یک گام به جلو

● تحلیل دور دوم مذاكرات آمریكا و ایران در گفتگو با یك كارشناس
دور دوم مذاكرات در عراق به درخواست رسمی آمریكا در چند روز آینده برگزار می شود در حالی كه تحلیل ها و دیدگاههای مختلفی درباره اصل این گفتگو و نیز شرایط و رویكردهای پیرامونی آن وجود دارد.
از این جمله است، ابراز تردیدها در نیت واقعی اشغالگران از مذاكرات و اینكه تماسهای یاد شده برای حل واقعی مشكلات است یا كاستن از فشارهای سیاسی داخلی و خارجی و مهمتر اینكه آثار و بازخورد این تماسها از چه كیفیتی در عرصه عمل برخوردار است.
مجید صفاتاج، كارشناس مسایل منطقه، میهمان گفتگوی گروه سیاسی قدس در این باره است.
▪ آقای صفاتاج! دور دوم گفتگوها به تأكید و اصرار دولت عراق و با درخواست رسمی آمریكایی ها پذیرفته شد. در حالی كه مذاكرات نخست در عمل به تورق دفترچه خاطرات مبتنی بر گلایه ها و نقدها به عملكرد دو طرف در حوزه عراق گذشت. آیا در این دور می توان انتظار نزدیك شدن و یا حتی ورود مذاكرات به عرصه عملیاتی را داشت، این دیدگاه هنوز خوش بینانه است؟
این یك امر طبیعی است كه مذاكره میان ما و آمریكا پس از سه دهه روابط تیره را نمی توان محدود و محصور به یك دور گفتگو كرد، بنابراین تداوم مذاكرات یك امر بدیهی است تا فرآیند مذاكرات به سرانجامی معین برسد.
بنابراین دور نخست اگرچه به تعبیر شما به بیان گلایه ها گذشت، باید آغاز یك فرآیند به درخواست آمریكا باشد زیرا نقش بی بدیل ایران در مسایل منطقه امروز غیرقابل انكار است. بنابراین گفتگو با ایران از سوی آمریكایی كه در باتلاق عراق گرفتار شده از سوی كنگره و سنا زیر فشار است و حتی برخی جمهوری خواهان هم دولت را به پذیرش واقعیات ایران ترغیب می كنند، اتفاقی بود كه باید رخ می داد.
▪ پس با این وصف، ورود به دور دوم مذاكرات و پذیرش آن، نه بر مبنای تحلیل نتیجه دور اول كه بر پایه همان سیاستی بود كه اصل مذاكره را توجیه كرد؟!
بله! معتقدم مذاكرات دوم همه در راستای همان سیاستهای دور اول گفتگوها بوده، اما نكته ای كه باید مورد توجه ما باشد این است كه همانطور كه مقام معظم رهبری تبیین فرمودند مذاكرات باید بر پایه سه اصل عزت، حكمت و مصلحت باشد و این سه اصل به موازات هم دنبال شوند.
باید توجه داشته باشیم كه در این صورت ما در موضع برتر قرار خواهیم داشت زیرا مذاكره اگر چه می تواند آغاز فرآیندی برای رفع اختلافها و حركت به سوی عادی سازی روابط یا برقراری آن باشد، اما نوعی مبارزه و یا جنگ سیاسی هم هست. جنگی كه سلاح آن اندیشه و میدان آن میز گفتگو است.بنابراین با وجود اینكه در دور اول، بیشتر مسایل لاینحل باقی مانده، دور دوم می تواند یك گام از شكوائیه ها به جلوتر حركت كند.
▪ اما هیچ نشانه ملموسی از حسن نیت در رفتار آمریكایی ها مشاهده نمی شود. اگرچه به تعبیر برخی مسؤولان آثار خصومت نیز دیده نشده و شرایط خنثی است، اما این شرایط خنثی فضایی منفی برای مذاكرات است، در حالی كه مثلاً آزادی گروگانها می توانست یك حركت مثبت در شرایطی باشد كه دو طرف معتقد هستند در شرایطی قرار ندارند كه برای هم پیش شرط بگذارند؟!
بر این باورم كه این گفتگوها می تواند دو نتیجه را برای آمریكا دربرداشته باشد، یعنی هم از شدت اختلافها بكاهد و هم افكار عمومی و گروههای سیاسی را در داخل آمریكا و عرصه بین المللی تحت تأثیر قرار دهد.پس این دو هدف به موازات هم دنبال می شوند، ضمن اینكه از سیاستها و تفكرات بنیادی آمریكایی ها است كه به هر صورت ممكن از هژمونیهای منطقه ای بویژه جمهوری اسلامی ایران جلوگیری كنند.
در هر حال، بحث حسن نیت را نمی توانیم مطرح كنیم كه در رفتار آمریكایی ها وجود دارد. اما این جمله باز به این معنا نیست كه اگر آنها حسن نیت ندارند ما باب مذاكره را در شرایط مساعد و برابر و با تأكید بر اصول عزت، حكمت و مصلحت ببندیم. در مجموع معتقدم شرایط ما در دور دوم گفتگوها بالاتر و بهتر از دور نخست آن است و می توانیم خواسته ها و انتظارات بیشتری را در برابر توقعات آمریكایی ها مطرح كنیم.

آرش خلیل خانه

منبع : روزنامه قدس