زندگی در کیش طبقاتی است

كوچه های باریك و تنگ، درهای زنگ زده، بوی گندیدگی كه از آب مانده در منبع ها در هوا پخش است و زنانی با لباس ها و روبنده های سنتی، هیچ شباهتی با منطقه آزاد كیش، یعنی یكی از مراكز جذب گردشگر ندارد. اما این توصیف ها مربوط به صفین قدیم، محل زندگی بومیان جزیره كیش است. افرادی كه در میان آنها معدود كسانی با بضاعت مالی بالا دیده می شوند. بیشتر آنها از طریق ماهیگیری در دو نوبت امرارمعاش می كنند.
عُمَر یكی از همین ماهیگیران است، او در بازار ماهی در صفین قدیم مشغول كار است، فارسی نمی داند، جوانی برای كمك نزدیك می شود، عمر كه از ساكنین اهل تسنن است، تازه از ماهیگیری بازگشته و از صید چندان راضی نیست. او كه یك خانواده هفت نفری را اداره می كند، با انتقاد از وضعیت ماهیگیران می گوید: تمامی هزینه ها دو برابر شده، هزینه بنزین قایق، برق، آب و ...، این قایق هم اجاره است و هر ماه باید اجاره اش پرداخت شود. درآمد ما نیز بسیار كم است. این در حالی است كه منطقه آزاد اعلام كرده نیمی از هزینه آب و برق بومیان كیش را پرداخت می كند. اما به گفته عمر بسیاری از بومیان كه توانایی پرداخت نیمه دیگر را ندارند، در وضعیت نامناسبی به سر می برند. در همین حال محمد یكی از شیعیان صفین كه در كنار مسجد شیعیان این منطقه ایستاده با انتقاد از وضعیتشان می گوید: سال ها پیش زمانی ما بومیان كیش در بهترین منطقه جزیره ساكن بودیم در جایی كه در حال حاضر هتل شایان در آن مكان ساخته شده است. پیش از انقلاب، شاه زمین های ما را خرید و در قبالش خانه هایی با متراژ ۳۰ و ۴۰ متر برایمان ساخت. از آن زمان به بعد ما مانند تبعیدی ها هستیم. نزدیك به سه دهه است كه ما به اینجا كوچانده شدیم.
قرار بود وضعیت كاری مان نیز تضمین شود، اما هر سال دریغ از پارسال. این جزیره محل سكونت اجداد ما بوده، اما وقتی می خواهیم در مناطق دیگر جزیره تردد كنیم، به چشم بیگانگان به ما نگاه می شود. بوی آب مانده فضا را گرفته، با محمد و پسرش به كنار منبعی می رویم كه محل ذخیره آب است. می گوید: هر شب آب قطع می شود و این منابع برای استفاده شبانه است، از طرفی شست و شوی این منابع كار چندان آسانی نیست. آب منبع منشاء آلودگی است و تاكنون نمونه هایی از انگل در خون افراد دیده شده كه نیاز به درمان داشته اند. آب منبع پر از املاح است و مزه خاصی دارد، اما همگی به آن عادت كرده ایم. چند مدرسه در این منطقه وجود دارد كه دانش آموزان در مقاطع مختلف در آن تحصیل می كنند و به گفته یكی از ساكنین قرار است دو مدرسه دیگر نیز در این بخش ساخته شود.
همچنین از سال ها پیش درمانگاهی نیز در صفین برای درمان بیماران وجود دارد. یكی از افراد غیر بومی ساكن كیش وضعیت غیربومیان را چندان بهتر از بومیان نمی داند و می گوید: در این جزیره سیستم زندگی به شیوه طبقاتی است. پولدارها عموماً از خارج جزیره و از پایتخت هستند در جنوب شرق جزیره سرمایه گذاری های متعددی انجام می دهند، منطقه ای كه هر روز در حال پیشرفت است. اما در همین حال تعداد زیادی از غیربومیان كه در این جزیره مشغول بكارند و از پس هزینه های این جزیره بر نمی آیند، مجبور به اقامت در شهرك هایی هستند كه وضعیت نامناسبی دارد و دسترسی به مركز نیز برای این افراد چندان راحت نیست. رضا كه از پنج سال پیش در این جزیره ساكن شده، در حال حاضر تاكسی «نوار سفید» دارد یعنی می تواند در تمامی محدوده جزیره رانندگی كند. یكی از شهرك های محل استقرار افراد غیربومی گیلان كیش است. این شهرك نسبت به مركز شهر بسیار دور است و آب آشامیدنی ساكنین این شهرك از طریق منابعی تامین می شود كه آب بسیار نامطبوعی دارد. برای استحمام نیز آب چاه در اختیار دارند كه به گفته یكی از ساكنین در تابستان شست وشو با این آب مانند نمك سود كردن است. قشری از نمك پس از هر حمام بر بدن می نشیند.
