هیچ کس از ناصرخسرو تا فردوسی دلار های تقلبی را نمی شناسد

هشت ماه پس از توزیع پرحجم صددلاری های تقلبی در بازار غیررسمی ارز، در هفته گذشته تزریق مقدار معتنابهی از این نوع ارز، بانك مركزی را به واكنش واداشت تا ضمن صدور اطلاعیه ای از عموم شهروندان بخواهد نسبت به داد و ستد این ارز خاص احتیاط بیشتری به خرج دهند. احتیاطی كه به دلیل به كارگیری فناوری پیشرفته در جعل اسكناس های صددلاری جدید، صرفاً در این معنا خلاصه خواهد شد كه معاملات فقط از كانال های رسمی صورت گیرد.
دو برگ اسكناس صددلاری به دستم می دهد. می گوید: «اولی تقلبی و دومی واقعی است.» حال رویش را آن طرف می كند و در حالی كه دستش را به سمتم گرفته می گوید: «یكی از آنها را به من بده.» اسكناس واقعی را به او می دهم. بدون آنكه نگاهی به آن بكند در حالی كه با یك دست وسط آن را با ناخن لمس می كند كنار گوشش می برد. بعد از تقریباً ۳۰ ثانیه می گوید: «این صددلاری اصل است.» می پرسم از كجا متوجه می شوید؟ پاسخ می دهد: «این فوت كوزه گری فقط به تجربه به دست می آید. تجربه ای كه دست كم باید ده سالی باشد.» صولت جهاندیده كه به قول خودش از قدیمی های حرفه خرید و فروش ارز است بیرون محوطه ترمینال پروازهای خارجی فرودگاه مهرآباد می ایستد و ارز خارجی خرید و فروش می كند. خودش می گوید : ۱۲ سالی هست كه به این كار مشغول است. البته عمده مشتریان او و امثال او راكسانی تشكیل می دهند كه حسب مورد به خارج از كشور رفته اند و مایل اند ارز مازاد خود را سریع تبدیل به ریال كنند و به ندرت پیش می آید كه كسی از امثال او ارزخارجی بخرد.
●گرفتاری در خارج
توزیع گسترده دلارهای تقلبی در یكی دو ماه گذشته در بازار غیررسمی ارز پس از آن برای متولیان امر حساس شد كه سفارتخانه های ایران بویژه در كشورهای اروپایی و كانادا گزارش های متعددی از ایرانیان بازداشتی در آن كشورها به دلیل ارائه دلارهای تقلبی ارسال كردند.
این امر، نكته ای بود كه در اطلاعیه هفته گذشته بانك مركزی نیز به آن اشاره شده بود. براساس این اطلاعیه عموم مردم با خرید این اسكناس ها از فروشندگان غیرمجاز، در هنگام مسافرت به خارج با مشكلات بسیاری از جمله بازداشت های طولانی مدت در كشورهای بیگانه مواجه شده اند.
براساس بندهای دیگری از این اطلاعیه، بانك مركزی از شهروندان خواسته تا فقط از مراكزی اقدام به خرید ارز كنند كه به عنوان شركت تضامنی ثبت شده باشند و حتماً عبارت «دارای مجوز فعالیت از بانك مركزی» بر سر در آنها نقش بسته باشد.»
●مجازها
مصطفی خانزاده یكی از قدیمی ترین و در عین حال از مشهورترین صرافان دارای مجوز از بانك مركزی است. وقتی از او در مورد چگونگی تشخیص صددلاری اصل از تقلبی می پرسم كمابیش صحبت های جهاندیده را تأیید می كند.
او در ادامه به همان بحران ۸ ماه قبل (اواسط اسفند ماه ۱۳۸۴) اشاره می كند و می گوید: «در آن دوران پس از آن كه حجم وسیعی از صد دلاری تقلبی در بازار سرریز شد، ما و عموم همكاران اقدام به خرید دستگاه شناسایی دلار تقلبی كردیم، اما دستگاه هم فقط در ۹۵ درصد موارد جوابگوست و گاهی مشاهده می شود كه دلارهای تقلبی را رد
می كند.» می پرسم مگر از جای معتبری دستگاه را تهیه نكردید؟ در پاسخ می گوید: «دلارهای تقلبی مانند اصلی ها هم نخ دارند و هم سایه. پس تنها به تجربه می توان به تقلبی بودن آن پی برد.» به دستگاه (كه هم اندازه یك چاپگر كوچك است) اشاره می كند و ادامه
می دهد: «این نمی تواند جای تجربه ما را پر كند.»
