پیروزی کودتای انگلیسی — آمریکایی ۲۸ مرداد

پـیـروزی قیـام ۳۰ تیـر ۱۳۳۰ بـه رهـبـری آیـت اللـه کـاشـانـی و دکـتـر مـصــدق ضــربــه ای بـود مهلـک تـا انـگلـیـسـی هـا مـوقعیت خویش در خـطـر بـبـیـنـنـد. قـطع رابطه ایران و انـگلـیـس واخراج کارمندان سفارت بـریـتـانـیـا، عـرصه را بر آنها تنگ تر ساخت و اینطور بود که انگلیسی ها ـ پـس از روشـن شدن موضع مصدق در برابر شان به فکر انجام کودتایی بر علیه نخست وزیر ایران (مصدق) و بـا کـمـک آمریکا و نیروهایش افتاد. طـبـق اسناد به جا مانده آمریکایی ها در ابـتـدا مـخـالـف حـذف مـصـدق بـودنـد اما با روی کار آمدن آیزنهاور ورق بـرگشـت و آمـریکایی ها دست در دست بریتانیایی ها به انجام کودتا بر علیه مصدق اقدام نمودند.
مــامــوریـن انگلیسـی ۱۶M و آمریکایی ها عضو CIA در نیکوزیا پـایـتـخـت قـبـرس بـه طـرحی واحد دست پیدا کردند. اقدامات اولیه این افراد به شرح زیر است:
۱) سـرلـشـکر زاهدی به عنوان جـانـشین مصدق در نظر گرفته شد
۲) بـا کمک اشرف (خواهر شاه) و ژنرال شوارتسکف موافقت شاه برای همکاری جلب گشت.
۳) بــا خــرج نـمــودن مـبـالـغـی روزنـامـه نگـاران و نمایندگان مجلس خـریـداری شـدنـد (تا بر ضد مصدق موضع گیری کنند.)
۴) بـا دخـالت شخص کریمت روزولت (که به نظر نویسنده باید وی را رهبر کودتاچیان دانست.)
۵) در احـکــامــی مصـدق را از نـخـسـت وزیـری خلـع و سـرلـشـکـر زاهدی را جانشین وی نمود.
پـس از مقـدمـه چینی های لازم عـملـیـات کـودتـا در سـاعـت ۳۰/۱۰ شب ۲۱ مرداد ۳۲ آغاز گشت وطی آن سـرهنگ نصیری به قصد اشغال خانه مصدق به راه افتاد ولی تصادف اتـفــاقــی نـیــروهـای او بـا سـربـازان سـرهنـگ ممتـاز (فـرمـانده تیپ دوم کــوهـسـتــانـی) سـبـب دسـتـگـیـری نـصـیـــری و افــرادش شــد پــس از دسـتـگـیــری نـصـیـری دیگـر سـران کــودتــانـیــز یـکـی پـس از دیـگـری دستگیر شدند و در این زمان بود که شاه به همراه ثریا از مازندران به بغداد و سپـس بـه رم رفت به نظر می رسد همه چیز خاتمه یافته باشد و این امر بـرای خـود بیگانگان نیز متصور بود چنـان کـه طـی تلگـرافی روزولت به اتمـام مـامـوریـت فـراخوانده شد اما هـوشمنـدی وی باعث گشت کودتا در مرحله دوم خود به پیروزی برسد. پیـروزی کـه بـا کمترین هزینه (بنابر آنچـه مشهـود اسـت ۶۰ هـزار دلار) انـجـام پـذیـرفت و تعجب و تاسف زاید الوصفی رابرای ایرانیان بر جای گــذاشــت آنـچــه در مـیـان عـوامـل شکسـت دولـت مصـدق وپیـروزی کـودتا قابل تامل می نماید موارد زیر است.
۱) فـعــالـیــت حــزب تــوده و آشـوب و تـشـنـج ایجاد شده توسط آنان که نقطه اوج آن در روز ۲۵ مرداد ۳۲ بــود جـمـهــوری دمـوکـراتـیـک خواهی طرفداران این حزب در این روز مطرح گشت.
