چالشهای پژوهش در آرشیو دیجیتالی و نگهداری طولانی مدت

● مقدمه
پژوهش تقریباً در همه رشته ها به منابع دیجیتالی دسترس پذیر، آماده و قابل اعتمادی که به خوبی مدیریت و سازماندهی شده باشند، بستگی دارد. بسیاری از منابع دیجیتال (پایگاههای اطلاعات علمی، گزارش های پزشکی و آمارهای دولتی) طی دوره های زمانی طولانی و با هزینه های قابل توجهی گردآوری می شوند. برخی از این منابع برای نشان دادن تغییرات ایجاد شده در محیط طبیعی ارزش طولانی مدت دارند و برای تجزیه و تحلیل اثربخشی مداخلات سیاسی و تولید گزارشهای علمی و هنری مورد استفاده قرار می گیرند. بسیاری ازمنابع دیجیتال را که امروزه بوجود می آوریم بنا بر دلایلی که امروز برای ما چندان قابل تصور نیستند، در آینده مورد استفاده و بهره برداری مجدد قرار خواهند گرفت.
قابلیت های پژوهشی آینده به صورتی کاملاً جدی بدون سرمایه گذاری چشمگیر در زمینه پژوهش و توسعه آرشیوهای دیجیتال، مورد توافق واقع خواهند شد. فرایندها و فناوری های موجود در آرشیو دیجیتال که می کوشند عملکردهای سنتی ارزیابی، کسب و مدیریت مواد آرشیوی را تکرار نمایند؛ موفق نبوده اند و این به دلیل کاربر بودن زیاد و اتکای آنها به حدسیاتی است که دیگر در محیط دیجیتال اعتباری ندارند. فناوری های دیجیتال ایجاد، مدیریت، نگهداری و دسترسی به منابع آرشیوی را به طرقی شکل می دهند که مانند روشهای سنتی زیاد عمیق و پیچیده نیستند و در عوض موثر و کارآمد می باشند. این تغییرات مستلزم یک تحول اساسی در فرایند پژوهش خواهند بود، به ویژه اگر قرار باشد نوآوری لازم برای پشتیبانی از دسترسی طولانی مدت به منابع دیجیتال را از جوانب نظری، روش شناسی یا فنی فراهم کنند. اما چالشهای اصلی پژوهش کدامند؟
۱) مجموعه های دیجیتال گسترده، ناهمگون و در حال رشد هستند، به نحوی که خارج از محدوده توانایی ما برای مدیریت و نگهداری از آنها می باشند.
مفاهیم، روشها و ابزارهای نگهداری نمی توانند خود را با پیچیدگی و جریان پویای منابع دیجیتال چند رسانه ای همگام سازند. هیچ روش موثر (یا به صرفه ای) برای نگهداری از پایگاههای اطلاعاتی پویا، وب سایت های پیچیده، ابزارها یا نرم افزارهای تحلیلی در طولانی مدت وجود ندارد. با این وجود، منابع دیجیتال را نمی توان بدون ابزارهای لازم برای تحلیل و ارائه؛ تعبیر یا استفاده نمود. به علاوه، روشهای جاری متکی بر مداخله انسانی برای گزینش، سازماندهی، توصیف و دسترس پذیر سازی هستند. کار بدنی بزرگترین عامل هزینه سازی است که در نگهداری دیجیتال مطرح است و عاملی است که به مرور زمان هزینه سازتر هم می شود. روشهای جدیدی لازم است تا به وسیله آنها به مدیریت مقادیر انبوه داده های دیجیتال (با حداقل ممکن مداخله انسان) پرداخت.
۲) ویژگی های آرشیو دیجیتالی حاکی از نگرانی هایی است که برای طولانی مدت مطرح می باشند.
پژوهش در زمینه نگهداری دیجیتالی با بسیاری از موضوعات و اهدافی مشترک است که در حوزه ای وسیعتر پژوهش در زمینه کتابخانه دیجیتالی را در بر می گیرد، اما یکی از جنبه های منحصر به فرد نگهداری دیجیتالی عبارت است از توجه آن به طولانی مدت. طولانی مدت صرفاً به معنای مدتی است که از نظر زمانی آنقدر کافی است که گذشت آن سبب قدیمی شدن تکنولوژی شود مانند ده ها یا قرن ها. وقتی نگهداری طولانی مدت فراتر از چند دهه، چند نسل یا چند قرن می رود؛ نحوه مدیریت تعبیر شده برای اشیاء دیجیتالی اهمیت می یابد. برخلاف بسیاری از اشیاء فیزیکی که می توانند طی دوره های زمانی طولانی و بدون مراقبت از آنها دوام آورند، اشیاء دیجیتالی مستلزم مراقبت دائم و برخورداری از سیستمهای "پشتیبانی حیاتی" هستند تا همواره قابل استفاده باشند. ما نیازمند به انجام پژوهشهایی هستیم که به وسیله آنها سیستم هایی را مستقر نمائیم که تا حد ممکن خودنگهدار، خودناظر و خودتعمیرکننده باشند. افزونگی، قابلیت تکثیر و امنیت در برابر حملات عمدی در سیستم های آرشیوی و در مقابل ناتوانی های فنی، ویژگی های ضروری نگهداری طولانی مدت هستند که اهمیت آنها به مرور زمان بیشتر نیز می شود، چون اساساً فناوری ها در حال پیشرفت هستند.
۳) چالش های نگهداری در آرشیوهای دیجیتالی و در طولانی مدت شامل جوانب اقتصادی، اجتماعی، سازمانی و فنی می باشد.
