احکام سر بریدن و شکار کردن حیوانات

● احکام سر بریدن و شکار کردن حیوانات .
ـ مـسـالـه ۱۲۶۵ ـ حـیوان حلال گوشت چه و حشی باشد چه اهلی اگر آن را به دستوری که بعدا گـفته می شود سر ببرند , پس از جان دادن , گوشت آن حلال و بدن آن پاک است , وبرای حلال شدن شتر و ماهی و ملخ راه دیگری است که در مسائل آینده خواهد آمد.
ـ مساله ۱۲۶۶ ـ حیوان حلال گوشت و حشی مانند آهو و کبک و بزکوهی , و حیوان حلال گوشتی کـه اهـلـی بـوده و بعدا و حشی شده مثل گاو و شتر اهلی که فرار کرده ووحشی یا سرکش شده است که نمی توان آن را گرفت , اگر به دستوری که بعدا گفته می شود آنها را شکار کنند , پاک وحلال است .
ـ مـسـاله ۱۲۶۷ ـ حیوانات حرام گوشت ـ بجز حیوانات کوچکی که درزمین لانه دارند مانند موش ومـوش خرما ـ با سربریدن یا شکار کردن با اسلحه ,گوشت و پوست آنها پاک می شود , چه درنده باشند و چه غیر درنده , حتی فیل وخرس و بوزینه ولی اگر حیوانات حرام گوشت را با سگ شکار کنند , پاک بودنش محل اشکال است .
● دستور سر بریدن حیوانات .
ـ مـسـالـه ۱۲۶۸ ـ دستور سربریدن حیوان آن است که چهار مجری را بطور کامل ببرند :
۱) مجرای نفس (حلقوم )
۲) مجرای خوردن (مری )
۳ و ۴) دو رگ کلفتی که در دو طرف مری و حلقوم می بـاشدو بنابر احتیاط واجب شکافتن آنها یا بریدن حلقوم به تنهائی کافی نیست , و بریدن این چهار چیز و اقع نمی شود مگر اینکه از زیر مهره ای که حلقوم ومری از آنها جدامی شوند , ببرند.
ـ مساله ۱۲۶۹ ـ اگر بعضی از این چهار مجری را ببرند و صبر کنند تا حیوان بمیرد بعد بقیه را ببرند , فـائده ندارد , اما در صورتی که آنها را پیش از جان دادن حیوان ببرند ,بطور معمول پشت سرهم نباشد , آن حیوان پاک و حلال است .
▪ شرایط سر بریدن .
ـ مساله ۱۲۷۰ ـ سر بریدن حیوان چند شرط دارد :.
اول) کـسـی کـه سر حیوان را می برد چه مرد باشد چه زن باید مسلمان باشد , و بچه مسلمان هم اگـرمـمیز باشد یعنی خوب و بد را بفهمد می تواند سر حیوان را ببرد , و اما کسی که از کفار غیر کـتـابـی یا از فرقه هائی است که در حکم کفارند مانند نواصب , اگر سر حیوان راببرد آن حیوان حـلال نمی شود , بلکه کافر کتابی نیز اگر سر حیوان را ببرد هرچند((بسم اللّه )) هم بگوید , بنابر احتیاط واجب آن حیوان حلال نمی شود.
دوم) سـر حـیـوان را در صـورت امکان با چیزی ببرند که از آهن باشد , و بریدن با چاقوی استیل بـنـابراحتیاط واجب کافی نیست , ولی چنانچه آهن پیدا نشود با چیز تیزی که چهار مجرای آن را جـداکـنـد مـانند شیشه و سنگ نیز می شود سر آن را برید , هرچند ضرورتی مقتضی سربریدنش نباشد.
سـوم) در مـوقـع سـربریدن , حیوان رو به قبله باشد , پس اگر نشسته یا ایستاده باشد رو به قبله بودن آن همانند رو به قبله بودن انسان در نمازاست , و اگر حیوان بر طرف راست یا چپ خوابیده بـاشـد باید محل بریدن و شکم حیوان رو به قبله باشد و لازم نیست پاها ودستها و صورت آن رو به قـبـلـه بـاشـد , وکـسی که می داند باید رو به قبله سر ببرد اگر عمدا حیوان را رو به قبله نکند , حیوان حرام می شود , ولی اگر فراموش کند , یا مساله را نداند , یا قبله را اشتباه کند ,اشکال ندارد , و اگر نداند قبله کدام طرف است , یا نتواند هرچند با کمک دیگری حیوان را رو به قبله کند , در صورتی که حیوان چموش باشد یا در چاه یا چاله ای افتاده باشد و ناچار باشد آن را ذبح کند , به هر طـرف ذبـح کـند اشکال ندارد , وهمچنین اگر بترسد معطلی برای رو به قبله کردن آن موجب مرگش شود , و ذبح مسلمانی که معتقد نیست باید رو به قبله ذبح شود , صحیح است هرچند رو به قبله نکشد و احتیاط مستحب آن است که کسی که حیوان را سر می برد نیز رو به قبله باشد.
