تب وتاب انرژی و خواب آشفته اژدهای زرد

چین پر جمعیت ترین کشور جهان با جمعیتی حدود ۳/۱ میلیارد نفر (۲۰ درصد جمعیت جهان )، در سه دهه گذشته ۵ دوره تحول اقتصادی و ده برنامه عمرانی را پشت سرگذاشته است. که در بیشتر دوره ها رشد تولید ناخالص داخلی آن از مقدار برنامه پیشی گرفته و این کشور را از تحولات عمده ای برخوردار کرده است.
اتخاذ سیاست درهای باز، آزا د سازی اقتصاد با حفظ مالکیت دولت، رها شدن از سیستم "مدیریت سنتی " و جداسازی مالکیت از مدیریت در واحدهای تولیدی و ورو د به سازمان تجارت جهانی با۱۲۸ نوع کالا در سال ۲۰۰۱ مهمترین اقدام های دولت در این راستا به شمار می رود.
چین بعد از ایالات متحده امریکا، از نظر مصرف انرژی مقام دوم را در جهان داراست. در این کشور زغال سنگ مهمترین منبع انرژی به شمار می رود که از نظر تولید و مصرف آن در جهان بیشترین مقدار را به خود اختصاص داده است. به علت افزایش تقاضای نفت در دو دهه گذشته، این کشور یکی از مؤثرترین کشورها در بازار نفت جهان به شمار می رود. اقتصاد چین در سالهای اخیر از بیشترین رشد برخوردار بوده است، چین دارای اقتصاد مختلط (ترکیبی از شرکت های دولتی و خصوصی ) و جذب سرمایه گذاری خارجی است.
●ساختار انرژی در چین
بخش انرژی چین توسط سه سازمان دولتی اداره می شود. اولین بخش که مربوط به سطح وزارتی است .فعالیت های بسیار متمرکز در امور انرژی هسته ای و نفت را در دست دارد و پس از آن وزرای انرژی و شرکت های تابعه دولتی هستند که در بخش های برق و زغال سنگ فعالیت می کنند.سومین مرکز دولتی اداره کننده در بخش انرژی چین، کمیسیون برنامه ریزی دولتی است که مسولیت تصویب پروزه ها، تخصیص بودجه و تأمین منابع مالی را به عهده دارد. علاوه بر آن کمیسیون های تجارت و اقتصادی دولت و علوم و تکنولوژی نیز در مجموعه بخش انرژی و توسعه آن قرار می گیرند و در نهایت شرکت ملی سرمایه گذاری انرژی چین مسوولیت سرمایه گذاری در خارج از کشور را بر عهده دارد.
●سیاست های انرژی
دولت چین برای ارتقاء سطح توسعه در نقاط مختلف کشور،سیاست هایی را اتخاذ کرده که در برنامه های پنج ساله خود آنها رابرای هر یک از بخش های اقتصادی کشور به کمک وضع قوانین و مقررات خاص لحاظ کرده است. اهداف عمده برنامه پنج ساله (۲۰۰۵ – ۲۰۰۱ ) چین عبارت بودند از:
۱- تنوع بخشیدن در مصرف حامل های مختلف انرژی،
۲- افزایش امنیت انرژی،
۳- افزایش کارآیی و شدت انرژی،
۴- بهبود ساختار عرضه و تقاضای انرژی،
۵- افزایش فعالیت در وضع قوانین و مقررات لازم در حمایت از حفظ محیط زیست.
در زمینه تنوع بخشیدن به مصرف انرژی، تلاش برای توسعه مصرف گاز و دیگر انرژی های تجدید پذیر و نیز توسعه انرژی هسته ای مد نظر قرار گرفته است. دولت چین در اتخاذ تدابیر فوق عوامل مهمی از جمله روند مصرف ذغال سنگ به عنوان یکی از منابع تأمین انرژی اولیه در کشور تا میزان ۶۴ درصد کل انرژی مورد مصرف کشور، و طراحی هایی نیز برای ذخیره سازی نفت برای شرایط اضطراری و در هنگام کاهش عرضه نفت در نظر گرفته شده است. و این کشور تلاش زیادی کرده تا خود را با بازار های جهانی انرژی مرتبط سازد،
