جمع آوری، جایگزین مخفی کاری

ساعت ۵:۳۰ صبح بود كه باز هم صدای خش خش و كلیشه ای جارو روی تن كوچه با بیدار شدنم از خواب همزمان شد، مأمور شهرداری هر روز صبح رأس ساعت كوچه را آب و جارو می كرد و راه را برایمان تمیز تا به سر كار برویم و غروب وقتی می آمدیم زباله ها روی هم چمباتمه زده بودند و انتظار مـأمور دیگری را می كشیدند كه زباله های تلنبار شده در جوی آب را با بیل و جارو به ماشین پرتاب كند و چه بسا در این حركت شیرآبه هایی كه به اطراف پرتاب می شد و بوی تعفن از حضور دائمی زباله ها را بیشتر می كرد. شاید با خواندن این خطوط فكر كنید قرار است گزارشی در مورد رفتگران شهرداری بنویسیم، نه اشتباه نكنید؟ تمام این خطوط را طی كرده اید تا به این نتیجه ساده برسید كه جمع آوری زباله در تهران سال ها نوعی مخفی كاری بوده تا جمع آوری.
حدود ۱۵، ۱۶ سال پیش وقتی سیستم جمع آوری زباله به صورت سنتی بود، جرقه جمع آوری مكانیزاسیون زباله با مشاهده یك فیلم اروپایی یا حتی ژاپنی در ذهن دست اندركاران شكل گرفت، اما واقعیت امر این است كه استفاده از تكنولوژی و فناوری روز و مكانیزه شدن خدمات شهری در پایتخت تا دی ماه سال ۸۴ كشیده شد، تا بالاخره در این سال زنگ این حركت به صدا درآمد.
وضعیت حوزه خدمات شهری در جمع آوری زباله و رفت و روب به شكل سنتی انجام می شد. یعنی مأمور رفت و روب با یك جارو زباله ها را در سطح معابر خیابان ها جمع كرده و داخل جوی می ریخت، مأمور نظافت جوی ها هم زباله ها را به شكل لجن جمع می كرد و بیرون می ریخت و تقریباً مخفی كاری و پنهان كاری زباله را به جای جمع آوری داشتیم، ماشین آلات هم غیر استاندارد و روباز بود و شیر آبه گیر نداشتند؛ كثیف و نامرتب. ماشین هایی كه بتوان سرشاخه، زباله و خاك جمع كرد، نبود. این صحبت های اولیه مصطفی سلیمی، مدیرعامل سازمان خدمات موتوری شهرداری تهران در مورد مكانیزاسیونی است كه این روزها پارچه نوشته های تبلیغاتی آن را زیاد دیده اید.
در۱۵-۱۰ سال گذشته شهرداری تلاش كرده مكانیزاسیون خدمات شهری را انجام دهد، اما موفق نبود تا اینكه از دی ماه سال،۸۴ بحث مكانیزه كردن را به دستور دكتر قالیباف در برنامه كاری خود گذاشت تا سازمان خدمات شهری شهرداری این كار را انجام دهد. مكانیزاسیون، خصوصاً در قسمت ماشین آلات باعث شده تا روش سنتی از رده خارج شده و ماشین آلات روبسته، دارای پرس و كامپك كه حجم زباله را كاهش می دهد، جایگزین آن شود.