چهارم) هنگام سربریدن یا پیش از آن در زمان متصل به آن به نیت سربریدن , خود ذابح نام خدا را بـبـرد , و نـام بردن غیر ذابح کافی نیست , و همینقدر که بگوید((بسم اللّه )) یا ((اللّه اکبر)) کافی اسـت , بلکه اگر تنها بگوید ((اللّه )) نیز کافی است گرچه خلاف احتیاط است , و اگر بدون قصد سربریدن نام خدا را ببرد یا از روی جهل به مساله نام خدا را نبرد , آن حیوان حلال نمی شود , ولی اگر از روی فراموشی نام خدارا نبرد اشکال ندارد.
پـنـجم) حیوان بعد از سربریدن حرکتی بکند , اگرچه مثلا چشم یا دم خود را حرکت دهد یا پای خـود را بـه زمین زند , و این در صورتی لازم است که زنده بودن آن حیوان در حال ذبح مشکوک باشد و گرنه لازم نیست .
شـشـم) از بدن حیوان به اندازه معمول خون بیرون آید , پس اگر خون در رگهایش بسته شود و بیرون نیاید و یا آنکه خون بیرون آمده نسبت به نوع آن حیوان کم باشد , آن حیوان حلال نمی شود , ولـی اگـر کـم بـودن خـون از این جهت باشد که حیوان پیش از سربریدن خونریزی کرده است اشکال ندارد.
هـفـتـم) آنـکـه بریده شدن گلو به قصد ذبح باشد ,پس اگر چاقو از دست کسی بیفتد وگلوی حیوان را ناخواسته ببرد , یا ذابح خواب یامست یا بیهوش یا کودک یا دیوانه غیر ممیز باشد , یا برای مقصود دیگری چاقو را برگلوی حیوان بکشد و اتفاقا بریده شود , حلال نمی شود.
ـ مساله ۱۲۷۱ ـ بنابر احتیاطواجب نباید سر حیوان را پیش از بیرون آمدن روح از بدنش جداکنند ـ هـرچـنـد ایـن کـار مـوجب حرام شدن حیوان نمی شود ـ ولی اگر از روی غفلت یا بجهت تیزی چـاقـوسـر جدا شود , اشکال ندارد , و همچنین است بنابر احتیاط واجب شکستن گردن حیوان و قـطع نخاعش پیش از بیرون آمدن روح از بدنش , و نخاع همان مغز حرام است که مانند ریسمانی سفید رنگ در میان مهره های کمر از گردن تا دم حیوان ادامه دارد.
▪ دستور کشتن شتر.
ـ مـسـاله ۱۲۷۲ ـ شتر را برای حلال و پاک بودن بجای سربریدن باید نحر کنند , و دستور آن چنین اسـت که با رعایت شرایط سربریدن که گفته شد , کارد یا چیز دیگری را که از آهن و برنده باشد , در گـودی بـیـن گـردن و سینه اش فروکنند , و بهتر آن است که شتر هنگام نحر ایستاده باشد واگر شتر را به جای نحر سر ببرند حرام ونجس است .
▪ چیزهائی که موقع سربریدن حیوانات مستحب است .
ـ مساله ۱۲۷۳ ـ فقها رضوان اللّه علیهم چند چیز را در سربریدن حیوانات مستحب شمرده اند.
اول) موقع سربریدن گوسفند , دو دست و یک پای آن را ببندندو پای دیگرش را رها کنند و موقع سـربریدن گاو , چهار دست و پایش را ببندند و دم آن را رها کنند و موقع کشتن شتر اگر نشسته بـاشـد دو دسـت آن را از پـائین تا زانو یازیر بغل به یکدیگر ببندند وپاهایش را باز بگذارند , و اگر ایستاده باشد پای چپش راببندند و مستحب است مرغ را بعد از سربریدن رها کنند تا پر و بال بزند.
دوم) پیش از کشتن حیوان , آب جلوی آن بگذارند.
سـوم) کاری کنند که حیوان کمتر اذیت شود , مثلا کارد را خوب تیز کنند و با عجله سر حیوان را ببرند.
● چیزهائی که درکشتن حیوانات مکروه است .
ـ مساله ۱۲۷۴ ـ در بعضی روایات چند چیز در کشتن حیوانات مکروه شمرده شده است :.
۱) پیش از بیرون آمدن روح , پوست حیوان رابکنند.
