ایدز و احتیاط

تا به حال شده فقیری از شما درخواست کمک کند و بگوید مریض ایدزی دارم؟ یا هیچ صندوق خیریه‌ای برای حمایت از بیماران ایدزی داریم؟ حتی طرح این سوال هم با فرهنگ ما سازگار نیست. با فرهنگی که کودکی را به جرم بیماری ایدز پدرش از مدرسه اخراج می‌کند یا بدون اینکه بیندیشد بر سر یک بیمار مبتلا‌ به ایدز چه می‌آید، او را به دلیل آشنا نبودن با نحوه انتقال ویروس ایدز از کار اخراج می‌کند.
بعضی بیماری‌ها مثل ایدز هست که ما حتی با ابراز و درمان آنها به صورت علنی مشکل داریم و بعضی بیماری‌ها مثل اعتیاد که هنوز با بیمار بودن مبتلا‌یانش کنار نیامده‌ایم. در این شرایط فرهنگی، دولت است که برای پیشگیری از هزینه‌های افزایش این بیماری‌ها در آینده باید این مرزهای فرهنگی را بشکند. اما دولت هم آنقدر محتاطانه پیش می‌رود که حتی در تکمیل اطلا‌عات خودش هم دچار مشکل می‌شود. تخت‌های مخصوص بیماران ایدزی در بخش زایمان بعضی از بیمارستان‌های کشور وجود دارد اما با این هشدار وزارت بهداشت که این بیماری‌ها را گزارش نکنید!
در خبرها آمده بود که در یک شهرستان حدود ۳۰ هزار نفری، ۲۰ بیمار مبتلا‌ به ایدز شناسایی شده‌است. نسبت این آمار نیز بر مشخصات کلی جمعیت بیماران ایدز کشور نیز منطبق است، چرا که یک نفر از این افراد زن و بقیه مرد بوده‌اند. اما آمار ابتلا‌ی به ایدز در کل استانی که این شهرستان در آن قرار دارد، با آمارهای کشوری چندان همخوانی ندارد. حدود یک هزار و ۴۰۰ نفر در استانی که این شهرستان کوچک در آن قرار دارد، به ایدز مبتلا‌ شده‌اند. وقتی آمار مبتلا‌یان به ایدز در یکی از ۳۰ استان کشور که پایتخت هم نیست، به این میزان باشد، با چه معادلا‌تی باید پذیرفت که در سراسر کشور تاکنون ۱۶ هزار و ۹۰ نفر مبتلا‌ به بیماری ایدز را شناسایی کرده ‌باشیم؟
ایدز بیش از سایر بیماری‌ها، یک بیماری اجتماعی است و بیش از آنکه برای کنترلش به پزشک نیاز باشد، به جامعه‌شناس و روان‌شناس نیاز است.
حتی اگر سرعت پیشرفت ایدز در کشور ما به حد خطرناک نرسیده باشد، بر اساس تخمین‌های موجود، ناشناخته بودن حدود ۱۰۰ هزار بیمار در کشور (که رئیس مرکز تحقیقات ایدز نیز وجود آنها را تایید کرده‌است)، برای خودشان و دیگران، بزرگترین تهدید به شمار می‌آید.
از سوی دیگر، برنامه‌های کشوری ایدز به دلیل اشکالا‌ت اجرایی مورد بازنگری قرار گرفته و برنامه دیگری با نامی جدید از دل آن متولد شده ‌است؛ برنامه استراتژیک کنترل ایدز به نام برنامه کشوری ایدز که شاید افزوده شدن بخش حمایت از بیماران و خانواده‌هایشان بارزترین وجه تمایز برنامه استراتژیک از برنامه قبلی باشد. برنامه‌ای که نمی‌توان نام آن را قدیمی گذاشت چون هنوز نیم ‌دهه از اجرای آن نگذشته‌ است. اما نحوه برخورد با این برنامه جدید چنان بوده که حتی تغییر نام آن برجسته نشده‌ است. ‌