۲) مصـاحبـه تند دکتر فاطمی (وزیــر خــارجــه مـصـدق) و دکتـر شـایـگـان (نـمـاینده فراکسیون) در جمع هواداران مصدق در عصر روز ۲۵ مـرداد ماه ۳۲ و صحبت ازتغییر سلـطنـت ونـابـودی خـاندان پهلوی توسط این دو، سخنانی از این دست تـاثیـر منفی بسزایی به همراه داشت زیرا عده ای کثیر شاه را عامل وحدت کشـور مـی دانستنـد و آمـادگـی کنـار رفتن محمدرضا را نداشتند.
۳) حــمــــایــــت بــــی دریـــغ مــطـبــوعــات از ســرلشکـر زاهـدی ومخالفت آنان با مصدق و به تبع آن ایـجـاد فـضـایـی عـمـومـی مبتنی بر بدبینی به مصدق.
۴) تـظـاهـرات شبانگاه شعبان بی مخ و جمعی از اراذل و فواحش که البته با همراهی عده ای از مردم عادی و نیز سربازان و نیروهای ارتش ادامه پـیـدا کـرد ایـن مـوارد به اضافه دیگر مـسـایل همگی عواملی برای سقوط مصدق و طرفدارانش است اما آنچه در این میان وضوح بیشتری دارد وبه نـظـر نـویـسنده عامل و ریشه اصلی شـکـست مصدق می باشد از دست رفـتـن پـایـگـاه اجـتماعی او در میان مـردم اسـت سـیـاسـت هـای دو سال گـذشـتـه او اثـر مخربی بر اقتصاد و فـرهـنـگ جـامـعه بر جای گذاشت. مــردم دلـســرد از وضــع نــابـسـامـان اقتصـادی انگیـزه ای بـرای کمـک بـه مصدق نداشتند این امر خصوصا با دشمنی مصدق و یاران نزدیک او با علما و روحانیون چهره ای جدی به خــودگــرفــت خــاطــرات تلخـی از مـواجـهـه مـصـدق بـاروحـانـیـت در سـالهـای قبـل کـودتـا بـاقی است که همگـی مـویـد ایـن عـاملنـد. اشتبـاه مـصـدق در انـحلال مجلس ونیز به صـحـنـه آوردن زاهدی تیر خلاصی برای پایان یافتن نخست وزیری وی وپـیـروزی بـیـگـانـگـان در کـودتـا به حـســاب مــی آمــد در ایــن چـنـیـن نـهـضـتـی کـه در قیـام ۳۰ تیـر ۱۳۳۱ قـدرت خـود را بـه رخ استعمارگران کشیده بود یک شبه به تاریخ پیوست در آخر قسمت هایی از نامه تاریخی آیـت اللـه کـاشـانـی به مصدق که در تاریخ ۲۷ مرداد ۱۳۳۲ (یک روز قبل از کودتا) نگارش یافته می آورم.
● جـنـاب آقـای دکتر مصدق دام اقباله
عـرض مـی شود گرچه امکاناتی برای عرایضم نمانده ولی صلاح دین و ملـت برای این خادم اسلام بالاتراز احساسات شخصی است و علیرغم غــرض ورزی هــا و بــوق و کــرنــای تـبلیغات شما خودتان بهتر می دانید کــه هـم و غم در نـگـهـداری دولـت جنـابعـالـی اسـت... آمـریکا ما را در گـرفتن نفت از انگلیس کمک کرد و حـالا به صورت ملی و دنیا پسندانه مـی خـواهـد بـه دسـت جنابعالی این ثروت ما را به چنگ آورد این نامه من سنـدی در تـاریخ ملت ایران خواهد بــود کــه مـن شمـا را بـا وجـود همـه بـدی هـای خـصـوصـیـتـان نسبت به خودم — از وقوع حتمی یک کودتا به وسیله زاهدی که مطابق با نقشه خود شماست آگاه کردم که فردا جای هیچ گونه عذر موجهی نباشد.
● سیدابوالقاسم کاشانی
جواب دکتر مصدق به آیت الله کـاشـانـی <مـرقـومـه حـضرت آقا به وسیله حسن آقا ساعی زیارت شد. ایـن جـانـب مـسـتـظـهر به پشتیبانی ملت ایران هستم. والسلام
<دکتر محمد مصدق>

محمد صادق اسلامی

منبع : سایت خبری شما