هیچ مدل اقتصادی یا بازرگانی برای فعالیت های نگهداری دیجیتالی وجود ندارد. پژوهش در حوزه های اقتصادی و تصمیم گیری نیازمند بررسی طیفی از موضوعات مانند انگیزه های سازمانها در سرمایه گذاری برای آرشیوهای دیجیتالی و انگیزه انباشت کنندگان به قراردادن محتوا در مخازن می باشد. این موضوعات عمیقاً همراه با سوالاتی در خصوص حقوق مالکیت معنوی، رعایت حریم خصوصی افراد و اعتماد هستند. شاخص ها و مقیاسهایی برای سنجش کارکرد سیستم های گوناگون ذخیره سازی طولانی مدت مورد نیاز می باشد. همچنین از این شاخصها باید برای ارزیابی اثربخشی و هزینه های استراتژی های مختلف نگهداری، برآورد ارزش یا مزایای حاصل از خدمات آرشیوی و انجام تجزیه و تحلیل بازار و تقاضای کاربر استفاده نمود. ارزیابی آرشیو دیجیتالی بدون مقیاسهای ثابت و مشخص هزینه، مزایا و ارزش اشیای دیجیتالی غیر ممکن است.
۴) نگهداری کاربردی و قابل اطمینان مستلزم ابزارها و فناوری های جدید است.
نگهداری دیجیتالی بدون در اختیار داشتن ابزارها و فناوری هایی که بسیاری از جنبه های فرایند نگهداری را خودکار می سازند و از تصمیم سازی انسانی پشتیبانی می کنند، محقق نخواهد شد. برای پشتیبانی از گزینش، انتخاب استراتژی های نگهداری (عادی سازی، جابجایی، برابری) و تعیین هزینه ها و مزایای سطوح مختلف، توصیف و فراداده می بایست از مدل های تصمیم گیری مشخصی استفاده نمود. استراتژی های نگهداری دیجیتالی "فراداده - محور" هستند. بنا بر این، نیاز مبرمی به تدوین و ایجاد ابزارهایی است که به صورت خودکار فراداده های هسته و اصلی را تامین نمایند. مهم است که این تشخیص حاصل شود که فراداده، نمودارها و هستی شناسی ها پویا هستند و در معرض گسترش و بازبینی مکرر قرار دارند. برای کاربران آینده مواد آرشیوی ای ضروری خواهد بود که طرح های فراداده ای را بازیابی کنند و بتوانند بین آنها ارتباط برقرار کنند به همان نحوی که در هنگام ایجاد شیئ دیجیتالی مورد نظر رویداده بوده است. مدیریت تکامل طرح های فراداده ای یک موضوع پژوهشی عمده است. همچنین، مدیریت هویت اشیاء دیجیتالی نگهداری شده طی زمان، چالشی برای آرشیوهای دیجیتالی محسوب می شود، چون شاخصهای در نظر گرفته شده برای اشیاء دیجیتالی می توانند به آسانی تغییر یابند و فناوری های نام گذاری و ردیابی اشیاء دیجیتالی طی زمان تکامل می یابند. موضوعات پژوهشی در حوزه نام گذاری و ثبت شامل تدوین روشهایی برای نامگذاری ثابت اشیاء دیجیتالی آرشیو شده، ابزارهای گواهی و تایید صحت اشیاء دیجیتالی نگهداری شده، روشهای کنترل ویرایش و قابلیت تعامل میان مکانیزم های به کار گرفته شده توسط فراهم کنندگان مختلف محتوا می شود. همچنین ابزارهایی برای تبدیل خودکار اشیاء دیجیتالی نگهداری شده از حالت های قدیمی به حالت های جدید و معاصر، استانداردها و مدل های داده ای برای مستند سازی تاثیرات این تبدیلات مورد نیاز می باشد.
۵) آرشیو دیجیتال کاربردی، پایدار و کارآمد مستلزم یک زیر ساخت است.
استراتژی های آرشیو دیجیتالی تاکنون یا سازمانی بوده اند یا مجموعه ای. پژوهشی لازم است تا ویژگی های یک زیرساخت مشترک و قابل سنجش را برای پشتیبانی از آرشیو دیجیتالی تعیین نماید. این امر شامل تدوین فرایندها و ابزارهای مشخص و ایجاد خدمات مشترک در سراسر جامعه آرشیوی می شود. جامعه آرشیو دیجیتالی از مزایای خدمات مشترکی نظیر یک شکل واحد ثبت و مستندسازی کامل در بر گیرنده کلیه گونه های باز و اختصاصی و ابزارهای تبدیل خودکار، برخوردار خواهد شد. یک طرح ثبت شده از فراداده نیز مورد نیاز می باشد. برابری تا حدودی خود را به عنوان یک استراتژی نگهداری دیجیتالی نشان داده است، اما کارایی و امتیاز مالی آن بستگی به دسترس پذیری نرم افزار قابل اجرای آن دارد. تدوین یک یا چند مخزن نرم افزاری یک تعهد عمده برای این جامعه محسوب خواهد شد که مستلزم پژوهش در خصوص نگهداری نرم افزاری است. و سر انجام اینکه یک بخش عمده از زیرساخت مربوط به امکان تعامل (به ویژه کاوش) در سراسر آرشیوهای دیجیتالی توزیع شده و ناهمگون خواهد بود.

http://ictarticle.blogfa.com/
منبع:
Research Challenges in Digital Archiving and Long-term Preservation, Aug.۲۰۰۳