داده های سرخ

در حال حاضر دو سازمان بین المللی وجود دارد كه وضعیت گونه های گیاهی و جانوری را در سرتاسر جهان تعریف می كنند. سازمان بین المللی حفاظت از طبیعت IUCN از بیش از ۶۰۰ موسسه پژوهشی دولتی و گروه خصوصی حفاظتی كه در جهت بهبود وضعیت تمام گونه ها تلاش می كنند تشكیل می شود در حالی كه پیمان بین المللی دادوستد گونه های در خطر انقراض CITES عمدتا به حفاظت از گونه هایی می پردازد كه در بازار جهانی خرید و فروش می شوند البته غیر از ماهی ها و نهنگ ها كه تابع قوانین بین المللی خاص هستند. نظام كنونی رده بندی گونه های در خطر انقراض از كاربرد «كتاب داده های سرخ» IUCN پدید آمده است.
هنگامی كه این كتاب ها در اوایل دهه ۱۹۶۰ از سوی IUCN انتشار یافتند قرار بود نقش آنها تهیه اطلاعات لازم درباره پراكندگی جغرافیایی و جمعیت نگاشتی گونه ها و جلب توجه به نابودی گونه های در خطر باشد. با گذشت زمان كتاب های داده های سرخ تدریجا به تعیین اولویت ها و رتبه بندی گونه ها براساس میزان نیازشان به توجه و مراقبت حفاظت كاران پرداختند.
در نظام كتاب داده های سرخ IUCN یك گونه بسته به میزان خطری كه آن را تهدید می كند، در خطر انقراض endangered، تهدید شده threatened یا آسیب پذیر vulnerable طبقه بندی می شود. اگرچه اغلب معلوم می شد كه كار طبقه بندی گونه های پرشمار جهان برای چند دانشمندی كه كتاب های داده های سرخ را تهیه می كنند كاری شاق و توانفرسا است، اما آنها دست كم در مورد پرندگان و پستانداران بسیار موفق بودند. گیاهان و بی مهرگان با دقت كمتری تحت پوشش قرار می گرفتند و این كمبود برخی زیست شناسان را برانگیخت پیشنهاد دهند برای تضمین حفظ این گونه های كم جذابیت تر باید تلاش هایمان را روی حفظ اكوسیستم ها و جوامع خاص در خطر متمركز كنیم هر چند یك راه برای انجام این كار حفاظت از گونه هایی است كه در این جوامع و اكوسیستم ها شاخص هستند، چرا كه برای حفظ گونه معمولا باید زیستگاه آن را حفظ كرد. از این رو در بعضی كشورها قوانینی وجود دارد كه روی حفاظت از زیستگاه ها برای مثال «مكان های دارای اهمیت ویژه علمی» در انگلستان و اروپا و «قانون وحش» در ایالات متحده تاكید می كنند و در بعضی كشورها نیز قوانینی وجود دارد كه هم برای حفاظت از جمعیت ها و هم برای حفاظت از زیستگاه هایی كه آن جمعیت ها را در خود جای می دهند به فهرستی از تك تك گونه ها متكی هستند مانند «قانون گونه های در خطر انقراض» در ایالات متحده.

منبع : روزنامه شرق