اولین نشانه پذیرش فعالیت های هسته ای کنونی ایران

امریکا و متحدانش در انتظار پاسخ ایران به پیشنهادی هستند که شورای امنیت را متعهد می کند در مقابل توقف توسعه عملیات غنی سازی، از اعمال تحریم های جدید علیه ایران خودداری کند. این پیشنهاد که به طرح «تایم اوت » معروف است چند ماه قبل از جانب سوئیس و سپس محمد البرادعی مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی مطرح شد، اما تهران در آن زمان اعلام کرد این طرح در صورت حذف درخواست تعلیق قابل بررسی خواهد بود.
اکنون طرح «تایم اوت» در شرایطی دوباره به میان آمده است که مقامات از به تاخیر افتادن بررسی پرونده هسته ای ایران در شورای امنیت (تا دهم شهریورماه) خبر می دهند و از سویی دیگر مجال بیشتری برای دیپلماسی درخواست می کنند. مجله نیوزویک به عنوان اولین منبع اعلام احیای این طرح می نویسد؛ این طرح که این بار نه از جانب سوئیس و نه البرادعی بلکه انگلیس ارائه شده است اوایل ماه جاری توسط خاویر سولانا مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به علی لاریجانی دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران ارائه شد.
اما به گفته دیپلمات ها تاکنون پاسخی از سوی تهران دریافت نشده است.علاوه بر این ایالات متحده نیز که نام آن در زمره پیشنهاددهندگان طرح تایم اوت به چشم می خورد برای تصویب قطعنامه سوم علیه تهران تلاش می کند و گروهی از اعضای مجلس نمایندگان امریکا به دنبال لایحه ای هستند که رابطه شرکت های غربی با هرگونه فروش یا واردات بنزین به ایران را ممنوع می کند. خبرگزاری آسوشیتدپرس به نقل از دیپلمات ها می نویسد؛ اوایل ماه جاری میلادی انگلیس، فرانسه و آلمان بررسی طرح «تایم اوت» را به منظور برون رفت از بن بست حاکم بر روند مذاکرات و از سرگیری گفت وگوها آغاز کردند.
هرچند گفته می شود این پیشنهاد را سولانا به لاریجانی ارائه کرده است، اما دو طرف پس از گفت وگوهای سوم تیر در لیسبون- پایتخت پرتغال- تنها به روند مثبت مذاکرات و توافق بر سر تدوین طرح عملیاتی برای رفع ابهامات موجود در خصوص پرونده هسته ای ایران اشاره کردند.آسوشیتدپرس می نویسد؛ با وجود موضع علنی واشنگتن و متحدان کلیدی اش این پیشنهاد از جانب امریکا، انگلیس، فرانسه، چین، روسیه و آلمان ارائه شده است و نشانه ای از آمادگی آنها برای پذیرش برنامه های هسته ای کنونی ایران- حداقل به طور مقدماتی- به منظور کاهش تنش ها و ایجاد فضای مذاکرات به شمار می آید.
با این حال این خبرگزاری امریکایی به نقل از یک دیپلمات اروپایی آگاه می نویسد؛ «متاسفانه آنها تاکنون به پیشنهاد پاسخ نداده اند، اما طرح همچنان روی میز است.» وی می افزاید؛ این طرح تنها یک تایم اوت است زیرا محدود شده است. خبرگزاری رویترز نیز به نقل از دیپلمات ها می نویسد؛ «این طرح نوعی مقدمه برای ورود به مذاکراتی است که همچنان تعلیق غنی سازی مورد نیاز آن است. در حقیقت این پیشنهاد به منزله یک وقفه در مجادله است در حالی که دو طرف مذاکره در خصوص آتش بس را آزمایش می کنند.»
دیپلمات ها می افزایند؛ هدف از آتش بس ورود به مذاکرات صلح خواهد بود. دیپلمات ها با اشاره به بسته مشوق های اقتصادی و سیاسی پیشنهادی غرب می گویند؛ آنچه ما از آن سخن می گوییم، رها کردن درخواست تعلیق نیست، بلکه هدف مبتکرانه عمل کردن در گام های آتی در جهت تعلیق است.
در همین حال یک مقام وزارت امور خارجه انگلیس می گوید؛ «گام های بعدی در دست بررسی است، اما سیاست ما همانند رویکرد همیشگی است و هیچ انعطافی در مورد لزوم تعلیق غنی سازی پیش از قطعی شدن مذاکرات وجود ندارد. کاندولیزا رایس وزیر امور خارجه امریکا نیز که در ماه های اخیر در فهرست حامیان استراتژی دیپلماسی در قبال ایران قرار گرفته است، می گوید؛ راه هایی که ایران می تواند از طریق آن قادر به تعلیق باشد را بررسی می کنیم.»
