هند باید به جای آمریکا ایران را برگزیند

به نظر ماکیجای، هند با افزایش مصرف انرژی روبه رو است و باید فقط به فکر تهیه نفت و گاز باشد و از این رو به مقامات هندی توصیه می کند که «به قرارداد بی اثر هند و آمریکا توجه نکنند و به فکر تقویت روابط با ایران باشند.» او هم چنین نقد جدی به رأی منفی هند در شورای حکام علیه ایران دارد.
دکتر ماکیجانی که دکترای خود را در «خوزیون هسته ای» دریافت کرده از سال ۲۰۰۴ تاکنون از اعضای اصلی هیأت مدیره مرکز بهداشت کاری در آمریکا است. از ۱۹۹۲ تا ۱۹۹۴ جزو مشاوران مرکز حفاظت از تشعشع هسته ای در آمریکا بوده و تاکنون کتابها و مقالات زیادی درباره نقش انرژی هسته ای در تغییر سیاست های انرژی و محیطی نوشته است. علاوه بر آن به عنوان مشاور رسمی چندین بار در کنگره آمریکا حاضر شده و به پرسشهای نمایندگان پاسخ داده و به آنها مشاوره داده است. دکتر ماکیجانی گفت وگویی انجام داده با عزیز حنیفه، سردبیر مجله «هند در خارج از مرزها» که در واشنگتن چاپ می شود و متن آن در پی می آید:
* شما و مرکز تحقیقات اتمی مطالعات زیادی را بر مصارف صلح آمیز انرژی هسته ای انجام داده اید. به نظر شما تفاهم نامه همکاری اتمی میان هند و آمریکا چه تأثیری دارد؟
- ابتدا این را بگویم که هنوز تفاهمی میان هند و آمریکا نیست چرا که کنگره آمریکا مشکلات زیادی با برنامه اتمی هند دارد و فکر نمی کنم به نتیجه خاصی برسد. دوم این که حتی اگر این همکاری به تصویب کنگره آمریکا برسد به نظر من هیچ تغییری بر تولید الکتریسیته هند نخواهد داشت.
اگر به برنامه نیاز انرژی الکتریکی هند نگاه کنید، هند برنامه دارد که تا ۲۰۲۰ میلادی به حدود۲۰ هزار مگاوات برق برسد که تمامی راکتورهای اتمی هند می توانند ۱۰ تا ۱۲ درصد این انرژی الکتریکی را تهیه کنند. برای این ۱۲ درصد هند رابطه خود با ایران را در سوی دیگر دارد که به هیچ وجه نباید آن را به خطر اندازد چرا که حتی با همکاری ۱۰۰ درصدی آمریکا، فقط ۱۲ درصد از بازار انرژی تامین می شود که به هیچ وجه عاقلانه نیست. بر همین اساس جدای از خطرات استراتژیک همگرایی با آمریکا و در بحث همکاری اقتصادی نیز سود چندانی برای هند ندارد. در حال حاضر فقط سه درصد برق هند از منابع هسته ای تهیه می شود و در طول چند دهه آینده، نگهداری از راکتور برای هند هزینه های زیادی در پی دارد و راکتورهای موجود کارآیی لازم را از دست خواهند داد و از همین رو اهمیت اقتصادی و سیاسی انرژی هسته ای هند رو به کاهش جدی است.هنوز هم خطر این کاهش مورد محاسبه جدی قرار نگرفته است.
* می توانید یک مثال واضح از این کاهش اهمیت بدهید؟
- برای مثال تأسیسات اتمی راجستان که در دهه های ۸۰ و ۹۰ کار می کرد، در تولید الکتریسیته کارآیی بسیار پایینی داشت. حالا با گذر زمان چه انتظاری دارید که این گونه مراکز بتوانند در خدمت صنعت باشند؛ ضمن این که یک مرکز هسته ای اگر رو به فرسودگی رود، بازسازی آن کاری بسیار زمان بر و بسیار هزینه بر است. یکی از مشخصه های صنایع اتمی هند، ناکارآمد بودن و فرسوده بودن آن است؛ ضمن این که در نظر داشته باشید مسئله الکتریسیته در هند، هزینه آن نیست، بلکه غیرقابل اعتماد بودن آن است. این معضل را چین هم دارد و از این رو آنها سرمایه گذاری زیادی در این زمینه می کنند. علاوه بر این، برای سرمایه گذاری، داشتن نیروی کار ارزان قیمت مطرح نیست، سرمایه گذار جایی سرمایه خود را خرج می کند که بداند می توان آن کار را درست انجام داد. به همین خاطر هم در هند نرم افزار و صنعت تولید آن بسیار موفق است چرا که به برق وابسته نیست اما صنایع سنگین که به برق محتاج هستند، مشکلات زیادی دارند. قطع زیاد برق، خسارت های زیادی در پی دارد.