به گفته مصطفی سلیمی، مكانیزاسیون خدمات شهری تقریباً ۳، ۴ و حتی ۵ برابر ماشین های سنتی برای شهرداری كارایی داشته و از جهت نظافت و زیبایی بسیار مرتب هستند، از جهت كامپك و پرس كردن نیز می تواند چندین برابر زباله را پرس كرده و با خود حمل كنند. علاوه بر این ماشین آلات جدید مخزن شیرآبه گیر دارند كه شیر آبه زباله را جمع و به محل تخلیه و دفن منتقل می كنند و به این ترتیب شیرآبه زباله ها در سطح خیابان و معابر ریخته نشده وخیابان ها نامرتب و كثیف نمی شود. در این روش مأمور زباله، كیسه آشغال ها را با دست بلند نمی كند تا به درون ماشین زباله پرتاب كند. بلكه شهروندان زباله را داخل مخزنی می گذارند كه در نزدیكی منزلشان تعبیه شده است و ماشین مخزن را تخلیه می كند، بنابراین تماس مستقیم حدود ۱۲ هزار كارگری كه در شهرداری تهران فعالیت می كنند با زباله قطع می شود. كارگرها با دستكش و لباس مرتب و تمیز و استاندارد و ایمن كار خود را انجام می دهند و ارتباط مستقیم با زباله نخواهند داشت. ماشین با بازوهای مكانیكی كه دارد این مخازن را تخلیه می كند. آنچه كه سلیمی توضیح می دهد روش جدید جمع آوری زباله است، روشی كه در آن دو سیستم اجرایی وجود دارد، یكی تخلیه زباله های مراكز بزرگ اداری، تجاری، صنفی و مجتمع های بزرگ مسكونی و مراكز تولیدكننده كه دارای انبوه زباله هستند كه این مراكز باید مخزن را از طریق این مركز تهیه كرده و در داخل ساختمان خود نگهداری كنند و زباله را در داخل مخزن بریزند و رأس ساعت ۹ شب مخزن زباله را در مسیر حركت ماشین های شهرداری قرار دهند و ماشین شهرداری مخزن را تخلیه می كند. در این طرح تمام صنوف، مراكز اداری، تجاری، وزارتخانه ها، سازمان ها، پادگان ها، ارگان ها و نهادها باید مخازن را خریداری كنند، زباله خود را در داخل این مخازن بگذارند و رأس ساعت ۹، این مخازن در مسیر ماشین های شهرداری قرار بگیرد و وقتی كه تخلیه شد، مخازن را به داخل ساختمان ها می برند.
قسمت بعد زباله های پراكنده در سطح شهر و واحدهای مسكونی كوچكتر است كه این زباله ها را داخل مخازنی می گذارند كه در خیابان ها و كوچه ها و معابر نصب كرده ایم و ماشین های جمع آوری زباله این مخازن را تخلیه می كنند.
به گفته مدیر عامل سازمان خدمات موتوری گسترده ترین فعالیت شهرداری در بحث مكانیزاسیون، در مورد جمع آوری زباله هاست. وی ادامه می دهد: حجم و تناژی كه از جمع آوری زباله به دست آورده ایم ۷ هزار تن است. یعنی میزان جمع آوری زباله به صورت مكانیزاسیون ۷هزار تن است كه البته در حال حاضر ۵ هزارتن را به این وسیله از سطح شهر جمع می كنیم. در واقع حدود ۷۳ناحیه از ۱۲۰ ناحیه مكانیزه شده كه نواحی بسیار بزرگ و حجیمی هم هستند، تحت پوشش مكانیزاسیون قرار گرفته است، یعنی با استفاده از ماشین آلات بزرگ خدمات شهری، زباله های این نواحی جمع آوری می شود.
علاوه بر این در بخش رفت و روب و جارو كردن خیابان ها، قسمت سنتی تعطیل شده و دیگر به هیچ مأموری در نواحی مكانیزه شده، اجازه داده نمی شود تا جارو به دست، خیابان ها را رفت و روب كند. سلیمی می گوید: در روش جدید متصدی ها را آموزش دادیم تا با جاروهای مكانیزه جدید خیابان ها را پاكیزه كنند، در عین حال ماشین آلاتی خریداری شده كه این ماشین ها به رفت و روب خیابان ها اقدام می كنند كه دارای مكنده های بسیار قوی كه جارو زیر آنها نصب شده هستند و این مكنده ها و جاروها، گرد و غبار و آشغال های خیابان ها را جمع آوری می كنند. در معابر كوچك مانند كوچه ها و خیابان های بن بست هم ماشین های كوچكی در نظر گرفته شده كه علاوه بر كوچه ها، پارك ها، پیاده روها و معابر كوچك را جارو می كنند.وی ادامه می دهد: خدمات شهری شهرداری تهران برای معابر و كوچه های كوچك نیز پیش بینی ویژه ای كرده است. در برخی جاها كه ساخت و ساز براساس استانداردهای شهری نبوده و با مشكلاتی روبه رو هستیم كه برای این مناطق هم موتورها و ماشین انفرادی را تهیه خواهیم كرد كه در خیابان ها و معابر كم عرض هم قابل استفاده باشد.
