از دانشجویان دبیری و ۴/۵۵ درصد از دانشجویان علوم پزشکی مرد بودند و میانگین سنی دانشجویان دبیری ۶/۲۱ و دانشجویان علوم پزشکی ۱/۲۰ سال بود. ۷/۸۹ درصد از دانشجویان دبیری و ۲/۹۳ درصد.
جدول شماره ۱ _ توزیع فراوانی مطلق و نسبی دانشجویان علوم پزشکی و دبیری بر حسب میزان آگاهی در مورد ایدز
از دانشجویان علوم پزشکی مجرد و سایرین متاهل بودند. در زمان انجام پژوهش دانشجویان دبیری و پرستاری ترم ششم و هفتم و دانشجویان کاردانی علوم پزشکی ترم سوم و چهارم را سپری می کردند در زمینه سوالات مربوط به آگاهی ۴/۲۶ درصد از دانشجویان دبیری و ۷/۷۹ درصد از دانشجویان علوم پزشکی آگاهی خوبی در مورد ایدز و راه های انتقال آن داشتند که اختلاف آگاهی دو گروه از نظر آماری معنی دار بود. (۰۵/۰p<) (جدول ۱) میزان آگاهی متاهلین در هر دو گروه مطلوب تر از مجردین بود و سطح آگاهی خانم ها در هر دو گروه از آقایان بالاتر بود که این تفاوت آگاهی از نظر آماری معنی دار بود (۰۵/۰ (p< بررسی منابع کسب آگاهی نشان داد که دانشجویان دبیری اطلاعات خود را بیشتر از طریق رادیو و تلویزیون کسب کرده بودند در حالیکه دانشجویان علوم پزشکی آگاهی خود را از طریق اساتید، کتاب و مجله علمی بدست آورده بودند. در رابطه با آگاهی از راه های انتقال ۸/۳۳ از دانشجویان دبیری و ۵/۹۴ درصد از دانشجویان علوم پزشکی به خون و فرآورده های خونی، ۸۸/۵ درصد از دانشجویان دبیری و ۸۹/۹۱ درصد از دانشجویان علوم پزشکی به سرنگ و سوزن مشترک، لوازم پزشکی و دندانپزشکی و تیغ سلمانی مشترک و ۵/۷۰ درصد از دانشجویان دبیری و ۲/۹۷ درصد از دانشجویان علوم پزشکی به ارتباط جنسی و ۴۷/۱ درصد از دانشجویان دبیری و ۸۹/۹۱ درصد از دانشجویان علوم پزشکی به انتقال از مادر به فرزند اشاره کردند. در مورد نگرش دانشجویان نسبت به آموزش عمومی در مورد ایدز و ارتقا سطح آگاهی جوانان برای پیشگیری از گسترش عفونت اغلب قریب به اتفاق دانشجویان دو گروه نگرش مثبت داشتند ولی در مورد قرنطینه مسافرین خارج از کشور و انجام آزمایش همگانی ایدز اکثر دانشجویان دبیری با این امر موافق بودند حال آنکه در گروه دانشجویان علوم پزشکی بدلیل سطح آگاهی بالاتر در این خصوص تعداد مخالفین بیشتر بود. (جدول ۲)
جدول شماره ۲ _ توزیع فراوانی نسبی دانشجویان دبیری و علوم پزشکی بر حسب نگرش آنها نسبت به بیماری ایدز
● بحث:
با مراجعه به یافته های پژوهش درمی یابیم که آگاهی دانشجویان دبیری در خصوص ایدز نسبت به دانشجویان علوم پزشکی ضعیف بوده که شاید علت آن ملحوظ نشدن آموزش در مورد این بیماری در دروس دانشجویان و نیز ضعف اطلاع رسانی از طریق رسانه های گروهی باشد و از آنجا که دانشجویان دبیری قشر تحصیلکرده و مطلع جامعه محسوب می شوند و در آینده نیز مربی و معلم جوانان خواهند بود ضرورت آموزش به عموم مردم بخصوص جوانان که آسیب پذیرترین قشر در برابر بیماری ایدز هستند کاملا" احساس می شود در پژوهشی که در سال ۷۲ در استان گیلان بر روی آگاهی دانشجویان پرستاری و مامایی و دبیری از خودآزمایی پستان انجام شد آگاهی دانشجویان پرستاری و مامایی نسبت به دانشجویان دبیری بسیار مطلوب تر بود. در بررسی دیگری که بر روی پرستاران شاغل در دانشگاه علوم پزشکی زنجان در مورد حفاظت عمومی ضمن مراقبت از بیماران آلوده به HIV در سال ۱۳۷۵ انجام پذیرفت، نتایج موید آن بود که آگاهی، نگرش و عملکرد پرستاران در مورد حفاظت عمومی مطلوب بود.