● نشانه های شکست بن بست
علاوه بر انعطاف نسبی غرب در قبال فعالیت های هسته ای ایران که از طریق ارائه پیشنهاد اخیر علنی شده است، تحرکات دیگری در جهت شکست بن بست جاری به چشم می خورد. ایران اخیراً اعلام کرده است برای پاسخگویی به سوالات باقی مانده آژانس بین المللی انرژی اتمی در خصوص نزدیک به دو دهه فعالیت هسته ای خود آمادگی دارد.
این درحالی است که در گذشته عدم شفافیت ایران و باقی ماندن برخی سوالات از موضوعاتی بوده است که البرادعی همواره در گزارش های خود از آن انتقاد کرده است. لاریجانی و البرادعی در گفت وگوهای اخیر خود در وین متعهد شدند طی فرجه ای ۶۰ روزه طرحی عملیاتی برای حل سوالات باقی مانده آماده کنند و سپس دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران از کارشناسان آژانس برای سفر به تهران و تدوین این طرح دعوت به عمل آورد.
رویترز با اشاره به این اقدام ایران می نویسد؛ توافق در زمینه شفافیت هسته ای احتمال حمایت از مصالحه بر سر غنی سازی را افزایش می دهد. این درحالی است که روسیه- شریک تجاری و هسته ای ایران- اعلام کرده است تا زمانی که نتیجه بازرسی های آژانس در تاسیسات هسته ای ایران کاملاً شفاف نشود، از تحریم های بیشتر علیه ایران حمایت نمی کند. آژانس بین المللی انرژی اتمی می گوید با توجه به فقدان اطلاعات کافی قادر به اثبات ماهیت صلح آمیز فعالیت های هسته ای ایران نیست.
در همین حال علی اصغر سلطانیه نماینده دائم ایران در آژانس از سفر اولی هاینونن معاون البرادعی و چند تن از مسوولان بخش های مختلف آژانس به ایران در دهه سوم تیرماه خبر می دهد. سلطانیه می گوید؛ از ۲۱ تا ۲۳ خرداد گروهی متشکل از معاون و برخی از مسوولان آژانس برای بررسی یک برنامه کاری که به تمامی مسائل باقی مانده مربوط به برنامه های هسته ای ایران پاسخ خواهد داد، به تهران می آیند.
به گفته سلطانیه این مقامات بازرس نیستند و سفر آنها قبل از دور بعدی (چهارم) مذاکرات لاریجانی و سولانا که احتمالاً اواسط تیرماه برگزار می شود، انجام خواهد شد. خبرگزاری آسوشیتدپرس به نقل از مقامات با اشاره به طرح درخواست تعلیق دوسویه در گذشته و عکس العمل ایران ادعا می کند؛ ایران سال گذشته توقف فعالیت برخی- و نه همه- سانتریفوژ های غنی سازی اورانیوم را در مقابل آغاز مذاکرات مورد توجه قرار داد، اما انگلیس، امریکا و فرانسه بر موضع خود مبنی بر تعلیق کامل این گونه عملیات تاکید کردند.
این در حالی است که مذاکرات هسته ای چندجانبه پس از مخالفت تهران با بسته مشوق های پیشنهادی ۱«۵ (امریکا، انگلیس، فرانسه، چین، روسیه به علاوه آلمان) در شهریورماه گذشته متوقف شد و از آن پس از مجموع اهداف تهران برای راه اندازی ۵۴ هزار دستگاه سانتریفوژ، سه هزار دستگاه در حال تولید اورانیوم غنی شده در سطح پایین است.
برخی دیپلمات ها بر این گمانند با توجه به پیشرفت هسته ای ایران، این احتمال وجود دارد که نظریات البرادعی در مورد مصالحه با ایران با قدرت بیشتری دنبال شود. البرادعی در گزارش سوم خردادماه خود در مورد فعالیت های هسته ای ایران این نکته را خاطرنشان کرد؛ با توجه به غلبه تهران بر مشکلات فنی، جمهوری اسلامی به دانش غنی سازی دست یافته است و از این پس طرح درخواست تعلیق توجیه پذیر نیست.
هرچند این موضع گیری واکنش تند کشورهای غربی را برانگیخت اما به تدریج زمینه تغییر رویکرد آنها را فراهم کرد و در نهایت به احیای طرح «تایم اوت» آن هم با حمایت مستقیم امریکا منجر شد.

منبع : روزنامه شرق