* اما دولت هند هم به همین قضیه می پردازد. یعنی کمک به رشد اقتصادی و تهیه انرژی الکتریسیته از صنایع اتمی.
- تهیه انرژی بسیار فراتر از چند واحد کوچک تولیدی خصوصی است. بهتر است به کل بخش تولید نگاه کنید. بگذارید یک مثال بزنم. در سال ۱۹۹۴.ش عضو شورای تأمین انرژی ایالات متحده بودم. هم بازار انرژی هند را می شناختم و هم بازار انرژی آمریکا را و بسیار مخالف قرارداد شرکت انرون در هند بودم، اما هیچ کس توجه نکرد. طرح ما این بود که در هند به جای بالا بردن پنج درصدی انرژی الکتریسیته طبق قرارداد انرون، تعداد زیادی از تجهیزات عوض و به روز شود تا کارآیی آن بالا رود. تعقیب انرژی هسته ای در الکتریسیته برای جامعه کارآیی مثبتی نداشته و اوضاع را وخیم تر کرده است. الان نه صنایع کوچک و نه صنایع متوسط برق قابل اعتماد ندارند. صنایع بزرگ که دیگر تکلیفشان مشخص است.
* آیا شما در کل مخالف فعالیت اتمی هند و همکاری های هند با آمریکا هستید؟
- بهتر است به کاربرد آن نگاه کنید. تأسیسات اتمی در کشورهای بزرگ کاربرد دارد و به صرفه کشورهای کوچک نیست. اما پرسش این جاست که آیا این تأسیسات اتمی می تواند نقش مثبتی در زیرساخت تولیدی کشور داشته باشد؟ در مورد هند باید بگویم که من به چند دلیل با انرژی اتمی مخالفم: نخست این که هزینه آن بسیار بالاست. دوم این که با وضعیت هند حتی ساخت یک صد راکتور نمی تواند اعتماد تأمین انرژی را به صنعت بدهد. مشکل هند این جاست که وارد همکاری اتمی با آمریکا شد، به دو دلیل؛ یکی این که تأمین انرژی داشته باشد و دوم این که در شورای امنیت سازمان ملل صاحب کرسی شود. من که فکر نمی کنم آمریکایی ها اجازه دهند حتی یک عضو با حق وتو به شورای امنیت اضافه شود. بحث همکاری اتمی هند و آمریکا هم که ممکن نیست چرا که افراد زیادی در آمریکا از جمله دو کنگره موافق این کار نیستند.
بحث اتمی هم یک موضع ایدئولوژیک است. بمب اتمی برای آمریکا و شوروی تبدیل به این شده بود که تمام مشکلات بشری را با آن حل کنند چون قدرت آنها زیاد می شد. در سالهای ۱۹۴۰ هم هند تصمیم گرفت به قدرت اقتصادی تبدیل شود و یکی از نهادهای تبدیل یک کشور به مدرنیته بمب اتمی بود. مشکل از این جا شروع شد که ما خواستیم مثل آمریکا و یا انگلیس شویم. فناوری را به دست آوردیم اما بدون ایدئولوژی و نتیجه این شد که برای ما بزرگی و قدرت به همراه نیاورد.
* اشاره کردید که دو کنگره آمریکا با همکاری هسته ای آمریکا و هند مشکل دارد و گفتید که هند به چیزهای زیادی نرسیده. چه چیز را هند از دست داده است؟
- هند رابطه خود با ایران را به خطر انداخت. فقط بحث ایران نبود و این کار بحث بازار انرژی غرب آسیا و آسیای مرکزی را خراب کرد چرا که اگر هند در این منطقه متمرکز شود، مشکلات تهیه نفت و گاز ندارد. بحث همکاری با ایران، چه در خرید گاز و چه در انتقال خط لوله، بسیار مثبت و مفید است. نه تنها قدرت استراتژیک دارد که به لحاظ اقتصادی نیز بسیار ارزان است. ایران صاحب دومین منابع غنی گاز است که دو کاربرد اصلی دارد: تولید الکتریسیته و تولید سوخت برای حمل و نقل. در حال حاضر چند شهر بزرگ و پرجمعیت هند به دلیل آلودگی هوا، به سوخت گاز مایع روی آورده اند. بهترین رابطه با آمریکا حتی درصدی از مشکلات بازار انرژی ما را حل نمی کند.
