سناریوی برق اوتارپرادش

هنگام استقلال یافتن هند ایستگاههای برق آبی اوتارپرادش تحت نظارت وزارت آبیاری، دولت محلی اوتارپرادش فعالیت می‌كرد و چند نیروگاه كوچك خصوصی حرارتی نیز وجود داشت. در پایان ماه مارس ۱۹۵۱ و آغاز نخستین برنامه عمرانی پنج‌ساله، ظرفیت نصب شده در این ایالت MW۱۲۴۷ در بخش دولتی و MW۹/۵۳ خصوصی و جمعاً ۶/۱۷۸ مگاوات بود.
در پایان ماه مارس ۱۹۵۱ چندین واحد برق آبی و حرارتی وارد مدار شدند و تا ۱۹۵۹ تعداد واحدهای برق‌آبی و حرارتی كوچك افزایش یافت. در ابتدای آوریل ۱۹۵۹ در اجرای بخش ۵ قانون عرضه برق مصوب ۱۹۴۸ شورای برق ایالتی اوتارپرادش (UPSEB) تشكیل شد و تمامی واحدهای برق آبی و حرارتی دولتی و خصوصی تحت نظر آن درآمدند. در برنامه توسعه بعدی ساخت پروژه‌های برق‌آبی و حرارتی تداوم یافت. در نهایت و طی برنامه‌های عمرانی پیاپی مارس ۱۹۹۵ ظرفیت نصب شده برق در این ایالت در بخش دولتی به MW۱۵۰۴ برق‌آبی MW۴۵۴۴ حرارتی و جمعاً به MW۶۰۴۸ رسید.
طی برنامه اصلاحات بخش برق UPSEB به سه سازمان یعنی شركت برق اوتارپرادش (UPPCL) شركت راجیاویدیوت اوتپادان نیگام (UPRVUNL) و شركت برق‌آبی اوتارپرادش (UPHPCL) تبدیل شد. شركت‌های برق حرارتی در ژانویه ۲۰۰۰ به UPRVUNL و برق آبی‌ها به UPHPCL منتقل شدند. در نوامبر این سال به دنبال تشكیل شركت UJVNL (طبق قانون شركت‌ها مصوب ۱۹۵۶) نیروگاه‌های آبی منطقه «اوتارانچال» با ظرفیت نصب شده ۱۰۰۴ مگاوات به این شركت واگذار شد و سهم دولت در بخش برق آبی به MW۵۱۶ كاهش یافت اما واحدهای حرارتی در دست UPRVUNL ماند.
در سال‌های ۴-۱۹۹۳ دولت محلی اوتارپرادش تصمیم گرفت مشاركت بخش خصوصی در تولید برق را ترغیب كند. درنتیجه این كار اجرای طرح‌های حرارتی جواهرپور (MW۸۰۰)،‌روسا (MW۵۶۷)، كوسیكالان (گازی به ظرفیت MW۳۵۵) وطرح برق آبی سرینگر (MW۳۷۰) به بخش خصوصی واگذار شد.
چندی پیش شركت «تاتاپاور» تمایل خود را به ساختن یك نیروگاه حرارتی ذغال‌سوز باظرفیت ۲۰۰۰ مگاوات (در دو مرحله هر كدام (MW۱۰۰۰) در «سونبهادرا» اعلام كرده كه در صورت موافقت سهم دولت ایالتی «اوتارپرادش» چهل درصد خواهد بود. شركت «ریلاپنس انرجی» هم یادداشت تفاهمی برای ساخت نیروگاه گازی به ظرفیت MW۳۷۴۰ در فاز اول امضا كرده و قصد دارد ۱۱۰۰۰ كرور روپیه در این طرح سرمایه‌گذاری كند. ظرفیت نهایی پس از تكمیل MW۷۴۸۰ خواهد بود. زمین برای اجرای طرح در دسترس بوده دولت «اوتارپرادش» آن را به كمپانی واگذار می‌كند و سازمان محیط‌زیست نیز مجوز ساخت پروژه را داده است. در فاز اول سهم دولت ۴۰ درصد خواهد بود.
طرحی برای ساخت واحد حرارتی Anparac در ناحیه پیش گفته وجود دارد كه در واقع فاز سوم دو نیروگاه در حال كار AnparaA و AnparaB است. دولت پیشین این ایالت از موسسه اعتباری OECF برای تامین طرح AnparaC دعوت كرده بود چرا كه این موسسه مراحل A و B را تامین مالی كرده بود اما در این زمینه توافقی حاصل نشد. سپس یادداشت تفاهمی با موسسه اعتباری JBIC امضا شد كه آن نیز به جایی نرسید. در آوریل ۲۰۰۵ دولت فعلی «اوتارپرادش» از هشت شركت هندی برای شركت در مناقصه دعوت كرد. به هر شكل تمایل بر آن است كه این طرح در بخش دولتی ساخته شود. تصمیم نهایی اخذ نشده است.
