| موفقيت در اجراء ماهرانه به‌طور جدى به چگونگى شناسائي، درک و کاربرد اطلاعات حسى اجراءکننده بستگى دارد. غالباً برنده يک مسابقه کسى است که توانسته است با بيشترين سرعت، الگوى حرکت حريف خود را شناخته باشد، مثل بازى بسکتبال يا کسى که توانسته است حرکات بدن خود و وضعيت‌هاى مربوط را با بيشترين دقت حس کرده باشد، مانند يک بالرين يا يک ژيمناست. به‌طور طبيعي، مربيان مقدار زيادى از کوشش خود را صرف بهبود سرعت و دقت بازيابى و پردازش اطلاعات ورزشکاران مى‌کنند؛ زيرا اين پيشرفت‌ها ممکن است به افزايش سطح مهارت آنها منجر شود. عناوين مورد مطالعه کمک‌هاى حسى به اجراء ماهرانه عبارتند از:
|
|
|
|
|
|
| اطلاعات مربوط به مهارت‌ها به چندين منبع بنيادى بر مى‌گردد، اما بخش اصلى اين اطلاعات از محيط حاصل مى‌شود. اين دسته از اطلاعات را اطلاعات بيرونى مى‌نامند؛ پيشوند بيرون بدين معنى است که اين اطلاعات از خارج از بدن تأمين مى‌شود. بخش ديگر منابع اطلاعات حسى عبارت است از اطلاعات حسى حرکتي.
|
|
|
|
| مهمترين اين منابعِ اطلاعاتي، حسن بينائى است. وظيفهٔ مهم اين حس شناسائى ساختار فيزيکى محيط است مانند تشخيص نردهٔ پله‌ها يا وجود يک مانع در سر راه و بدين ترتيب وقايع در حال رخداد را پيش‌بينى مى‌کند. بينائى همچنين اطلاعات مربوط به حرکت اشياء را در محيط فراهم مى‌سازد، مانند مسير پرواز يک توپ و زمان رسيدن آن به نقطهٔ مورد نظر. کارکرد ديگر بينائى بازيابى حرکت بدن در محيط است، مانند مسير بدن به طرف يک شيء خارجى و مدت زمان رسيدن به آن. دربارهٔ جزئيات بيشتر اطلاعات بصرى در اين مبحث بيان خواهد شد.
|
|
| منبع دوم اطلاعات بيرونى حس شنوائى است. حس شنوائى ماند بينائى به‌طور کامل درگير اجراء مهارت‌ها نيست، با وجود اين بسيارى از مهارت‌ها کاملاً متکى به اطلاعات سمعى است؛ مانند استفاده از صداى بدنهٔ قايقى که در حال حرکت در آب است به‌عنوان نشانه و علامت ميزان سرعت آن.
|
|
|
|
| نوع ديگرِ اطلاعات از حرکت بدن حاصل مى‌شود که به آن اطلاعات درونى گفته مى‌شود. اين اطلاعات از وضعيت مفصل‌ها، نيروى عضلانى و نحوهٔ قرار گرفتن در فضا (مانند وارونه شدن در بالانس) و از اين قبيل به‌دست مى‌آيد. دستهٔ مشابهى از اين اطلاعات وجود دارد که غالباً حسِ حرکتى - Kinesthesis ناميده مى‌شود و مربوط مى‌شود به حس حرکتى حاصل از مفصل‌ها، کشش‌هاى عضلانى و از اين قبيل. اين داده‌هاى اطلاعاتى در مورد عملکردهاى خود فرد است.
|
|
| سيستم‌هاى کنترل حلقه بسته
|
|
| يکى از راه‌هاى مهم فهميدن چگونگى عملکرد اطلاعات حسى در رفتار حرکتى تشبيه نمودن آنها به سيستم‌هاى کنترل حلقه بسته است. اين دسته از مکانيزم‌هاى کنترل در موارد بى‌شمارى در زندگى روزمره کاربرد دارد.
|
|
| اين نوع سيستم، سيستم حلقه بسته ناميده مى‌شود؛ زيرا جهت حلقه از بخش عامل به بخش اجراءکننده است و در بازگشت آن به بخش عامل توسط اطلاعات حسى يا بازخورد کامل مى‌شود و تشکيل مکانيزمى مى‌دهد که سيستم را تنظيم کردە، به هدف خاصى مى‌رساند.
|
|
| فرآيندهاى عمومى مشابهى در اجراء انسانى وجود دارند، مانند گرفتن توپ در هوا. اطلاعات بصرى ناشى از حرکت دست به طرف توپ، نشان‌دهندهٔ بازخورد است. تفاوت بين تجهت دست با جهت مطلوب، خطائى قابل حس است. در اين سيستم اجرائى تصميم به اصلاح حرکت گرفته، تغيير لازم را به‌وجود مى‌آورد تا دست در مسير و جهت مناسب حرکت کند. بديهى است در مهارت‌هاى پيچيده‌تر، بازخورد نتيجهٔ انواع مختلفى از اطلاعات حسى برخاسته از گيرنده‌هاى متنوع هم از داخل و هم از خارج بدن است. هر قسم از اين اطلاعات با سطح مرجع مقايسه مى‌شود و خطاها به‌وسيلهٔ بخش تصميم‌گيرنده در سيستم اجرائى پردازش مى‌گردند.
|
|
| به‌طور خلاصه، کليهٔ سيستم‌هاى کنترل حلقه بسته داراى چهار بخش مشخص به شرح زير است:
|
|
| ۱. بخش عامل يا تصميم‌گيرنده در مورد خطاها؛
|
|
| ۲. سيستم حرکتى به‌منظور عملى کردن تصميمات اتخاذ شده؛
|
|
| ۳. مرجع تصحيح، به‌طورى که بتوان بازخورد را براى مشخص کردن خطا با آن مقايسه کرد؛
|
|
| ۴. علامت خطا، يعنى اطلاعاتى که بخش عامل براساس آن تصميم‌گيرى مى‌کند.
|
|
| کاربردها:
|
| ۱. روش‌هاى راهنمائى غير فعال براى نشان دادن حرکت در موفقيت‌هاى آموزشى مى‌توانند مفيد واقع شوند، اما در بسيارى از حرکات باعث انحراف حس حرکتى مى‌شوند؛ لذا سعى کنيد از آنها با احتياط استفاده کنيد.
|
|
| ۲. اجراءکنندگان را از مناسب‌ترين منابع اطلاعات حسى براى يک تکليف حرکتى خاص آگاه سازيد و به آنها اجازه دهيد تا حواس خود را بر مهمترين اطلاعات متمرکز کنند.
|
|
| ۳. از فراگيرنده بخواهيد تا احساس‌هاى دريافتى ناشى از انجام حرکت را پس از توجه به اطلاعات حسى و بهبود حرکت شرح دهد.
|
|
| ۴. اين کاربردها مى‌توانند بالعکس نيز مطرح شوند: مهندسان براى کنترل اتومبيل به دستگاه فرمان فنر اضافه کرده، يا نيروى اصطکاک را زياد مى‌کنند تا حساسيت حس حرکتى نسبت به آن بيشتر شود و از اين طريق ايمنى و کيفيت رانندگى بالا برود.
|
