رازداری ، زیربنای صدور گواهی

یکی از اصول اولیه اخلاقی در حرفه پزشکی، اصل رازداری است که تقریباً در تمامی‌سوگندنامه‌های پزشکی به آن اشاره شده؛ برای مثال در سوگندنامه بقراط آمده که «با پرهیزکاری و تقدس زندگی و حرفه خود را نجات خواهم داد و.... از هرکار آلوده‌کننده.... اجتناب خواهم کرد» و نیز در سوگندنامه پزشکی دانشکده پزشکی تهران آمده که «.... کارهای مربوط به حرفه خود را مطابق با شرافت و وجدان انجام دهم و....»
سر حرفه‌ای عبارت است از تمامی‌اطلاعاتی که پزشک به علت شغل خود (یعنی به جهت پزشک بودن) از بیمار خود به دست می‌آورد که این امر شامل کلیه مواردی است که بیمار از بیماری خود برای پزشک بازگو می‌کند و همچنین کلیه مواردی که پزشک در حین معاینه بیماراز آنها مطلع می‌گردد و در نهایت کلیه مواردی که پزشک از اطرافیان و یا محیط اطراف بیمار در می‌یابد در واقع رازداری پزشکی، حتی اسرار خانوادگی بیمار را نیز شامل می‌گردد.
علاوه بر پزشکان تمامی‌ کسانی که که با ایشان در محل کار همکاری می‌نمایند(پرستار، ماما، داروساز و حتی منشی مطب) نیز موظف به حفظ سر حرفه‌ای می‌باشند منتها در این میان وابستگان به حرفه پزشکی مثل پرستار و ماما شخصاً باید جوابگو باشند ولی مسوولیت سایر افراد (مانند منشی مطب) با پزشکی است که آنان را به کار گمارده است.
فلسفه اصلی سر حرفه‌ای، جلب اعتماد و اطمینان بیمار است که بتواند بدون هیچ‌گونه دغدغه و نگرانی اسرار خود را به پزشک بگوید و نگران افشای آن نباشد . اگر بیمار از افشای راز خود توسط پزشک یا سایر کادر درمانی نگران باشد مسلماً بسیاری از مطالب را از پزشک پنهان می‌کند و در نتیجه پزشک به تشخیص صحیح نمی‌رسد و یا اصلاً بیمار، به پزشک مراجعه نمی‌کند و چه بسا که بیماری‌های مسری خطرناکی مانند هپاتیت و ایدز و پاره‌ای بیماری‌های STD در جامعه گسترش لجام‌گسیخته‌ای یابد. پس مصالح فرد و جامعه هر دو ایجاب می‌کند که سر حرفه‌ای و رازداری پزشکی رعایت گردد. در امر گواهی‌نویسی نیز پزشک باید به امر رازداری و حفظ سر حرفه‌ای توجه نموده و بدون اجازه بیمار، اسرار وی را در گواهی افشای ننماید.
▪ رازپوشی نسبت به مراجع قضایی: پزشک هرگز راساً اقدام به دادن گزارش به مقامات قضایی در خصوص بیمار خود نخواهد کرد (مگر در مواردی که قانون پزشک را موظف به این امر کرده باشد). در ضمن اگر مرجع قضایی براساس موازین قانونی از پزشک در مورد بیمارش کتبا سوال نمود در این حالت پزشک موظف به پاسخ است ولی پزشک تنها در خصوص سوالی که شده پاسخ می‌دهد و نه یک کلام بیشتر. پزشک می‌تواند به سوال شفاهی مراجع قانونی یا قضایی پاسخ نداده و ضمن سکوت، درخواست استعلام کتبی نماید، ولی پزشک اجازه ندارد که به مراجعه مذکور پاسخ دروغ دهد.
▪ رازپوشی در ولادت: تولد هر نوزاد (حتی اگر نامشروع باشد) باید ثبت شده و به مقامات مربوطه اعلام گردد تا با مشکلاتی مانند بچه‌کشی و کودکان سرراهی و خرید و فروش نوزادان روبه‌رو نشویم. پس در خصوص صدور گواهی ولادت رازداری مفهومی‌ندارد.
▪ رازپوشی در ارتباط با ادارات بیمه: در این موارد باید به منظور تعیین میزان خسارت قابل پرداخت، ضایعات و نقص عضو احتمالی موجود در بیمار، اعلام گردد، چرا که میزان خسارتی که شرکت‌های بیمه پرداخت می‌نمایند کاملاً وابسته به میزان و نوع ضایعاتی است که توسط پزشک اعلام می‌شود.
در صورتی که بیمار رضایت به اعلام این ضایعات و نوع و شدت از کار افتادگی خود نداشته باشد پزشک باید در گواهی اعلام نماید که بیمار حاضر به افشای بیماری خود نیست.
▪ رازپوشی در اعلام فوت: یکی دیگر از مواردی که رازداری در آن، قانوناً منع شده است، صدور گواهی فوت می‌باشد که پزشک موظف است بدون هیچ‌گونه پرده‌پوشی علت فوت را در گواهی فوت درج نماید.

دکتر کامران آقاخانی

منبع : هفته نامه سپید