●مدیریت بار
در فاصله سال‌های ۷۰-۱۹۶۹ تا ۵-۲۰۰۴ بار اتصالی از MW۲۱۷۴ به MW۲۰۱۷۵ یا به عبارت دیگر ۸۲۸ درصد (۲۳ درصد در هر سال) افزایش پیدا كرد اما ظرفیت تولید از MW۱۱۹۳ به MW۴۵۲۵ رسید یعنی ۱۷۹ درصد رشد كرد (۸ درصد در هر سال) برای تامین این فاصله بین عرضه و تقاضا دولت از بخش مركزی تولید برق كمك گرفت. سهم برق تامینی از این بخش از MW۳۵۰ در سال ۸۵-۱۹۸۴ به MW۳۴۸۱ رسید.
●علل كمبود بحرانی برق در اوتارپرادش
- بین ۷۰-۱۹۶۹ تا ۵-۲۰۰۴ بار (مصرفی) ۹ برابر افزایش یافت در حالی كه ظرفیت نصب شده تنها ۴ برابر شد.
- عملیات بهره‌برداری از ۱۹ واحد حرارتی با مجموع ظرفیت MW۱۵۴۹ به دلیل گذشت ۲۵ سال از عمر این تاسیسات دچار افت شدیدی شده است.
- عملیات بهره‌برداری از ۹ واحد برق آبی با ظرفیت مجموع MW۳۳۰ به دلیل گذشت ۳۵ سال از عمر این تاسیسات نیز دچار افت جدی شده است.
- در فاصله ۹۶-۱۹۹۵ تا ۵-۲۰۰۴ ظرفیت مهمی توسط دولت ایجاد نشده و بخش خصوصی نیز در طرح‌های خود پیشرفت چندانی نداشته است.
- وابستگی به سهم برق از بخش مركزی بیش از حد است. در این جا نسبت بخش ایالتی ۵/۳۷ و بخش مركزی ۵/۶۲ و بخش خصوصی صفر درصد است حال آن كه در «هند» میانگین این ارقام برابر ۷/۵۴ درصد در بخش دولتی، ۹/۸ درصد در بخش خصوصی و ۹/۳۶ درصد بخش مركزی است.
- نسبت بخش آبی در مقایسه با بقیه كشور اندك است و به۳/۴ درصد می‌رسد حال آن كه در سطح كشور به متوسط ۲۷ درصد می‌رسد.
●نقاط قوت
- در اصلاحات و بازسازی بخش، واگذاری و تفكیك فعالیت‌ها و پرداخت‌ یارانه‌ها طبق برنامه‌های بازسازی مالی پیشرفتهایی به چشم می‌خورد. دولت اوتارپرادش در زمینه تامین مالی پشتیبانی طرح‌ها از طریق انتشار سهام شركت‌ها فعالیت‌هایی انجام داده كه نتیجه‌اش مثبت بوده و باعث افزایش ارزش تاسیسات شركت‌ها شده است.
- كمیسیون تنظیم مقررات برق به شكلی موثر فعالیت می‌كند.
- پیاده‌سازی اقدام‌هایی چون تشكیل دادگاههای ویژه برای مبارزه با دزدی برق، تفكیك كارهای شركت‌ها، ایجاد مراكز رسیدگی به شكایات مشتریان توام با موفقیت بوده است.
- پیشرفت‌هایی در بخش توزیع از جمله محاسبه با یارانه و تنظیم دقیق صورت‌جلسه در شهرهای اصلی به چشم می‌خورد.
●نقاط ضعف
- وضعیت مالی همچنان در موقعیتی ضعیف قرار دارد. تلفات در شبكه‌های انتقال و توزیع ۴۰ درصد است.
- میزان مصارف اندازه‌گیری نشده و به محاسبه درنیامده بالاست.
- وصول درآمدها از وضعیتی مناسب برخوردار نیست.
- میزان ضرر دفتری محاسبه شده در ترازنامه ۰۳-۲۰۰۲ در سال مالی ۰۴-۲۰۰۳ بیشتر شده و كارهایی مثل حسابرسی انرژی از پیشرفت‌ چندانی بهر‌ه‌مند نشده است.

نشریه IEEMA- نوامبر ۲۰۰۵

منبع : مجله بولتن بین الملل