سلیمی در مورد هزینه در نظر گرفته شده برای این طرح می گوید: برآورد هزینه ای برای مكانیزاسیون خدمات شهری ۱۱۰ میلیارد تومان بود كه ۷۰ درصد از این هزینه توسط بخش خصوصی تأمین می شود البته باید بگویم در حال حاضر بخش خصوصی بیش از ۷۰درصد برای این موضوع سرمایه گذاری كرده است و تمام ماشین آلات و امكانات توسط بخش خصوصی خریداری شده و در سطح شهر به كار گرفته شده است.
●تماس برای مخزن زباله
تقریباً ۸۰ درصد از تماس های ۱۳۷ برای درخواست مخزن زباله در محل هاست كه مكرراً تماس می گیرند و مخزن زباله می خواهند و خواستار اجرای سیستم مكانیزاسیون در محل زندگی خود هستند.
این صحبت سلیمی در مورد درخواست مردم و نحوه برخورد آنها با طرح مكانیزاسیون خدمات شهری است.
او در مورد نحوه قرار گرفتن مخازن زباله در محله ها می گوید: مخازن براساس نسبت تولید زباله در هر محله قرار گرفته است. در حقیقت یعنی به نسبت زباله هایی كه تولید می شود، مخزن گذاری در یك محله انجام می شود. در ابتدا آماری از تولید زباله در یك محله گرفته می شود مثلاً بررسی می كنیم در یك محله به اندازه یك مخزن ۶۶۰ لیتری زباله تولید می شود، مخازنی با این حجم قرار می دهیم، در جای دیگر می بینیم زباله بیش از حد تولید می شود. یك مخزن ۱۱۰۰ لیتری می گذاریم، اگر در ناحیه ای زباله تولید نشود یا كم تولید شود، باید فاصله بین مخازن بیشتر باشد تا مخزن پر شود. اگر قرار باشد به فاصله كم مخزن بگذاریم باید سر تا سر كوچه ها و خیابان ها را پر از مخزن كنیم در حالی كه این جانمایی باید متناسب با تولید زباله باشد. اگر در جایی مخزن زیاد گذاشته باشیم و زباله كم باشد، به مرور مخازن را برمی داریم اما اگر جایی مخزن كم گذاشته باشیم و زباله تولید شده بالا باشد، مخزن گذاری را ادامه می دهیم. در عین حال اگر محله ای درخواست كنند و تولید زباله به حدی باشد كه نیازمند نصب یك مخزن باشد، حتماً این كار را انجام می دهیم.
●یك توصیه تكراری
وقتی از سلیمی می خواهیم تا توصیه ای به شهروندان كند، سراغ موضوعی می رود كه تكرار مكررات است و می گوید: شهروندان حتماً ساعت ۹ شب را برای تخلیه زباله در نظر داشته باشند و رعایت كنند به خصوص اگر محله ای به سیستم مكانیزاسیون مجهز است یا مخزن در ساختمانشان قرار دارد، ساعت ۹شب مخازن را بیرون بگذارند و حتماً در داخل مخزن زباله بریزند.
بعد از استفاده درب مخزن را ببندند و زباله ای كه داخل مخازن می ریزند، داخل كیسه و گره زده باشد.
در عین حال مدیركل خدمات شهری شهرداری تهران از مردم می خواهد نسبت به امنیت، شست وشو و نگهداری مخازن، مأموران شهرداری را كمك كنند و مخازن را تمیز نگه دارند.
او معتقد است طرح مكانیزاسیون جمع آوری و حمل زباله و نظافت شهری با مشاركت فعال و همه جانبه دستگاه های اجرایی، مراكز فرهنگی، تجاری، آموزشی، بهداشتی، صنفی و خدماتی و بانك ها و مجتمع های مسكونی و عموم شهروندان موفقیت آمیز خواهد بود.

آزاده بهشتی

منبع : روزنامه همشهری