* پس به نظر شما خراب کردن روابط با ایران به خاطر آمریکا به صرفه نیست؟
- یک بحث استراتژیک این جا مطرح می شود. در زمان حکومت «تاراپور» در هند، روابط هند و آمریکا بسیار عالی بود و آمریکایی ها قول تهیه سوخت را به هند داده بودند. پس از آن هند کاری کرد که آمریکایی ها دوست نداشتند اما مسبب آن آمریکایی ها بودند. در ۱۹۷۴ آمریکا ناوگان هوایی خود را به بمب اتمی مجهز کرده و به اقیانوس هند فرستاد تا هند را تحت فشار قرار دهد، هند هم در پاسخ به این کار همان سال بمب اتمی را آزمایش کرد. هنوز در آمریکا هیچ کس نمی داند که آمریکا هند را به این سمت هل داده و آنها تقصیر را گردن هند می اندازند. آمریکا هم در پاسخ به این کار هند را تحریم انرژی کرد. به یاد داشته باشیم که هیچ رابطه ای دائمی نیست. این منافع هستند که دائمی اند. مقامات فعلی هند روابط خوبی با آمریکا دارند و فکر می کنند که دائمی است. اما در این روزها هند باید به سمت آنچه برود که می خواهد و از این رو هم باید تلاش کنند که هند آنچه می خواهد از ایران را به دست آورد. کاری که هند کرد خطر محض بود. اگر هند همراه آمریکا شود تا پرونده ایران در آژانس بین المللی انرژی اتمی به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع شود، روابط ایران و هند از بین می رود.
* آیا فکر می کنید همکاری اتمی هند با آمریکا قابل مقایسه با تبادل انرژی میان ایران و هند است؟
- گاز مصرفی هند الان از شرکت بریتیش ثرمال یونیت تهیه می شود و هر مترمکعب آن بین ۱۳ تا ۱۴ دلار هزینه دارد. گاز مصرفی هند که از ایران قرار است بخرد حدود ۵/۳ تا ۴ دلار در هر مترمکعب است. این قیمت نه تنها پایین تر از نرم جهانی است که می تواند تمامی انرژی مصرفی هند را پوشش دهد و از قابل اعتمادترین انرژی های مورد نظر هند است.
همکاری خط لوله گاز هند با پاکستان و ایران فقط بحث تجاری نیست، بلکه همکاری استراتژیک این سه کشور را در منطقه افزایش می دهد که از قضا هر سه کشور به شدت به آن محتاج هستند.
* فکر می کنید که تأسیسات اتمی هند قابلیت کارآیی بالاتر را دارند؟
- گزارشهایی که از تأسیسات اتمی هند رسیده بسیار آزارنده است اما خوشبختانه هنوز با وضعیت اسفباری مواجه نشده ایم و حداقل هنوز حادثه ای چون چرنوبیل اتفاق نیفتاده است. در حال حاضر برخی از تأسیسات ما در حد استاندارد است اما برخی هم مثل آن چه در «کالپاکام» هست از وضعیت مناسبی برخوردار نیست.
* به عنوان پرسش آخر، چه قدر اتحاد هسته ای با آمریکا به قدرت بین المللی هند کمک می کند؟
- پیشنهاد آمریکا در حال حاضر نه به نفع هند است و نه ارزشی دارد و نه موقع مناسبی ارائه شده است؛ به ویژه این که هند در حال حاضر پیشتاز در جنبش غیرمتعهدها است. آمریکا در حال حاضر به بازرسان آژانس اجازه حضور نمی دهد و هند هم که جزو معاهده NPT نیست. آنچه هند الان باید انجام دهد این است که یک برنامه کاری هسته ای طراحی کند کاملاً هماهنگ با آنچه در دنیا اجرا می شود و زیر بار آپارتاید هسته ای نرود.
منبع: ردیف نیوز
دکتر آرجوان ماکیجانی،
ترجمه: کامبیز توانا

منبع : روزنامه همشهری