به طوری که از سرمایه گذاری شرکت های خارجی برای فعالیت در بخش بالا دستی انرژی کشور استقبال می کند.
●وضعیت انرژی
این کشور پر جمعیت جهان در طول سه دهه گذشته، از رشد اقتصادی بسیار سریعی برخوردار بوده است به طوری که تولید ناخالص داخلی آن از سال ۱۹۷۱ تا۲۰۰۵ از رشدی معادل ۲/۸ درصد برخوردار بوده است که با مقداری معادل ۹/۴ هزار میلیارد دلار در سال ۲۰۰۰ ، چین را به عنوان دومین اقتصاد بزرگ جهان پس از ایالات متحده امریکا معرفی کرده است. با ورود چین به سازمان تجارت جهانی در اواخر سال ۲۰۰۱ ، انتظار می رود که در آینده نزدیک این کشور در زمره ده کشور اول جهان در تجارت بین المللی به شمار رود.
چین به عنوان دومین کشور عمده مصرف کننده انرژی جهان، هماره نقش کلیدی و مهمی را در بازار انرژی جهان ایفا کرده است و از نظر تولید انرژی پس از امریکا و روسیه در جایگاه سوم قرار داشته است. اگر چه در ده سال گذشته استفاده از انرژی های نو در چین رشد سریعی یافته است بااین حال واردات نفت این کشور نیز از رشد بالایی برخوردار بوده است. این کشور یکی از مصرف کنندگان عمده بیوماس و سوخت های سنتی در جهان به شمار می رود.
چین از نظر مصرف زغال سنگ به عنوان مهمترین منبع تأمین انرژی در جهان در مقام اول جای دارد و ۳۱ درصد زغال سنگ مصرفی جهان را در سال ۲۰۰۳ به خود اختصاص داده است. زغال سنگ حدود ۵/۶۴ درصد نیاز چین را به انرژی تأمین می كند و تقریبأ ۹۰ درصد انرژی مصرفی در بخش الکتریسیته به زغال سنگ اختصاص داشته است.
در این میان نفت با ۵/۲۴ درصد و پس از زغال سنگ دومین منبع مهم انرژی مورد نیاز چین بوده و گاز طبیعی و برق نیز تقریبأ به ترتیب به ۱/۳ و ۹/۷ درصد انرژی مصرفی چین را در بر گرفته است.
با اینکه مصرف زغال سنگ در این کشور بسیار بالاست ولی تکنولوژی سوخت این ماده انرژی زا در چین کارا نیست، به همین دلیل در سال ۲۰۰۰، حجمی بالغ بر ۱۴ درصد انتشار گاز آلاینده گاز کربنیک به این کشور اختصاص داشت که حدود ۳ میلیارد تن را در برمی گرفت به طوری که از نظر میزان آلایندگی چین پس از ایالات متحده در ردیف دوم قرار دارد.
چین از نظر برخورداری از ذخایر انرژی، کشور ثروتمندی است، به طوری که در ابتدای سال ۲۰۰۴، دارای ذخایر قابل ملاحظه زغال سنگ معادل ۵/۱۱۴ میلیاردتن (۶/۱۱ درصد کل ذخایر زغال سنگ جهان )، ۸/۱ تریلیون متر مکعب ذخایر اثبات شده گاز (یک درصد مجموع ذخایر اثبات شده گاز جهان ) و ۷/۲۳ میلیارد بشکه نفت خام (۱/۲ درصد مجموع ذخایر اثبات شده نفت خام جهان) را داراست. اما مشکل چین در این زمینه پراكندگی ذخایر در سطح کشور و دور نواحی مورد نیاز است، به طوری که بخش عظیمی از ذخایر گاز و زغال سنگ در بخش های شرقی و شمال غرب چین واقع شده اند ، در حالی که مهمترین نواحی مصرف کننده انرژی در کشور در بخش های شرقی و جنوب یا سواحل آن در دریای چین قرار دارند که انتقال انرژی مورد بیاز از مبادی تولید به مقاصد مصرف ، سرمایه گذاری بسیاری را طلب می کند.

منبع: مجموعه گزارش کشوری انرژی، چین، موسسه مطالعات بین المللی انرژی – تهران ۱۳۸۴

منبع : پایگاه اطلاع رسانی وزارت نیرو