وی در مورد منشأ تولید دلارهای تقلبی جدید، امكان چاپ آن در داخل را غیرممكن می داند و اظهار می دارد: «بی شك یك باند بین المللی بزرگ پشت ماجرای چاپ این دلارها هستند و در حال محك زدن بازار ایران برای رد كردن آنها هستند.»
«به گفته وی حتی كارشناسان بانك مركزی هم از طریق تجربه و با كمك دست، دلارهای اصل را از تقلبی آن تشخیص می دهند.»
بنابر اظهار وی دلارهای جدید آن قدر ماهرانه چاپ شده اند كه حتی پاره ای از بانك های داخلی نیز امكان تشخیص آن را نیافتند و پس از ارسال آنها به سوئیس و اخذ تأییدیه متوجه تقلبی بودن آنها شدند.
خانزاده در ادامه حتی از اغفال برخی از هم صنفان خود خبر داد كه صددلاری های جاسازی شده در میان سایر دلارها را تشخیص نداده بودند و گفت: «در پاسخ به هوشیاری بازار ارز تهران در برابر جاعلان، آنها اقدام به جاسازی صددلاری در میان سایر ارزها می كنند.» بنا به گفته وی صددلاری تقلبی در میان دستفروشان كنار خیابان به وفور یافت می شود و شهروندان باید كاملاً مراقب باشند.
این فعال قدیمی صنف صرافان درباره سایر ارزهای تقلبی بویژه یورو، امكان جعل اسكناس های درشت ۵۰۰ یورویی را كاملاً رد می كند و توضیح می دهد: «هر پانصد یورویی نزدیك به ۶ میلیون ریال ارزش دارد و در حوزه اتحادیه اروپایی برای خرید با مبالغ بالا اغلب از كارت اعتباری و حواله استفاده می شود و به ندرت كسی به جز بانك چنین اسكناس درشتی را می پذیرد. پس اگر تقلبی باشد حتماً بانك از آن آگاه خواهد شد، اما اسكناس های خردتر یورو، امكان جعل بالاتری دارند. بویژه ۵۰ ، ۲۰ و ۱۰ یورویی كه البته تعداد ۲۰ یورویی های تقلبی بیشتر از سایر اسكناس هاست.
●دردسرهای عمومی تر
شاید بسیاری از مردم كه كشورهای اروپایی مقصد سفر آنها نیست در برابر توزیع ارزهای خارجی تقلبی بی تفاوت باشند، اما زائران بیت الله الحرام نیز از این قاعده مستثنا نیستند و توصیه می شود تا از ارز كشور سعودی یا كارت های اعتباری بانك های داخل (كه اغلب در ATMها و POSهای عربستان فعال هستند) برای رتق و فتق امور مالی خود بهره گیرند. بویژه آنكه ایام ماه ذی الحجه نیز بسیار نزدیك است و از آن مهم تر همراه داشتن دلار تقلبی در عربستان سعودی جرم است. چنین قانون سختگیرانه ای بی شك ایجاب می كند كه دقت بیشتری در امور پولی حجاج صورت گیرد.
●اعماق بازار غیررسمی
از میدان فردوسی و چهارراه استانبول پایین تر می رویم تا به بازار سكه و دلار سبزه میدان در شمال بازار تهران نیز سری بزنیم.
اینجا دلارفروشان كنار خیابان تمایل بیشتری به صحبت و گفت وگو دارند. شاید نسبت به میدان فردوسی ، فضا، احساس امنیت بیشتری به آنها می دهد.
وقتی سراغ صددلاری تقلبی را می گیرم، یكی دو نفری اندوخته ها را رو می كنند. اولی ۲ تا صددلاری را كنار هم گرفته و می پرسد: «می تونی تشخیص بدی كدامشان اصل است؟» وقتی جواب منفی می شنود توضیح می دهد: «امضای دلارهای جعلی اغلب بزرگ تر ازكار درمی آید.» بنا به گفته او كه همكارانش آقاصمد صدایش می كنند، خطوط نازك امضا در دستگاه های جعل اسكناس به علت ول كردن دستگاه بزرگتر می شود.» اطلاعات او به همین جاها محدود نیست و سراغ «گرین اسپن» (رئیس سابق فدرال ریزرو) را ازمن می گیرد و می گوید: «ما به ایشان عادت كرده بودیم.