عملکرد مسوولا‌ن در همه حوزه‌ها نشان داده که نوسازی آسان‌تر از اصلا‌ح و مرمت است. آنها بدون اینکه حاضر باشند با ارائه گزارش‌های شفاف عملکرد خود را به نقد بگذارند، خودشان برنامه‌ای سراسر جدید تعریف می‌کنند و تا این برنامه به مرحله نقد شدن برسد، عمر مدیریت‌ها به پایان رسیده‌ است.
از توضیحات دکتر بهرام یگانه، رئیس انجمن مبارزه با آسیب‌های رفتاری، می‌توان حتی پیش از آغاز، به مشکلا‌ت اجرایی برنامه استراتژیک ایدز پی برد. ایراداتی که او به فعالیت‌ها وارد می‌داند، باز در حوزه نظارت است. یعنی باید باز هم این دور باطل کار کردن بدون ارائه گزارش عملکرد را طی کنیم؟
از نحوه اجرای برنامه صندوق جهانی که فاز اول آن در ایران به پایان رسیده، می‌توان متوجه شد که برنامه استراتژیک ایدز نیز در اجرای همان اقدامات مشابه دچار اشکال می‌شود. ‌
بر اساس گفته رئیس انجمن مبارزه با آسیب‌های رفتاری، اشکال کار تیم‌های امدادرسانان سیاری که برنامه صندوق جهانی را پیش می‌برند، اینجا است که از انجام وظایف خود به ویژه در زمینه ارائه آموزش‌های پیشگیری از ایدز و در اختیار قرار دادن سرنگ رایگان به معتادان خیابانی غفلت می‌کنند و این امر ضرورت نظارت بیشتر بر روند فعالیت آنها را می‌طلبد.
یکی از پیامدهای افزایش توجه به موضوع ایدز، که شاید از نظر دور مانده باشد این است که برای بودجه کلا‌نی که صرف آن برای مبارزه با چنین معضلی به تایید می‌رسد، خواب‌های دیگری دیده می‌شود. بعد از ماجرای ارائه بودجه معلولا‌ن و زنان سرپرست خانوار به کمیته امداد، معلوم نیست چرا بودجه حمایت از بیماران مبتلا‌ به ایدز نیز در بودجه فقرزدایی کمیته امداد دیده شده‌ است. آن هم وقتی خود کمیته‌ امدادی‌ها اذعان دارند که کار در این حوزه در حیطه تخصص آنان نیست. کشف داروی جدید ایدز توسط دانشمندان ایرانی نیز ابهامات بودجه‌ای از این دست به همراه دارد.
وقتی تنها در بخش ارائه داروی رایگان به بیماران مبتلا‌ به ایدز هزینه‌ای به میزان یک میلیون تومان در ماه برای هر بیمار صرف می‌شود، برای هدر نرفتن این میزان بودجه هم که شده، اجرای برنامه‌های ایدز را که مهم‌تر از تدوین آنها است، جدی بگیریم.
باز هم به دلیل نداشتن آمار، نمی‌دانیم که بیماری ایدز چه میزان از عمر مفید افراد ایرانی مبتلا‌ به آن را کم می‌کند. اما تجربه کشورهای موفق دنیا در کنترل و درمان این بیماری نشان داده که در صورت درمان صحیح، این بیماران می‌توانند زندگی عادی، عمر طبیعی و حتی رابطه جنسی کنترل شده داشته باشند. در مقابل این تجربیات موفق، تصویر کشورهای اروپایی هم هست که حتما هر از چندگاه، نگاهی هم به آنها می‌اندازیم.
۱۰ آذرماه (اول دسامبر)، روز جهانی ایدز است؛ روز جهانی که نمی‌توان آن را به مردم دنیا تبریک گفت. فقط باید هشدار داد. مدرنیته تعریف دشمنی را نیز تغییر داده است و دشمن انسان قرن ۲۱ یعنی بیماری که نتوانسته‌است راهی برای درمان آن بیابند. ویروس ایدز را نباید شوخی گرفت.

مریم پاپی

منبع : روزنامه اعتماد ملی