او مسئول نظافت یكی از مراكز خرید در كیش است می گوید: اجاره خانه در كیش بسیار گران است، هزینه مایحتاج غذایی هم بالاست. از طرفی تغییر سیستم لوله كشی به دلیل رسوب آب و پوسیدگی آنها هر دوسال یك بار لازم است كه خود هزینه بر است. به همین دلیل ما در چنین شهركی ساكن هستیم. اما در همین حال افرادی را می شناسم كه در شهرك های اسم و رسم دار ساكنند و وضعیت بهتری دارند. او می گوید: بیشتر اوقات بچه ها در اثر مصرف آب این منابع اسهال می شوند. او می گوید: بیماری های عفونی در این شهرك ها بسیار به چشم می خورد. دیگر منطقه ای كه در كیش با مشكلات روبه رو است، كمپ سحر است. این محل نیز همانند دیگر شهرك ها با مشكلات متعدد روبه رو است. در همین حال كارشناسان در مورد بیماری های مختلف به ویژه اچ آی وی- ایدز در این منطقه نظرات مختلفی دارند. اما نقطه نظر مشترك تمامی آنها عدم آمار و آگاهی در مورد وضعیت این بیماری است. یكی از مسئولان در امر مقابله با این بیماری می گوید: متاسفانه به دلیل اینكه كیش منطقه آزاد محسوب می شود چنین اطلاعاتی به نوعی محرمانه است.
بسیاری نیز وضعیت را مناسب عنوان می كنند و در تلاش برای پاك كردن صورت مسئله هستند. جزیره كیش جمعیت بومی چندانی ندارد و افراد غیر بومی به شكل فصلی در این منطقه ساكن می شوند و یا بسیاری از كارگران فیلیپینی و ... برای تمدید ویزای كار در كشورهای حوزه خلیج فارس به این منطقه سفر می كنند. از طرفی آموزش های لازم برای پیشگیری در این جزیره كمتر به چشم می خورد و به هیچ عنوان آمار دقیقی از وضعیت این بیماری و بیماری هایی چون هپاتیت B و C در این جزیره وجود ندارد. در همین حال كه از شهرك های نامناسب كیش كمتر كسی اطلاع دارد، مردم كیش را مركز تفریحی می دانند و آنجا را محلی بسیار مناسب برای زندگی توصیف می كنند و از دیدنی های آن در بروشورهای اطلاع رسانی بهره می گیرند تا برای سفر آماده شوند. روستای ننه باغو یكی از همین مراكز دیدنی است كه در تمامی بروشورها به آن اشاره شده روستایی كه وضعیت مناسبی ندارد و تنها یك خانوار در آن ساكن است با وضعیتی نامناسب.
این روستا در نزدیكی محلی قرار دارد كه سال ها پیش یك كشتی یونانی در آن منطقه به گل نشسته است و به گفته راننده ای كه به آن منطقه می رفت، اگر این كشتی دیدنی در این منطقه نبود، هیچ كس رغبتی برای آمدن به اینجا نداشت، كمااینكه قلعه قدیمی و نسبتاً مخروبه ای در همین منطقه وجود دارد كه به قلعه جنی معروف است و هیچ كس حاضر نیست به آنجا برود، اگر گردشگری نیز برای دیدن این قلعه علاقه مند باشد، كسی حاضر نیست به او كمك كند و شاید این یكی از دلایل نبود نام این قلعه در فهرست آثار تاریخی و دیدنی این جزیره است. هرچه به مركز كیش و مراكز تجاری این جزیره نزدیك تر می شویم امكانات بیشتر می شود. اما محصولات فرهنگی كمتر به چشم می خورد. در این جزیره تنها یك كتابخانه وجود دارد كه به گفته برخی از ساكنین چندان مجهز نیست.
به تازگی نیز كتابفروشی در یكی از مراكز خرید باز شده است. دو سینما نیز در این جزیره وجود دارد، اما .... هر مركز تجاری كیش مملو از جمعیتی است كه در حال خرید و یا بازدید از ویترین مغازه ها هستند. یكی از مسافرانی كه به كیش سفر كرده می گوید: برای خرید جهیزیه آمده ام، قیمت ها بسیار مناسب است. دیگری می گوید: نباید از مراكز اسم و رسم دار خرید كرد، قیمت اجناس آنها مانند تهران است، باید به مراكز تجاری ارزان و كمتر معروف رفت تا بتوان به راحتی و با قیمت پایین خرید كرد. بسیاری از مسافران تنها برای خرید می آیند، آنها فقط نام شهر تاریخی حریره را شنیده اند، شهری كه بیش از چند صد سال قدمت دارد و هنوز كارشناسان امور باستان شناسی در آن مشغولند. این مسافران اطلاعی از آب انبار، پایاب كاریز، درخت سبز و ... ندارند.

نیكی محجوب

منبع : روزنامه همشهری