●توضیحات حرفه ای تر
یكی دیگر از همكارانش صددلاری دیگری دستم می دهد. با وجود این كه خیلی وارد نیستم، ولی كاملاً مشخص است كه كاغذ ضخیم تری دارد. می گوید: «تازه چرب تر از صددلاری معمولی است.» هرچه روی اسكناس ها دست می كشم تفاوتی مابین آنها نمی بینم. سرآخر می گوید: «برادر من، این كار بلدی می خواهد.»
با وجودی كه اغلبشان سرووضع نامناسبی دارند ولی مشخص است كه سعی می كنند خود را به روز نگه دارند. ازجمله آن كه قیمت ارزهای معتبر را مرتب از بلومبرگ و سایت های داخلی رصد می كنند. حتی یكی از آنها اخبار بورس فلزات لندن را هم پیگیری می كند. دراین میان درد دل هایی هم دارند. یكی از آنها كه موقرتر به نظرمی رسید، گفت: «آقا چرا بانك مركزی و اصناف این دعوایشان را تمام نمی كنند. آخر چرا ما كار به این مهمی را باید گوشه خیابان انجام بدهیم. آخه چه كسی ۳ میلیاردتومان پول دارد كه تو فردوسی سرقفلی بخرد. چرا دولت یك بازار ارز رقابتی برای ما ایجاد نمی كند. (جالب است كه معنای رقابت در اقتصاد را هم می داند). این بازار رو درست كنن، نماینده بانك مركزی هم وایسه بالاسر بازار. هم خیال مردم راحت می شه از خریدشون، هم صنف ما از بدنامی درمی آد! تو رادیو، تو تلویزیون هروقت می خوان یه آدم بد رو مثال بزنن به ما اشاره می كنن. آخه مگه ما چه مونه. اینو نگاكن (به یكی از همكارانش اشاره می كند)، ۳ تا خانواده رو نون می ده. این كجاش خلافكاره؟ تازه زبانشم فوله مثل شما درس خونده هم هست.»
رسول... (با صدای بلند صدایش می كند)، اما رسول رویش را آن طرف كرده و در حالی كه بسته هزارتومانی را به پایش می زند، دورمی شود. كاپشن اش پاره است و پای چپش هم می لنگد.
●منشأ
بنابر اظهار فعالان بازار ارز دلارهای تقلبی كه به تازگی در بازار ارز توزیع شده در تایلند یا هنگ كنگ به چاپ رسیده و از طریق كردستان عراق به كشور راه یافته است.
گرچه برخی نیز معتقدند كه این دلارها همان هایی است كه اسفندسال گذشته نیز در بازار توزیع شده و منشأ كلمبیایی دارد.
اما این همه ماجرا نیست. در بازار شایعات دیگری هم وجود دارد كه با اندكی تغییر ازسوی بیشتر دلارفروشان تأیید می شود. بنابر مشهورترین شایعه حدود یك سال و نیم قبل، ۲ كانتینر دلارسیاه از عراق به كشور آورده شد و بسیاری سعی كردند تا با پاك كردن لكه های سیاه به نان و نوایی برسند كه البته موفق نشدند. بنابر اظهار فعالان بازار، دلار سیاه، دلاری است كه آمریكایی ها در نقاط پرآشوب (پس ازپاك كردن لكه با دستگاه مخصوص) توزیع می كنند تا اوضاع به نفع آنها پیش برود و پس از پایان آشوب به دلیل تقلبی بودن آن دارندگان را دستگیر و قلع و قمع می كنند و آخرین بار نیز به مناسبت انتخابات عراق این دلارها به عراق راه یافته بود كه گویا چند گروه مسلح موفق به دزدیدن آن از آمریكایی ها می شوند.
به هرصورت بنا به گفته بیشتر قریب به اتفاق فعالان بازار ارز، موج جدید ورود دلارهای تقلبی به بازار ازطرف آقا و خانمی مرموز و سورمه ای پوش آغاز شده كه با ترفندهای مختلفی تاكنون حداقل ۴۴۰۰ برگ اسكناس صددلاری را به فعالان بازار فروخته اند.درهرحال اگر قصد خرید ارز خارجی دارید و از فروشنده اطمینان ندارید، تلفن [phone] در ساعات اداری، صلاحیت فروشندگان را برای شما تأیید خواهدكرد. صلاحیتی كه در نبود یك بازار رقابتی سالم با سنگ تجربه محك می خورد.

سید یاسر سیاح

منبع : روزنامه ایران