نسل سرگردان

روز نهم آوریل سال ۱۹۴۸ میلادی «چایم وایزمن» رهبر سازمان جهانی صهیونیست ها در نامه ای خطاب به «هری ترومن» رئیس جمهور وقت آمریکا نوشت؛ «مردم ما باید میان تشکیل دولت و افراط گرایی یکی را انتخاب کنند.» پنج هفته پس از ارسال این نامه، وایزمن به عنوان رئیس دولت یهودی انتخاب شد. از این واقعه هنوز چند ساعت نگذشته بود که ترومن تشکیل چنین دولتی را به رسمیت شناخت. کارشناسان امور بین الملل بر این باورند که گفته های وایزمن کاملا حقیقت نداشته اند. در دوران جنگ جهانی دوم دسته ای از یهودی ها توسط نازی ها به قتل رسیدند. یهودی هایی که به آمریکا پناه بردند، در امان بودند و در همان جا، پایه های زندگی خود را بنا کردند.
از دید یهودی هایی که برای در نسل در ایالات متحده آمریکا بسر می برند «اسرائیل» مرکز جامعه یهودیان جهان به حساب می آید. اهمیت اسرائیل برای یهودیان آمریکایی به دلیل آن نیست که مثلا اگر اوضاع در آمریکا به هم ریخت به اسرائیل پناه ببرند بلکه اهمیت این سرزمین در آن است که یهودیان سرزمین اسرائیل را جزیی از تاریخ خود می پندارند. از دید مادربزرگ ها و پدربزرگ های آنان دین یهودیت فقط یک مذهب عمومی است، در حالی که از دید اسرائیلی ها دین یهودیت به معنی تشکیل ملتی است که بیش از یک سوم آن از میان رفته و اراضی فلسطین را در اشغال خود دارد.
اسرائیل از همان بدو تشکیل نخستین حکومت باعث ایجاد توهم در میان یهودیان شد. هدف اصلی تشکیل اسرائیل آن بود که برای ملتی که در هیچ بخشی از جهان امنیت نداشت مکانی برای زندگی پیدا کنند. هنوز در میان یهودیان افرادی هستند که اعتقاد دارند قوم یهود می توانست در کشورهای مختلف به طور پراکنده به زندگی خود ادامه دهد و در این حال وحدت خود را نیز حفظ کنند.
بحران جدیدی که اسرائیل با آن دست به گریبان شده این است که بسیاری از مردم اسرائیل افرادی سکولار هستند و با مذهب سروکاری ندارند. در طرف دیگر حکومت این کشور به دست افراط گرایان مذهبی اداره می شود. حال این سوال مطرح می شود که جامع یهودی ها خارج از اسرائیل که به زندگی بی دغدغه و آزادتری باتجربه می کنند، چگونه می توانند با اندیشه تشکیل وحدتی به نام اسرائیل روبه رو شوند؟
روزگاری بود که یهودی ها به تشکیل سرزمینی به نام اسرائیل افتخار می کردند ولی یهودی هایی که خواستار زندگی مسالمت آمیز هستند چگونه باید با اسرائیلی تا دندان مسلح روبه رو شوند و آن را بپذیرند؟ شاید به همین دلیل باشد که یهودیان پراکنده در کشورهای جهان در ایجاد رابطه با کشوری به نام اسرائیل با مشکل روبه رو هستند. اکثر کسانی که از ایده تشکیل سرزمینی به نام اسرائیل حمایت می کنند از دسته افراط گرایان یهودی هستند.
با این حال همین عده نیز دریافته اند که قربانی شدن نمی تواند افتخاری برای آنان به همراه آورد و همین امر می تواند منجر به کاهش انگیزه برای حفظ اسرائیل شود. اشغال فزآینده اراضی فلسطینی ها و بمباران بی رحمانه لبنان سبب شده که بسیاری از یهودی ها در رابطه با ایجاد و حتی دوباره میان مردم اسرائیل دلسرد شوند.
اسرائیلی های معدودی وجود دارند که از زندگی در این سرزمین لذت می برند. موج عظیم سفر یهودی ها به اسرائیل متوقف شده و رشد جنبش های یهودستیزی باعث ایجاد تعدیل در ایده های گسترش این سرزمین شده است. در سال های اخیر این تغییرات کاملا مشهود بوده اند. خروج اسرائیل از شهرک های نوار غزه خود گواهی بر این مدعاست. حتی یهودی های جوان به تازگی این پرسش را مطرح کرده اند که سرزمین اسرائیل برای آنان چه معنی و مفهومی دارد.«کارین آویو» و «دیوید اشنیر» دو محقق آمریکایی در کتاب اخیر خود به نام «یهودی های امروز» می نویسند؛ نسل جدید اسرائیل دیگر توجهی به حفظ دستاوردهای نسل های قبل ندارد و بیشتر خواهان زندگی آرام و بی دردسر است.
در سال ۱۹۵۰ «ژاکوب بلاشتاین» رئیس کمیته یهودیان آمریکا خطاب به «دیوید بن گوریون» نخست وزیر وقت اسرائیل گفت؛ «یهودی های آمریکا هرگز احساس نمی کنند که از سرزمین خود دور مانده اند، زیرا به زندگی در این کشور خو گرفته و جزیی از مردم آن شده اند.» در نوامبر همان سال زیو بیلسکی رئیس آژانس یهودیان اسرائیل می گوید؛ «روزی فرا می رسد که یهودیان آمریکا درمی یابند که آینده را باخته اند زیرا آنانی که از سرزمین خود دور مانده اند ناگزیرند همسر خود را از میان یهودی های تبعید شده انتخاب کنند و نسل آنها درگیر ازدواج های داخل گروهی خواهد شد.»
