بررسی و مقایسه تنوع گونه‌ای گیاهان دو عرصه تحت چرا و قرق مرتع کهنه لاشک نوشهر

مرتع یک اکوسیستم طبیعی است که در بر گیرنده منابع عظیمی از ذخایر ژنتیکی و تنوعی از گونه های گیاهی است که همواره این گوناگونی زیستی، متضمن پایداری مرتع در مقابل عوامل متغیر محیطی و زیستی است. یکی از فشار های مخرب فیزیکی بر عرصه مرتع که باعث کاهش تنوع و از بین رفتن عناصر گیاهی حساس می گردد، چرای مفرط دام می باشد. بررسی های زیادی نشان می دهد که چرای دام باعث کاهش تنوع گونه ای می گردد. در همین رابطه به منظور بررسی اثرات چرای دام در تغییر و کاهش تنوع گونه ای مرتع و مقایسه آن با عرصه قرق و نیز اثبات اثرات مثبت قرق در رابطه با حفظ تنوع گونه ای و نمایش پتانسیل های رویشی مراتع دو نوع عرصه متفاوت قرق شده و تحت چرا، در مرتع کهنه لاشک کجور واقع در ۶۵ کیلومتری جنوب نوشهر انتخاب گردید. با استفاده از روش پلات های حلزونی، حداقل سطح قاب نمونه ۱ متر مربع به دست آمد. بر اساس روش میانگین تجمعی گونه غالب، تعداد ۲۰ قاب در هر واحد تعیین و به روش نمونه برداری سیستماتیک-تصادفی در طول ۲ ترانسکت به درازای ۱۰۰ متر و به فاصله ۵۰ متر از یکد یگر مستقر شد. فهرست کلیه گونه های موجود به همراه ارزش های فراوانی مربوط به هر گونه نیز ثبت گردید. نتایج حاصل از برداشت های صحرایی، شناسایی تعداد ۱۰۲ گونه گیاهی می باشد که در عرصه قرق و تحت چرا به ترتیب ۹۹ و ۵۸ گونه بود. جهت محاسبه تنوع و مقایسه آن در دو منطقه، با استفاده از شاخص های عددد ی و پارامتریک، از نرم افزار های تخصصی اندازه گیری تنوع استفاده شد. نتایج بدست آمده از تجزیه و تحلیل داده های فراوانی گونه ها در دو عرصه، نشان داد که عرصه قرق در تمامی شاخص های عدد ی از نظر غنا، یکنواختی و تنوع گونه ای بیشتر از عرصه تحت چرا بود و آزمون آماری t غیر جفتی معنی دار بود ن تفاوت در دو عرصه را بر اساس شاخص شانون نشان داد. همچنین نتایج اندازه گیری تنوع با شاخص های پارامتریک، نشان داد که نیمرخ های تنوع گونه ای در عرصه قرق، همواره در تمامی شاخص ها بالاتر از عرصه تحت چرا قرار گرفتند که بیانگر تنوع بیشتر عرصه قرق می باشد و عد م تقاطع محور ها در طول پارامتر مقیاس، نشان داد که دو عرصه در تمامی موارد، قابل مقایسه می باشند. به علاوه عرصه قرق شده به علت در بر داشتن مجموعه ای متنوع تر و در نتیجه حضور متعاد ل گونه ها با دامنه های اکولوژیک متغیر، از پایداری اکولوژیکی بیشتری در مقابل عرصه تحت چرا بر خوردار است.

ابوالفضل اسلامی
حبیب زارع
طیبه امینی اشکوری
حمید اجتهادی
بهنوش جعفری گرزین

منبع : پایگاه اطلاعات علمی