۲) در جائی حیوان را بکشند که حیوان دیگر که از جنس اوست آن را ببیند.
۳) در شب ذبح کنند یا پیش از ظهر روز جمعه , ولی در صورت احتیاج کراهت ندارد.
۴) خود انسان چهارپائی را که پرورش داده است بکشد.
● احکام شکار کردن بااسلحه .
ـ مـسـالـه ۱۲۷۵ ـ اگـر حیوان حلال گوشت و حشی را با اسلحه شکار کنند و بمیرد, با پنج شرط حلال و بدنش پاک است :.
اول) آنکه اسلحه شکار مثل کارد و شمشیربرنده باشد یا مثل نیزه و تیر باشد که بدن حیوان را پاره مـی کـنـد , و در قـسـم دوم اگرسلاح سرنیزه نداشته باشد , شرط حلال شدن این است که بدن حیوان را مجروح وپاره کند , و اگر سرنیزه داشته باشد کافی است که آن را بکشد هرچند مجروح نسازد ,و اگر بوسیله دام یا چوب و سنگ و مانند اینها حیوانی را شکار کنند و بمیرد پاک نمی شود و خوردن آن هم حرام است , و همچنین است بنابر احتیاط واجب اگر با چیزتیزی که سلاح نیست مـانند سوزنهای بزرگ یا چنگال یا سیخ کباب و مانند آن حیوان را شکار کنند , و اگر حیوانی را با تـفنگ شکار کنند چنانچه گلوله آن در بدن حیوان فرو رود و آن را پاره کند , پاک و حلال است , چـه گـلـولـه تیز و مخروطی باشد چه نباشد , و لازم نیست گلوله از جنس آهن باشد ولی اگر گـلـوله در بدن حیوان فرو نرودبلکه آن را به سبب فشار بکشد یا بواسطه حرارتش بدن حیوان را بسوزاند حیوان بمیرد , پاک و حلال بودنش اشکال دارد.
دوم) کـسـی کـه شکار می کند باید مسلمان باشد یا بچه مسلمان باشد که خوب و بد را بفهمد , و اگـر کـافـر غیر کتابی یا کسی که در حکم کافر است ـ مانند نواصب ـ حیوانی را شکار نماید , آن شکار حلال نیست ,بلکه کافر کتابی هم اگر حیوانی را شکار کند و نام خدا را هم ببرد , آن حیوان بنابراحتیاط واجب حلال نمی شود.
سـوم) اسلحه را برای شکار کردن حیوان بکار برد , واگر مثلا جائی را نشان کند واتفاقا حیوانی را بـکـشـد , آن حـیوان پاک نیست و خوردن آن هم حرام است , ولی اگر به قصد حیوان بخصوصی تیراندازی کند و بجای آن دیگری را بکشد , حلال است .
چـهـارم) در وقت بکار بردن اسلحه , نام خدا را ببرد وچنانچه پیش از خوردن به هدف نام خدا را بـبـرد نـیز کافی است , و اگر عمدا نام خدارا نبرد شکار حلال نمی شود , ولی اگر فراموش کند اشکال ندارد.
پـنـجـم) وقتی صیادبه حیوان برسد که مرده باشد , یا اگر زنده است به اندازه سربریدن آن وقت نباشد , وچنانچه به اندازه سربریدن وقت باشد و سر حیوان را نبرد تا بمیرد , حرام است .
ـ مـساله ۱۲۷۶ ـ اگر سگ شکاری , حیوان و حشی حلال گوشتی را شکار کند , پاک بودن وحلال بودن آن حیوان شش شرط دارد که در رساله های مفصل بیان شده است .
● صیدماهی و ملخ .
ـ مساله ۱۲۷۷ ـ اگر ماهی ای که در اصل خلقتش فلس دار باشد ـهرچند از جهت عارضی فلس از او جـدا شـده بـاشـد ـ زنـده از آب بـگیرند و بیرون آب جان دهد , پاک وخوردن آن حلال است و چـنـانـچـه در آب بـمیرد پاک است ولی خوردن آن حرام می باشد هرچند با و سیله ای مانند زهر بمیرد , مگر اینکه در تورماهیگیر در آب بمیرد که در این صورت خوردنش حلال است , و ماهی بی فلس رااگرچه زنده از آب بگیرند وبیرون آب جان دهد , حرام است .
ـ مـسـاله ۱۲۷۸ ـ اگرماهی از آب بیرون بیفتد , یا موج آن را بیرون بیندازد , یا آب فرو رود وماهی درخـشـکـی بماند , چنانچه پیش از آنکه بمیرد , با دست یا بوسیله دیگر کسی آن را بگیرد , بعد از جان دادن حلال است , و اگر قبل از گرفتن بمیرد , حرام است .

منبع : آتی بان