از سال ۱۹۴۸ تاکنون بیش از ۱۲۰ هزار یهودی آمریکایی به اسرائیل رفته اند ولی با این وجود باید گفت که تعداد یهودی های ساکن در ایالات متحده آمریکا برابر با تعداد کل یهودی های ساکن در اسرائیل است. مطالعاتی که توسط «استیون کوهن» جامعه شناس دانشگاه نیویورک صورت گرفت نشان می دهد که فقط ۱۷ درصد از یهودی های آمریکا خود را «صهیونیست» می نامند. با این وجود باید گفت بیشترین حمایت خارجی از سرزمین اسرائیل از جانب یهودی های مقیم آمریکا بوده است. بسیاری از ساکنان شهرک های کرانه باختری رود اردن، یهودی هایی هستند که از آمریکا به اسرائیل مهاجرت کرده اند.
گروه های لابی یهودیان عموما از دولت های اسرائیلی دست راستی حمایت کرده و در قبال اقدام های این جناح از ابراز هرگونه انتقاد خودداری می کنند. آنچه که به این گروه دل و جرات می دهد این است که آنان می پندارند از حمایت ابرقدرتی نظیر ایالات متحده برخوردارند. یهودی های امروز اسرائیل هرگز به چشم خود ندیده اند که چگونه ارتش این کشور در سال ۱۹۶۷ موفق شد ظرف ۶ روز ارتش عظیم سه کشور عرب منطقه را شکست دهد. بعید به نظر می رسد که این عقده فکر کنند اجداد و پدران آنها کار قهرمانانه ای انجام داده اند.
در سال ۲۰۰۳ میلادی دو محقق به نام های آندرآ و چارلز برونفمان در گزارشی تحت عنوان «اسرائیل در عصر امینم (خواننده رپ آمریکایی)» از اختلاف عمیق میان نسل امروز و دیروز اسرائیل پرده برداشتند. استیون کوهن نیز در مطالعات خود به این نتیجه دست یافت که فقط ۵۷ درصد از یهودی های آمریکا اعتقاد داشته اند که مسئله اسرائیل برای آنها از اهمیت ویژه ای برخوردار است و اسرائیل سبب شده که به اصلیت یهودی خود بیشتر فکر کنند. این در حالی است که در سال ۱۹۸۹ بیش از ۷۳ درصد از یهودی های آمریکا موجودیت سرزمین اسرائیل را مهم تلقی می کردند.
دلیل اصلی دلسردی یهودی ها نسبت به اصلیت و سرزمین اسرائیل به سبب جدال میان اعراب و اسرائیل نبوده است، بلکه این امر ریشه های دیگری دارد. بسیاری از یهودیان ساکن در نقاط مختلف جهان از جمله یهودیان اصلاح گرا و محافظه کار هستند و در رابطه با ایجاد ارتباط با بقیه ادیان مذهبی مشکلی ندارند. این در حالی است که اسرائیلی های افراط گرا به شدت مخالفت ازدواج یهودیان با افرادی از ادیان دیگر هستند. همین امر منجر به افزایش دلسردی در میان یهودیان پراکنده در سایر نقاط جهان شده است و این موضوع خیلی پیش از آغاز دور دوم انتفاضه در فلسطین جریان داشته است. با این وجود، وقوع جریان هایی نظیر انتفاضه و یا بحران های دیگر سبب می شود که موج حمایت یهودی ها از اسرائیل شدت گرفته و افزایش یابد.
«هووار ریجر» رئیس جامعه یهودیان متحد می گوید وقتی مردم اسرائیل در جریان بمب گذاری ها به قتل می رسیدند نسل امروز یهودیان جهان همچون پدران خود اقدام به جمع آوری و ارسال کمک به اسرائیل کردند. این موضوع حتی در جنگ اخیر اسرائیل با حزب الله کاملا مشهود بود. ظرف چند روز نخست آغاز جنگ مبلغی حدود ۳۴۰ میلیون دلار برای کمک به یهودیان اسرائیل جمع آوری شد.
از آنجا که سیاستمداران اسرائیل از کاهش موج سفر به این سرزمین واهمه داشتند در سال ۱۹۹۸ طرح «حق تولد در اسرائیل» را ارائه کردند. طبق این طرح به بیش از یکصد هزار جوان یهودی در سرتاسر جهان اجازه دادند که به طور مجانی و به مدت ۱۰ روز به اسرائیل سفر کنند. این امر بیشتر به خاطر آن بود که موج سفر به اسرائیل همچنان ادامه یابد. این طرح در سال های نخست اجرای آن عده زیادی را به اسرائیل جلب کرد و مطالعات نشان می دهد که اجرای آن با موفقیت همراه بوده است.
«مارک هاینس» یک یهودی ۲۴ ساله که در اکوادور به دنیار آمده در سال ۲۰۰۱ به اسرائیل سفر کرد. این جوان اکوادوری که به فکر اسرائیل افتاده می گوید؛ «در کوچه و پس کوچه های اسرائیل بچه هایی را دیدم که در حال بازی فوتبال بودند. در اکوادور نیز می توان همین صحنه را در کوچه ها دید. فقط یک فرق عمده میان آنها وجود دارد؛ اینکه اکوادوری ها به گردن خود صلیب می اندازند و بچه های اسرائیلی بر سر خود عرقچینی می گذارند.

ژیلا رشیدی نیا

منبع : روزنامه کارگزاران