ایگوانودون

ایگوانودون یك دایناسور گیاهخوار بود كه بر روی هر انگشت شصتش یك عضو میخی استوانه ای داشت. این دایناسور ۳۰ فوت طول داشت و در طول دوره كرتاسه آغازین یعنی حدود ۱۲۵تا ۱۳۵ میلیون سال پیش زندگی می كرد.
● آناتومی:
ایگوا نودون دایناسوری بود كه منقار ( پوزه ای ) بدون دندان و شاخ مانند و دندانهای گونه ای متراكم داشت. ایگوانودون در هر دستش چهار انگشت به اضافه یك عضو میخ مانند مخروطی شكل داشت( این عضو عمود بر سایر انگشتان بود). این میخهای شصتی احتمالا" به منظور دفاع و به دست آوردن غذا به كار میرفته است: این میخها ۲تا ۶ اینچ طول داشتند. ایگوانودون دمی طویل، مسطح و سخت، پاهای ۳ انگشتی با پنجه های سم مانند داشت. پاهای این دایناسور بسیار بزرگتر از بازوهایش بود.
ایگوانودون حدود ۳۰ فوت(۳/۹ متر) طول و ۱۶ فوت(۵ متر) بلندی داشت، طول ران این دایناسور ۹ فوت(۷/۲ متر) و ۴تا۵ تن وزن داشت.
● زمان زیست:
ایگوانودون در دوره كرتاسه آغازین حدود ۱۳۵-۱۲۵ میلیون سال پیش زندگی می كرد. ابر قاره پانجه آدراین زمان شكسته شد، اما ایگوانودون همراه با گسترش قاره ها به جز قاره قطب جنوب در همه جا خودش را منطبق كرد. دایناسورهای هم عصر ایگوانودون با ریونیكس، براكیوساروس و هیپسیلوپودون می باشد.
● رفتار:
ایگوانودون دایناسوری گیاهخوار بود دلایل این امر لایه های استخوان دار كشف شده در بلژیك است. در این لایه های زغال دار با توجه به انبوه فسیلهای ایگوانودون كه با هم یافت شدند پیشنهاد می شود كه آنها در طول زندگیشان با هم زندگی می كردند.
● تغذیه و دندان:
ایگوانودون یك دایناسور گیاهخوار بود كه از گیاهان تغذیه می كرد. احتمالا" این جانور سیكاتها و سایر گیاهان ما قبل تاریخ را با پوزه دندان دار خود، می خورد. در قسمت جلوئی دهان این دایناسور دندانی وجود نداشت، اما وجود دندان های قوی (با اندازه حدود ۲ اینچ) در طرفین آرواره های این دایناسور به آن كمك می كرد تا گیاهان را به خوبی كنده و بخورد.
● هوش:
ایگوانودون یك اورنیتوپود است، هوش این دایناسور (هوش دایناسورها با توجه به نسبت بین مغزشان با وزن بدن آنها یا EQ سنجیده می شود) در میان سایر دایناسورها متوسط بود.
● تحرك:
ایگوانودون بر روی دو پا می دوید و بر روی چهار پا راه می رفته است، و اختمالا" دایناسوری تندرو بود. دیرینه شناس انگلیسی بنام دیوید نرمن نشان داد كه برخی از ایگوانودونهای بالغ، چهارپا بوده اند. ایگوانودون با سرعت ۱۵تا۲۰ كیلومتر بر ساعت حركت می كرد. سرعت دایناسور ها بر اساس مورفولوژی بدنشان( خصوصیاتی نظیر طول پا و وزن بدن آنها ) و ردپاهای فسیل شده شان تعیین می شود.
● كشف فسیل:
ایگوانودون بوسیله گیدئون مانتل در سال ۱۸۲۵ نامگذاری شد. دندانها و تعداد كمی از استخوانهای این دایناسور در سال ۱۸۲۲ ( احتمالا" بوسیله همسر گیدئون مانتل: خانم ماری مانتل) در سوسكس( جنوب انگلستان) كشف شد. مانتل شباهت هایی را بین دندانهای ایگوانودون یا ایگواناهای امروزی كشف كرد. البته با توجه به اینكه دندانهای ایگوانودون بزرگتر بودند . (ایگوانا نوعی سوسمار بزرگ و بومی مناطق استوایی قاره آمریكا است). ایگوانودون دومین دایناسوری است كه نامگذاری شده و مانتل نام آن را ایگوانودون نهاد، ایگوانودون به معنی دندان ایگوانا است.
صدها فسیل ایگوانودون در جهان بویژه در كشورهای بلژیك، انگلستان، آلمان، شمال آفریقا و ایالات متحده یافت شده است. گونه خاصی از این دایناسور برنیسارتنسیس نام دارد كه بوسیله بولنگر و وان بندون در سال ۱۸۸۱ نامگذاری شد.
● طبقه بندی:
ایگوانودون متعلق است به:
• قلمرو جانوران
• شاخه كورداتا(یك طناب عصبی تو خالی در انتهای مغزشان داشتند)
• رده وزریا(دیاپسیدهایی با مجموعه های حفره ای دندانی و غیره)
• راسته یتیچیاایناسورهای گیاهخوار پرنده مانند
• زیر راسته یتوپودا-دایناسورهای گیاهخوار، دو پا و منقار دار (پوزه دار) كه غذایشان نظیر پرندگان بود
• خانواده ایگوانودونیتد–خانواده ای از دایناسورهای گیاهخوار بزرگ، دو پا با انگشتان بزرگ و شصتهای میخ مانند كه شامل اورانوساروس، پروباكتروساروس و غیره می شوند.
• جنس ایگوانودون
• گونه: یك گونه آن آنجلیوس نام دارد. سایر گونه های ایگوانودون شامل: آترفلدنسیس، برنیسارتنسیس، داوسونی، فیتونی، هوگی، لاكوتانسیس و آتین جری می باشد. این گونه ها با هم در اندازه و شكل پوزه تفاوت دارند. ۱۷ گونه دیگر هستند كه مشكوك به جنس ایگوانودون می باشند.

منبع : پایگاه داده های علوم زمین کشور