با نگاهی به نگرش نمونه های پژوهش درمی یابیم که دانشجویان علوم پزشکی علیرغم آنکه از آگاهی نسبتا" خوبی در مورد ایدز برخوردار بودند ولی نگرش آنها بخصوص در مورد قرنطینه مسافرین خارج از کشور و اجباری شدن آزمایش قبل از ازدواج چندان مطلوب نبود و تفاوت بین نحوه نگرش دانشجویان علوم پزشکی و دانشجویان دبیری با در نظر گرفتن میزان آگاهی شان در مورد ایدز متناسب بود. مطالعات متعددی که در فواصل سال های ۱۹۸۸ تا ۱۹۹۱ انجام گرفت موید این واقعیت بود که با وجود افزایش محسوس آگاهی، تغییرات متناسب در نگرش رخ نداده و کادر پزشکی و پیراپزشکی علیرغم برخورداری از دانش صحیح در مورد ایدز، ترسی بی مورد از انتقال اتفاقی ایدز دارند و این چنین اعتقاداتی آنها را محق می سازد که از مراقبت افراد آلوده به HIV امتناع ورزند. از آنجایی که ایدز در حال حاضر فاقد واکسن و یا علاجی قطعی می باشد تنها راه پیشگیری و کنترل بیماری، آموزش بهداشت به منظور ارتقا سطح آگاهی جامعه و متعاقب آن اصلاح نگرش های غلط در این زمینه و ترویج رفتارهای صحیح و بهداشتی می باشد. در واقع لازم است عموم مردم جامعه بخصوص جوانان در جریان ماهیت این بیماری و راه های انتقال و پیشگیری از عفونت قرار گیرند همچنین ضروری است با آموزش مناسب، وحشت های بی مورد اجتماعی برطرف و نگرانی های آنان را کاهش داد. بطور کلی آموزش در مورد اعتیاد و عوارض آن، آموزش برای مقابله با سو استفاده از غرایز جنسی و عوارض ناشی از آن باید از مدرسه شروع شود که با همکاری وزارت آموزش و پرورش و متخصصان آموزشی و با در نظر گرفتن فرهنگ اسلامی، می توان آموزش صحیح جوانان را قبل از مواجهه با این معضلات سازمان داد. برای دست یافتن به این هدف والا یعنی ارتقا آگاهی های عموم مردم بالاخص جوانان ضرورت دارد در مرحله اول به آموزش معلمین که در آینده مربی دانش آموزان و جوانان خواهند بود همت گماشت و در مرحله بعد آموزش در مورد ایدز را در برنامه درسی مدارس گنجاند

سعادت پرهیزکار _ کارشناس ارشد مامایی، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی یاسوج فریده رضایی ابهری _ کارشناس ارشد مامایی، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی مازندران
منابع
۱. . مهرابی توانا، علی. نگاهی به وضعیت ایدز در جهان و ایران. حکیم، دوره اول، شماره دوم، ۱۳۷۷
۲. اداره کل مبارزه با بیماریهای واگیر، مختصری درباره ایدز. تهران، وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی، ۱۳۷۶
۳. جزایری، حسین. مدیر منطقه مدیترانه شرقی سازمان جهانی بهداشت، متن سخنرانی بمناسبت روز جهانی ایدز در سال ۲۰۰۰
۴. روگراد، کانون آفریقایی ایدز، حرکت آرام به پیش. پیام یونسکو، شماره ۲۵۳، ۱۳۷۹.
۵. فاضل پور، فاطمه. بررسی مقایسه ای میزان آگاهی، نگرش و عملکرد دانشجویان سال آخر دبیری دانشکده های علوم گیلان و دانشجویان سال آخر پرستاری از خودآزمایی پستان. فصلنامه دانشکده پرستاری و مامایی گیلان، سال ششم، شماره ۲۲، ۱۳۷۶.
۶. نگارنده، رضا. بررسی آگاهی، نگرش و عملکرد پرستاران شاغل در بیمارستانهای زنجان در مورد حفاظت عمومی ضمن مراقبت از بیماران آلوده به HBV و HIV و عوامل موثر بر آن پاییز ۷۵. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی زنجان، شماره ۲۰، ۱۳۷۶.
۷. Heak JF, Junguarski P. HIV/AIDS: A guide to nursing care. ۳rd ed. Philadelphia: W. B. Saunders; ۱۹۹۵.
۸. صدری زاده. جنگ علیه ایدز. دارو و درمان، ۶ آذر، ۱۳۶۸
۹. محرز، مینو. بیماری ایدز در ایران. پیام یونسکو، ۲۵۳، ۱۳۷۹
Comparison study between knowledge and Attitude of Teaching students and Yasuj Medical science students about AIDS
S.Parguzkar, MS F.Rezaie Abhari, MS
Abstract
Introduction: Nearly two decades after beginning of HIV prevalence. This disease has converses to sever crisis. The effect of AIDS on people’s lives is so serious that human societies cannot ignore it. In this we tried to determine students knowledge and their attitudes.
Methodology: In a descriptive study data were collected by a self-questionnaires. Subjects were selected via simple random sampling and accounted ۱۴۲ persons [group ۱: ۶۸: teaching students], group ۲: (۷۴ medical science students).
Results: ۵۷.۳% from group: ۱ and ۵۵.۴% from group: ۲ were men. Means of subject s age in first group was ۲۱.۶ and in second group was ۲۰.۱ years. ۲۶.۴% of first group and ۷۹.۷% of second group were aware about AIDS and transmission ways and there was a significant difference between two groups (p<۰.۰۰۰۱). Knowledge of married and women was better than unmarried and men but no significant correlation was found between them. Majority of subjects wanted to promote one s people s knowledge. There was no significant statistic difference between them.
Conclusion: Regarding to the results of this research which show the low knowledge of teaching students, it is concluded that to promote the young people knowdge about AIDs it should be started providing enough information for teachers.

منبع : مجله پزشکی هرمزگان، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی هرمزگان